Hürriyet gazetesinde 6 Mayıs 2018 Pazar günü çıkan bir haberde de İngiliz Reuters Ajansına göre ABD Temsilciler Meclisi'nin savunma bütçesiyle hazırlanan yasa tasarısında, Türkiye'ye geçici olarak silah satışının durdurulmasına yönelik bir öneri getirildiği bildiriliyor. Tasarıda Türkiye ile ilgili bir bölüm bulunuyor. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'dan, ABD ile Türkiye ilişkileri konusunda Kongre için bir rapor hazırlanması öngörülüyor ve bu rapor hazırlanana kadar da Türkiye'ye büyük savunma ekipmanlarının satışının bloke edileceği belirtiliyor.

İşte bu noktada, ABD'nin 1970'li yılların ortasında Türkiye'ye uyguladığı silah ambargosunu da dikkate aldığımızda, eğer F-35'lerin Türkiye'ye verilmesi engellenirse, TF-X uçağımızın en mükemmel performansta imal edilmesinin ne kadar büyük bir önem taşıdığı ortaya çıkmaktadır. Uçağın mükemmel performansı derken de, radarı, aviyonikleri, silah sistemleri, motoruyla birlikte, uçağa radara az görünürlük (stealth) özelliği kazandıran dahili silah yuvasında taşıyacağı mühimmatın ağırlığı, cinsi ve miktarı büyük önem taşımaktadır.

TF-X projesini yakından takip eden bir arkadaşım, 28.04.2018 tarihli e-mailimle ilgili görüşlerini bana bildirirken, TF-X'in dahili silah yuvasında taşınacak olan hava-yer mühimmatın cinsinin, patlayıcı başlığı güçlendirilmiş GBU-39B tipi SDB (Small Diameter Bomb) küçük çaplı bombalar olduğunu izah etti.

GPS/INS güdümlü sistemleri bulunan SDB'ler ile yakıt depoları, radar antenleri, silah mevzileri gibi sabit hedeflere taarruz edilebilirken; termal arayıcı ve radarlı otomatik hedef belirleyicilere sahip SDB modelleriyle tank ve araçlar gibi hareketli hedeflerin de tahrip edilebilmesi mümkün olmaktadır. Betonarme yapılara taarruzlarda SDB bombası betonarme malzemeye ancak 3 feet (91.5 santimetre) nüfuz edebilmektedir.

Aşağıdaki fotoğrafta, F-15E Strike Eagle uçağının kanat altı istasyonlarından birine, çift taraflı olarak takılan GBU-39B SDB bombaları görülmektedir. MK-81 bombalarının çapları küçük olduğundan, bir adet 500 librelik bomba yerine bu SDB bombalarından iki adet takılabilmektedir. Ayni şekilde, 1 adet 2.000 librelik bomba yerine SDB bombalarından dört adet takılabilmektedir. SDB bombaları, yüksek irtifadan atıldıktan takdirde, havada açılan kanatçıklarının meydana getirdiği kaldırma kuvveti sayesinde 150 km. mesafeye kadar süzülebilmekte ve böylece bu silahları taşıyan uçak, hava savunma silahlarının etkisine maruz kalmadan uzak mesafeden hedefleri vurabilmektedir.

5'nci nesil muharip jet uçaklarında mühimmatın gövde içi dahili silah yuvasında taşınmasının çok önemli iki gerekçesi olduğu bilinmektedir. Gerekçelerden birincisi, uçağın gövde ve kanat altında paylon ve silah yüklerinin içeriye alınmasıyla, yer ve hava radarlarına verilecek ekoları en az seviyeye indiren stealth (radara az görünürlük) özelliğinin kazandırılmasıdır. Silahların gövde içine alınmasının ikinci gerekçesi ise, gövde ve kanat altında bir yük taşımayarak, bunların yaratacağı sürüklemenin (drag) ortadan kaldırılması ve böylece uçağın havada kalış süresinin uzatılmasıdır.

Ancak elektronik ve sensor teknolojilerinde sağlanan büyük gelişmelerle birlikte, stealth uçakların radara görünmezlik özellikleri de giderek azalmıştır. Stealth özelliğiyle imal edilen F-35 uçağının başlıca kullanıcılarından biri olan ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Jonathan Greenert, TIME dergisinin 25 Şubat 2013 tarihli sayısında verdiği bir beyanatta, gelişen elektronik sensorların ortaya çıkmasına bağlı olarak stealth özelliğinin her geçen gün değerini kaybettiğini söylemiştir. (Dergideki ifadenin İngilizcesi şöyledir:"İmproved sensors and computing are eroding stealth's value every day"). Oramiral Greenert'ın F-35'in görünmezlik yeteneğiyle ilgili endişelerini belirtmesinden kısa süre sonra, F-35 uçaklarının diğer en büyük kullanıcılarından ABD Muharip Hava Kuvveti ."Air Combat Command" Komutanı Orgeneral Herbert Carlisle de verdiği bir beyanatta, diğer ülkelerin ABD'nin stealth kabiliyetli uçaklarını tespit ve takip edebilecek yeni satıhtan havaya füzeleri geliştirmekte olduğunu ifade etmiştir. (Beyanatın İngilizce metni şöyledir: (In a statement from the Commander of Air Combat Command, General Herbert J. Carlisle explained that other countries were developing new surface-to-air weapon systems that may possess the ability to acquire, track, and target US stealth aircraft). F-35'lerin en büyük kullanıcıları olan Amerikalı komutanların verdikleri bu beyanatları takip eden günlerde, Ruslar ve Çinliler, yeni teknolojilerle imal ettikleri VHF frekanslı radarlar sayesinde stealth uçakları radarlarında tespit ve takip ettiklerini söylemişlerdir. Kısa süre önce Çinliler, ABD Hava Kuvvetlerinin Güney Kore'deki hava üssünü kullanan stealth F-22 Raptor uçaklarını radarlarında tespit ettiklerini ve uçuşlarını an be an takip ettiklerini beyan etmişlerdir.

Mühimmatın gövde içi dahili silah yuvasında taşınmasının ikinci gerekçesi ise, kanat ve gövde altında hiç bir paylon, silah yükü ve yakıt tankı taşımayarak, bunların yaratacağı sürüklemenin (drag) ortadan kaldırılması; böylece uçağın havada uzun süre kalması ve harekât yarıçapının uzatılmasıdır. Bu özellik çok önemlidir. Çünkü kanat ve gövde altına takılan yakıt tankları ve mühimmat ve bunların üzerlerinde taşındığı paylon ve taşıyıcı aparatları uçağın sürüklemesini önemli ölçüde artırmaktadır. Üs ve Filolarda bulunan dokümanlarda, uçağın cinsine göre gövde ve kanat altında taşıdığı her bir paylon, yakıt tankı ve mühimmatın sürükleme (drag) katsayısı ve uçağın havada kalış süresine etkisi ayrı ayrı belirtilmiştir. Dolayısıyla, Amerikalı komutanların, Rusların ve Çinlilerin beyan ettikleri gibi, 5'nci nesil uçakların stealth özellikleri giderek azalsa bile, mühimmatların gövde içindeki silah yuvasında taşınmasının önemi o ölçüde artmıştır ve bir muharip jet savaş uçağı için vazgeçilmez bir özelliktir.

Yukarıda modelleri verilen 5'nci nesil muharip uçaklara ilave olarak halen geliştirme (development) safhasında olan Güney Kore KAI KF-X, Hindistan HAL AMCA ve İsveç Flygsystem 2020 5'nci nesil savaş uçaklarının da dahili silah yuvalarında 1.000 libre ve üzeri ağırlıkta hava/yer mühimmatı taşınmasının planlandığı anlaşılmaktadır.

5'nci nesil muharip jet uçaklarının gövde içinde taşıyacakları hava/yer mühimmatının cinsi, sayısı ve ağırlığı, kullanıcı Hava Kuvvetleri tarafından tespit edildikten sonra uçağın imalatçı firması bu isteğe göre gövde içi silah yuvasının enini, boyunu, derinliğini tasarlayıp silah yuvasını imal etmektedir. Bu silah yuvası uçağın omurgası olarak kabul edilmektedir. Uçağın omurgası olan silah yuvası da uçağın gövdesinin uzunluğu ve hacmiyle doğrudan orantılı bulunmaktadır. Mukayese etmek amacıyla ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan F-22 uçağıyla, Türkiye dahil dokuz üretim ortağı tarafından imal edilen F-35 uçağının gövde uzunlukları aşağıda gösterilmiştir:

28.04.2018 tarihli yazımın bir yerinde TF-X'in gövde içi dahili silah yuvasında taşınması planlanan küçük boyutlu mühimmatla ilgili olarak şu görüşümü ifade etmiştim:

"...................TF-X uçağının gövde içine küçük boyutta düzenlenecek dahili silah yuvasına uygun küçük ebatlı daha güçlü bir mühimmat imal edilse bile, bu küçük çaptaki mühimmatlarla, hiçbir şekilde 1.000 libre ve üzeri ağırlıkta bir mühimmatın meydana getireceği tahrip gücünü elde etmek teknik olarak mümkün olamayacaktır".

Bir hava harekatında hangi cins hedefe hangi cins mühimmatla taarruz edilmesi gerektiğinin hedef analizleri yapılırken kullanılan JMEM (Joint Munitions Effectiveness Manual) dokümanında 250 librelik bir bombanın etkisi ile 2.000 librelik bir bombanın etkisi ve hedef üzerindeki tahribatın derecesi görülebilmektedir. Eğer bir hedefin tahribi için 250 librelik bir bomba yeterliyse, bir yumurtayı balyozla kırmak durumunda kalmamak için 2.000 librelik bomba israf edilmez. Ama JMEM dokümanı bir hedefin tahribi için 2.000 librelik bomba kullanılmasını gösteriyorsa, bu hedefe 250 librelik bomba kullanılması da bir israftır. Irak Harekatı'nda kullanılan bombaların seçimi buna çok güzel bir örnek teşkil etmektedir.

Birinci Irak Harekatı, diğer adıyla Desert Storm, 17 Ocak 1991 günü Bağdat lokal saatiyle sabaha karşı 03.00'de, F-117 kollarının Bağdat civarındaki komuta kontrol merkezleri, Başkanlık Sarayı ve Savunma Bakanlığı binasına taarruzlarıyla başlatıldı. Diğer hedefler de savaş gemilerinden fırlatılan Tomahawk cruise füzeleriyle vuruluyordu. Harekatın takip eden günlerinde F-117'ler toplam 1.271 taarruz sortisi icra ettiler. Bu sorti sayısı, koalisyona dahil Hava Kuvvetleri uçaklarının yaptıkları sorti sayısının sadece %1'ini teşkil ediyordu ama taarruz edilen hedefler üzerindeki tahribatın %40'ının F-117'ler tarafından elde edildiği saptanmıştı. Bu taarruz sortilerinde Dicle ve Fırat nehirleri üzerinde bulunan toplam 43 adet köprüden 39 adedi F-117'ler tarafından atılan 2.000 librelik MK-84 LGB bombalarıyla tahrip edildi. Eğer JMEM dokümanlarında gösterildiği gibi bu köprülere karşı 2.000 lb. değil de MK serisi bombaların daha küçük ağırlıktaki 250 lb., 500 lb. ve 1.000 librelik bombalar kullanılsaydı, köprüler yıkılmayabilecekti.

Belki konumuzun biraz dışına çıkacağız ama bir hedefin imha edilmesine ihtiyaç duyulduğunda ne kadar ağırlıkta bir bombaya ihtiyaç duyulacağı tespit edildikten sonra bu bombanın bir fabrikaya sipariş üzerine imal ettirilmesine bir örnek ABD Hava Kuvvetleri için ısmarlanan GBU-43B MOAB bombasıdır. Amerikalılar New York'taki ikiz kulelere 11 Eylül'de intihar saldırıları yapanların Afganistan'da yuvalanan Taliban militanları olduğu gerekçesiyle bu ülkeyi işgal etmiş ve tespit ettikleri Taliban hedeflerini hava taarruzlarıyla etkisiz hale getirmeye başlamışlardı. Amerikalılar, aldıkları bir istihbaratla, Taliban yöneticilerinin ana karargahının, derin bir mağara içinde olan yeri tespit edilmişti. Talibanın üst düzey yöneticilerinin içinde yaşadığı bu mağaranın derinliği de istihbar edildikten sonra burasının tahrip edilmesi için hangi ağırlıkta bir bombanın yeterli olabileceği hesaplanmış ve aşağıda fotoğrafı görülen GBU-43B MOAB ismi verilen 21.700 libre (evet, yanlış okumadınız. 21 bin 700 libre!) ağırlığındaki bomba siparişi verilmiştir.

Yukarıdaki bu olayı anlatmamın sebebi, bu bombalardan bizim de almamız gerekir şeklinde yorumlanmasın. Her ülke kendisine yönelik tehdide bağlı olarak tespit edeceği öncelikler ve harekât ihtiyaçlarına ve bunlara bağlı olarak Hava Kuvvetleri için gerekli olan mühimmatın sayısını ve cinsini elbette kendisi seçer.

Afganistan'da Taliban üst yönetiminin bulundukları yer altı karargâhının tahrip edilmesiyle ilgili taarruzdan bahsederken, Silahlı Kuvvetlerimizin Afrin harekâtı sırasında ortaya çıkardıkları terörist yuvaları mağaralar bende çağırışım yaptı. Afrin Operasyonu için 20 Ocak 2018 tarihinde başlatılan Zeytin Dalı harekâtında kahraman askerlerimiz, Hava Kuvvetlerimizin muharip uçakları desteğinde Afrin'e girdiklerinde, teröristlerin gizlendiği birbirine bağlantılı kilometrelerce uzunlukta labirent tüneller bulunmuştur. Aşağıya fotoğrafları çıkarılan bu tünellerin kara silahlarıyla, obüs ve ağır havan toplarıyla tahrip edilemeyecek kadar korunmalı oldukları fotoğraflarda belli olmaktadır. Afrin'de olduğu gibi, Kuzey Irak'ta ve yurdumuzun içinde güneydoğu bölgesindeki dağlık alanlarda da hain PKK'ların gizlendikleri mağaralar olduğu basın haberlerinde yer almaktadır. Bu mağaraların da ancak güçlendirilmiş ağır hava silahlarıyla etkisiz hale getirilmeleri mümkün olabilecektir.

1. Halen envanterimizde bulunan F-4E 2020 ve F-16C/D uçakları en eski modellerinden başlayarak servis dışı bırakıldıktan sonra, açık kaynaklarda yer alan bilgilere göre, Türk Hava Kuvvetlerimizin muharip jet uçakları gücünü, 100 civarında temin edilmesi planlanan F-35A uçakları ile 29 Ekim 2023 tarihinde ilk uçuşunu yapması ve 2029 yılından itibaren muharip filolarda yerini alması planlanan 250 civarında Milli Muharip Uçak TF-X'ler teşkil edecektir.

3. Muharip uçakların performanslarının mükemmelliği, en başta motoru olmak üzere, radarı, aviyonikleri, silah sistemleri, taşıyacağı yakıt ve silah yüküyle değer kazanmaktadır. Sayılan bu parametreler içinde TF-X uçağının gövde içi silah yuvasında taşınacak hava/hava ve hava/yer mühimmatının cinsleri, sayıları ve ağırlıkları da hayati öneme sahip bulunmaktadır.

5. Uçağın omurgasını teşkil eden gövde içi dahili silah yuvasında gelecekteki harekât görevlerimiz için 250 libreden daha ağır bir hava/yer mühimmatının taşınması ihtiyacı ortaya çıktığında, bu mühimmatın taşınması için TF-X uçağının ana omurgasını değiştirmek ve büyültmek, uçağı yeniden imal etmek kadar olmasa bile, uçağın gövdesi üzerinde çok büyük mühendislik çalışmaları ve yapısal tadilat işlemleri yapılmasını gerektirecektir. Bu işlemlerin uygulanmasının hem büyük zaman kaybına hem de paraya mal olacağını tahmin etmek güç değildir. Bütün bu gerçekler göz önüne alındığında, 5'nci nesil TF-X uçağımız sıfırdan imal edilirken, bu uçağın gövde içinde taşıyacağı silahların cinsleri, miktar ve ağırlıklarıyla ilgili kararın doğru verilmesinin ne kadar hayati önem taşıdığı ortaya çıkmaktadır.