|
|
|
BALKAN SAVAŞI'NDA TÜRK
HAVACILIĞININ DURUMU |
|
1910 ve 1911 yılında uçakların askeri
yönden kıymet ve önemi artık anlaşılmış
olduğundan ordularda bir havacılık
teşkilatının kurulmasına başlanmıştı.
Osmanlı ordusuna da bu yeni silahın
alınması için girişimlere başlanmıştı. |
1911 yılında Genelkurmay tarafından
orduya bir yazı gönderildi. Bu
yazıda havacılık eğitimi görmek, bu
meslek hakkında gerekli
incelemelerde bulunmak ve döndükten
sonra havacılık esaslarını
memleketimizde kurmak amacı ile iki
subayın Avrupa'ya gönderileceği
bildirilmekte, havacılık öğrenmek
isteyen ve normal kiloda, makine
bilgisi bulunan ve Fransızca bilen
subayların başvurmaları istenmekte
idi. |
Süvari Yüzbaşısı Fesa ve
İstihkam Teğmeni Kenan'ın
başvuruları kabul edildi ve bu
iki subay Fransa'ya havacılık
eğitimi için gönderildi. Bu
subayların eğitim görecekleri
okul, Fransa'da Bileriot uçak
fabrikasının uçuş okulu idi. |
Orduda havacılığa ait işlerlerle
çalışma görevi Genelkurmay
İkinci Şubede görevli bulunan
Kurmay Yarbay Süreyya'ya (İLMEN)
verildi.
|
|
Kurmay Yarbay Süreyya (İlmen) |
|
Yeni doğmakta olan havacılık
hakkında Osmanlı ordusu
subaylarında doğal olarak pek az
bilgi bulunduğundan Kurmay
Yarbay Süreyya da bu konuda
fazla bilgi sahibi değildi.
Havacılık hakkında esaslı bir
bilgi edinilmesi için Paris,
Berlin ve Viyana'daki
Büyükelçiliklerin askeri
ataşeliklerine birer yazı
gönderilerek havacılık hakkında
yayınlanmış kitap ve yayımlardan
birer adet istendi. Aynı zamanda
Avrupa'ya havacılık eğitimine
gönderilen iki havacı subay
hakkında düzenli olarak bilgi
verilmesi için Fransa'da Bileriot Uçak Okul Müdürlüğüne de yazıldı. |
Kitap ve raporlar geldikten ve
bu konu üzerinde birkaç ay
çalışıldıktan sonra havacılığın
kapsam ve önemi meydana çıktı.
Konu çok büyüktü ve esaslı bir
kadrolaşma ve önemli ölçüde
fedakarlığa ihtiyaç vardı. |
Osmanlı İmparatorluğunda
havacılığın yerleşmesi için bir
hava okulu ile bir hava
merkezinin en kısa bir zamanda
kurulmasının gerektiği Kurmay
Yarbay Süreyya tarafından teklif
edilmiş ise de bu maksat için
ödenek bulunmadığından şimdilik
bu isteğin ileri bir tarihe
bırakılması uygun görülmüş
olmakla beraber havacılığa ait
işlerin bir subayla yönetilmesi
mümkün olamayacağına kanaat
gelmiş olduğundan uçak ve balon
satın alma, havacı yetiştirme ve
havacılık tesislerini yaptırma
işleriyle uğraşmak üzere Harbiye
Bakanlığı Teknik Hizmetler
Müfettişliğine bağlı bir kurul
oluşturuldu ve başkanlığına
havacılık işleriyle ilk günden
beri çalışan Kurmay Yarbay
Süreyya getirildi. |
Kurul üyeliklerine Fen
Birlikleri Şube Müdürü
İstihkâm Yarbayı Refik,
İstihkâm Binbaşısı Mehmet
Ali ve Binbaşı Zeki
seçilmişlerdi. |
Fransa'dan alınan raporlara
göre Yüzbaşı Fesa hemen hiç
uçak kırmadan uçuşlarını
tamamlamakta idi. Fakat
Teğmen Kenan bu eğitim
devresinde oldukça çok kırım
yapmıştı. Bu kırımlardan
meydana gelen zarar ve
ziyanı devlet ödüyordu.
Subaylara verilen yolluklar,
maaş ve eğitim ücretlerine
kırım masrafları da
katılınca miktar
dolgunlaşıyordu. Bu zamana
kadar ordu subayları için bu
kadar çok masraf
yapılmamıştı. Orduda para
bakımından karşılaştırma
ölçüsü piyade erinin
tahsisatı, sürat ölçüsü ise
piyade adımı idi. Bu nedenle
havacılara olağanüstü
yapılan harcamalar çok
görülüyordu. |
İstanbul'da kurulacak bir
uçak okulu tam anlamıyla
havacı yetiştirdiği takdirde
masraf daha az olmasa bile
memlekette kurulmuş teknik
bir kuruluş olması nedeniyle
arzu edilmekteydi. Yalnız
okul kurulurken Avrupa'da
hiç olmazsa 50 veya 60
havacı yetiştirip öğrenimi
yabancı öğretmenler
gözetiminde onlardan bir
kaçına verilmeliydi. |
Havacılığa ait bir komuta
yerinin kurulması da aynı derecede hatta okuldan da
daha önemli idi. |
Kurul çalışmalarına
başlamış, bir yandan para
temini ve havacılık hakkında
incelemelerini sürdürürken,
bir yandan da elçilik
aracılığıyla Fransa'dan
satın alınan iki uçak için
meydan aramaya başladı. |
Mahmut Şevket Paşa meydanın
Anadolu yakasında olmasını
istiyordu. Fakat Anadolu
tarafında böyle bir yer
bulunamadı ve Rumeli
yakasına geçildi. |
|
Mahmut Şevket Paşa
|
|
Özet: Orduda hava okulu ve havacılık kuruluşu hakkında rapordur. |
18 Mart 1912 |
|
Paris Büyükelçiliği askeri
ataşe yardımcısının
önerisiyle Fransa'dan gelen
ve Fransız hükümetinin
İstanbul askeri ataşesi
tarafından şahsınıza ve
Genelkurmay Başkan Vekili
paşa hazretlerine takdim
edilen (Robert - Esnault - Peltrie) veya belirtilen üç ismin ilk harflerinin
birleştirilmesiyle oluşmuş REP uçak fabrikasının müdürü Bay Simone ile uçaklar
hakkında gerekli incelemelerde bulunuldu. İncelemelerimiz üç nokta üzerinde
yoğunlaştırılmıştır. |
Birincisi, İstanbul'da
kurulacak havacılık okuluna
ait proje; ikincisi,
havacılık okulunun yerinin
seçimi; üçüncüsü ise, orduda
hava birliğinin kurulması. |
Paris askeri
ataşeliğinden şimdiye
kadar bu hususlarda
çeşitli projeler alınmış
ve bunlara paralel
olarak REP fabrikası da
bulunduğundan, belirtilen projeler detaylı olarak incelenmiş ve birbirleriyle
karşılaştırılmıştı. Hiç bir noksanı olmayan ve her şeyi çok iyi şekilde
düzenlenmiş olan REP fabrikası projesi Bay Simone ile tekrar incelendi. |
Önce: Okul projesi
kapsamında değişik
sistemde uçakları
inceleme ve
karşılaştırma için
100.000 Frank bedel
konulmuştu. İleride
muhtelif sistemde
uçakları tetkik ederiz,
yalnız şimdilik bize çok
iyi bir okul gereklidir,
diyerek vazgeçtik. |
Birinci olarak:
Hangarlar ve diğerleri
hakkında incelemelerde
bulunduk, memleketimizde
söz konusu hangarları
inşa etmenin daha kârlı
olacağını bu nedenle
tarafımızdan inşa
edileceğini söyleyerek
bunların da tutarını
çıkardık. |
İkinci olarak: Okul
meydanının düzeltilmesi
ve düzenlenmesi için
10.000 Frank konulmuştu.
Bu da tarafımızdan
yapılacaktır diyerek
çıkardık. |
Üçüncü olarak: Yalnız
uçak okuluna ait alet ve
edevata sıra gelince
onların fiyatında da
küçük bir değişiklik
yapılmıştır. |
Çeşitli projeler
incelenirken bir okul
kurulması için gerekli
masrafın ortalama olarak
15.000 lira
olabileceğine dair bir
kanaat oluşmuştu; ve
bunun için de 15.000
lira okulun kurulması ve
5.000 lira okulun bir
senelik masrafı ve
20.000 lira da orduda
havacılık kuruluşunun
meydana getirilmesi için
harcanacağı düşünülerek
Genelkurmay tarafından
toplam 40.000 lira
ödenek istenmişti. |
Bay Simone'nin önerdiği proje ordumuzun ihtiyaç
duyduğu havacı subaydan fazla miktarda yetiştirebilmek üzere düzenlenmiş bir
proje olduğundan gerekli değişiklikten sonra herhalde yaklaşık 15.000 lira
ortalama bir fiyatla okul kurulabileceğine daha sonra bir kanaat oluşmuş oldu. |
Bay Simone'nin okul projesinin sonucunda on subayımızı
ve on beş uçak makinisti ve diğer personeli hiç bir ücret talep etmeksizin
fabrikasında eğiteceğini ve buraya bir mühendis ile bir tayyareci göndererek üç
ayda okulu kuracağını kabul ediyor ve okulun kurulmasından sonra subaylarımız
vasıtasiyle okulun çok iyi yönetileceğini de bildiriyor. |
Okul yerinin belirlenmesi
için komisyonumuz ve Bay Simone beraber Çırpıcı, Vidos, Safraköy, Dudurlu, Sarıgazi dolaylarına gidildi. |
Okul meydanı için iki
kilometre eninde ve 700
metre boyunda düz yer
gereklidir. Civardaki
vadilerden gelen hava
akımları ile anafor ve
sağanaklardan uzak ve
korumalı kalmak üzere
yüksek bir yerde
bulunması ve engel ve
ağaçlardan uzak olması
ve etrafta yüksek dağlar
bulunmamakla beraber
beş, on kilometrelik
uzaklığa kadar uçakların
gidip gelebilmelerini
temin için etrafın da
gayet açık bulunması
gerektiğinden Çırpıcı, Vidos köyleri ile Dudurlu ve Sarıgazi tarafları
beğenilmedi. Yeşilköy'ün ilerisinde Kalitarya köyü ile Ayamama çiftliğinden
Safraköy'üne kadar açık olan düz arazi tamamen uygun olduğundan hemen orasının
okul yeri olmak üzere seçilmesine karar verildi. Söz konusu arazi yaklaşık
olarak dört, beş bin dönümden ibaret ve gayet düz olduğu gibi şu anda bile orada
okul kurulması mümkün olacaktır. Yalnız ortasından geçen telgraf hattı uçaklar
için büyük bir engel olacağından, söz konusu hattın biraz uzaktan dolaştırılması
suretiyle bu engelin de yok edilmesi mümkündür. Civarında uçaklar için başka bir
engel bulunmamaktadır. Uçmakta olan uçakların istenildiği noktada yeri inmeleri
mümkündür. Uçakların havadan yere inecekleri alanın çok düz olmasına çok önem
veriliyor. Tabii ki bu önem acemi olan havacılar içindir. Çünkü çoğu kazalar bu
sırada meydana gelmektedir. İstanbul ve civarında esmekte olan rüzgarların büyük
çoğunluğu kuzeye ait rüzgarlardan olduğu ve uçakların havaya emniyetle
yükselmeleri için bu rüzgârlara karşı hareket etmeleri gerekmekte olduğundan
hangarların kapıları kuzeye çevrilmiş olmak üzere Kalitarya köyü ile Ayamama
çiftliği arasında ve bir hat üzerinde tertibine karar verildi. Diğer yapılar
sırasıyla dizilecektir. Kalitarya köyü Yeşilköy'e ve demiryoluna yakın
bulunduğundan gerek okul idaresi ve gerekse öğrenci için ulaşım temin edilmiş
olacaktır. |
Seçilen arazinin Agop beyin çiftliği dahilinde olduğu
öğrenildi. Dört - beş bin dönüm arazinin kıymeti dönüm başına bir ve nihayet iki
lira kadar tahmin edilmekte ise de herhalde ileride kamulaştırılması arzu
edildiğinde bir değer takdir edileceği tabiidir. Şimdilik beş, on dönümlük bir
arazinin gerekli olduğunu gördük, daha sonra kamulaştırılmak üzere bir kaç sene
için söz konusu arazinin küçük bir bedel ile kiralanabileceği de mümkündür. |
Yapılacak inşaat: Üç
hangarla bir müdür
dairesi ve subay konutu
ile ufak bir hastane ve
yeraltında bir benzin
deposu, bir karakol ve
bir tamir ve imalathane
ile bir de yedek
parçalara ait depodan
ibarettir. |
Orduda havacılık
kuruluşuna gelince: |
Tayyarecilik için daha
hiç bir hükümet kalıcı
bir teşkilat
kuramamıştır. Yalnız
Fransızlar iki yedek
olmak üzere sekizer
uçaklı müfrezeler
kurulmasını
düşünmektedir.
Memleketimiz için sekiz
uçaklık bölükler hem
pahalı ve hem de gezici
olamayacağından dörder
uçaklık bölük
kurulmasını daha uygun
görüyoruz. Buna paralel
olarak gelecek için
inceleme ve
araştırmalarda
bulunulmuştur. |
Önce; Kurulacak okul,
aynı zamanda bir uçak
genel merkezini de
oluşturacaktır. Burada
gerekli olan alet ve
avadanlık sağlanacak ve
havacı subayı ile
makinistler ve diğer
personel
yetiştirilecektir. Bütün
bu hazırlıklar
yapıldıktan sonra
sırasıyla uçak bölükleri
kurularak önce
müfettişliklere ve daha
sonra kolordulara birer
bölük dağıtılmasının
uygun olduğu
düşünülmektedir.
Müfettişliklerde
bulunacak uçak
bölükleri, kolordulara
bölüklerin dağıtımından
sonra, yedek uçak
bölükleri ismini alacak
ve ilerdeki hatta
bulunacak kolordu uçak
bölüklerinin yedeği
olacaktır. Ordumuzda
bölük, takım deyimine
her subayın kulağının
alışmış olması
nedeniyle, havacılıkta
da bölük ve takım
deyimini kullanmaya
karar verdik. Bir uçak
bölüğü iki takımdan ve
bir takım da iki uçaktan
oluşacaktır. Birinci
takım daha hafif bir
düzenlemeye sahip
olacak, ikinci takım ise
onun gerisinde ve fakat
daha kapsamlı yani
diğerine oranla daha
ağır olacaktır. |
Uçaklar ikişer kişilik
olmak üzere kabul
edilmiştir. Birinci
takımın daha hafif
olması için her ne kadar
Bay Simone bir kişilik uçakları önermiş ise
de memleketimizde aynı anda hem rasıtlık ve hem de aynı zamanda pilotluk yapacak
subayı yetiştirmek mümkün olmadığından ve rasıtlık için tayyarecilik öğrenmek
gerekli olmayıp gözü pek ve cesur herhangi bir subay bu görevi pek mükemmel bir
şekilde yerine getireceğinden ve bir bölük dahilinde değişik ölçüde alet ve
avadanlık veyahut yedek parçaları bulunacağı ve bunların birbirine karışmasının
olası bulunması nedeniyle bir kişilik uçaklardan vazgeçilerek ikinci takımdan
daha hareketli olmak üzere birinci takımın yine iki kişilik uçaklarla
oluşturulması tekrarlandı. Yalnız bunlar yanlarında birer yedek motor ile küçük
onarımların yapılabileceği yedek parçalarını arabalarında bulunduracaklardır.
İkinci takıma gelince, yine ikişer kişilik uçak ile birer yedek motor ve birer
çift sağ ve sol kanatları ve bir kaç adet pervane ve büyük ölçüde diğer yedek
parçaları ve kumaştan yapılmış taşınabilen bir uçak çadırını (hangar 16x16 metre
ölçülerinde) ve bir de demirci arabasına sahip olacaktır. |
Hangar bir araba üzerine
yüklenmiş olup aynı
zamanda dört uçağı ve
diğer personeli
barındırmaya yeterlidir. |
REP fabrikasının uçakları tamamen metal (gövde ve kanatlarda tahta
yerine metal kullanılıyor) olması nedeniyle dışarıda da yağmur ve rüzgâr altında
bir kaç gün bırakılabilmektedir. |
Arabalar ikişer
tekerlekli ve
tekerlekleri
lastikli olup
hayvanla çekilmesine
karar verilmiştir. O
halde bir uçak
bölüğü için gerekli
olan araba miktarı
uçaklar için dört,
uçak çadırı için bir
ve bir de demirci
arabasına ait olmak
üzere toplam altı
arabadan ibarettir.
Bundan başka kadrosu
için bir yüzbaşı
bölük komutanı, dört
tayyareci teğmeni ve
her uçağa bir
makinist astsubay
ile iki er olmak
üzere toplam 12
erden ve her arabaya
iki er hesabi ile
yine 12 arabacı
erden ve bir su
taşıma beygiri ile
bir erden ve bölüğün
küçük ağırlığını
oluşturacak olan iki
araba ile dört erden
oluşması
düşünülmektedir. Bay Simone, bir seferde bir bölüklük uçak ve bütün teçhizatı
ile kendisinden satın alındığında, altı subay ile on beş eri (makinist) yine
ücretsiz eğitim verdireceğini ve İstanbul için bir mühendis ile bir havacıyı
geçici bir süre için görevlendireceğini kabul ediyor ve mükemmel bir uçak bölüğü
için 9.000 Napolyon istiyor. |
Arabalar için bir
iki adet satın
alınmasını ve
diğerlerini de
burada yapmamızı
öneriyor ki bu
durumda söz konusu
fiyatın da kısmen
aşağı ineceği
tabiidir. Birinci
şartnamenin
imzalanmasından üç
ay sonra iki
adedinin daha satın
alınması şartı ile
şimdilik yalnız iki
uçak satın alındığı
halde altı tayyare
subayı ile 15
makinist erini yine
ücretsiz
eğitecektir. Buna
rağmen böyle parça,
parça satın almada
bulunarak bölüklerin
kuruluşunu peyderpey
ikmal etmek dahi
mümkündür. |
Sonuç: Orduda havacı
sınıfının kurulması
gerçekten arzu
ediliyorsa öncelikle
bir okul kurmak ve
şimdilik fazla
detayı olmayan bir
takımlık uçak satın
almak şarttır. Bunun
için gerekli ödenek
miktarı
komisyonumuza
verilmeli ve
komisyon da
görevini,
sorumluğunun
bilincinde olmak
üzere sonuca
ulaşabilmek için
bütün gücüyle
çalışabilmelidir. |
Tayyarecilik eğitimi
için Paris'e
gönderilmeleri uygun
görülecek altı subay
ve astsubaya ait
1.500 lira ile
yardım parasından
2.500 lira olmak
üzere toplam 4.000
liranın harcanması
için komisyonumuza
harcama yetkisi
verildiği takdirde,
yol ücreti peşin
olarak ve kalanı
aletlerin
tesliminden sonra
ödenmek üzere hemen
bir takımlık uçak
satın alınması için
gerekli şartname
hazırlanması, altı
subay ve beş
astsubayın ücretsiz
eğitiminin mümkün
olacağı arz olunur. |
Genelkurmay 2 nci Şubede görevli |
Teknik Hizmetler Şube Müdürü |
Kurmay Yarbay Süreyya (İLMEN) |
İstihkâm Binbaşı Refik
|
|
|
Teknik Hizmetler Şubesinde görevli |
Teknik Hizmetler Şubesinde görevli |
Binbaşı Ahmet Zeki
|
İstihkâm Binbaşı Mehmet Ali |
|
Kurul tarafından
Yeşilköy'de seçilen
meydana 1912 yılı
ilkbaharında iki
hangar yapılmaya
başlandı. |
Bu inşaat devam
ederken Avrupa'dan
satın alınan iki
kişilik bir Deperdussin uçağı ile bir kişilik küçük bir okul uçağı 15 Mart 1912'de
İstanbul'a gelmişti. Bu uçaklar Avrupa'da eğitimini tamamlayarak dönmüş olan
Yüzbaşı Fesa ile Teğmen Kenan'a teslim edildi. |
Yüzbaşı Fesa
ordumuzun bir
numaralı pilotu
olup, Fransa'nın 780
numaralı pilot
diplomasına
sahiptir. Teğmen
Kenan kısa bir süre
sonra havacılıktan
ayrılmıştır. |
Uçaklar
Yeşilköy'de
seçilen hava
meydanında
kurulan çadırlar
içinde
korunuyordu. |
23 Nisan 1912'de
Hürriyet
anıtında
yapılacak olan
büyük askeri
törene
uçaklarımızda
katılacaktı.
Bunun için
hazırlık
yapılırken Mart
ayı sonunda, bir
gece ansızın
çıkan bir
fırtınadan
çadırlar
yıkılmış ve
uçakların
kanatları ile
dümenleri
uçulamayacak
derecede
kırılmıştı. |
Bu sıralarda
satacağı
uçaklara ait
anlaşma yapmakla
uğraşan REP uçak
fabrikası müdürü ile anlaşarak alınacak olan iki uçaktan bir tanesi Pilot Gordon
Bell ile acele olarak Yeşilköy'e getirilmiş ve 23 Nisan günü uçurularak törene
katılması sağlanmıştı. |
REP fabrikasında pilot eğitimi için seçilen subaylar Mayıs ayının son
günlerinde Fransa'ya hareket etmiş olup, isimleri şöyleydi. |
Piyade Kıdemli Yüzbaşı Cemal
|
Piyade Yüzbaşı Refik
|
Piyade Yüzbaşı Feyzi
|
Topçu Yüzbaşı Salim
|
Teğmen Nuri
|
Teğmen Mithat |
İstihkâm Teğmen Salim |
Süvari Teğmen Şükrü |
|
—Piyade Kıdemli
Yüzbaşı Cemal,
Piyade Yüzbaşı
Refik ve
İstihkâm Teğmen
Salim
havacılıktan
ayrılmışlardır. |
—Piyade Yüzbaşı
Feyzi Birinci
Dünya Savaşı'nın
ilk günlerinde Kilyos açıklarına geldiği haber verilen Rus
donanmasını keşif için havalanmış, dönüşte uçağı Belgrat ormanına düşerek
parçalanmış, kendisi ve Rasıt Teğmen Sami şehit olmuşlardır. |
—Topçu
Yüzbaşı Salim
Trablus'a gitmek
üzere Fransa'da
bulunduğu sırada REP hava okuluna girme emrini almıştır. Mısır seferini tamamlamış ve
emekli Albay iken ölmüştür. |
—Teğmen Nuri
İstanbul -
Kahire hava
seyahatinde
Yafa'da düşerek
şehit olmuştur. |
—Topçu Teğmen
Mithat Fransa'da Versay'da topçu alayında bir buçuk
seneden beri staj görmekte iken İstanbul'dan gelen havacılara katılmıştır. |
—Süvari
Teğmen Şükrü
havacılıktan
ayrıldıktan
sonra Balkan
Savaşı'nda
şehit
olmuştur. |
Harbiye
Nazırı
Mahmut
Şevket Paşa
teşkilatı
büyütmeye ve
güçlendirmeye
karar vermiş
ve bu maksat
için
düzenleme
yapmaya
başlamıştı.
Bütçede
havacılık
için ayrı
bir ödenek
olmadığı
gibi
memleketin
çeşitli
yerlerindeki
isyanlar
yüzünden
ordunun
büyük bir
kısmı
seferber
edilmiş ve
bu yüzden
çok fazla
harcama
yapılmıştı.
Uçak ve
teşkilatı
için ilk
gerekli
paranın
millî yardım
ile temini
yoluna
gidildi.
Esas olarak
Osmanlı
Donanma
Cemiyeti
milletin
sevgi ile
verdiği
donanma
yardımlarını
topluyordu.
Bu cemiyetin
memleketin
her yerinde
yardımcıları
vardı.
Harbiye
Nazırlığı 13
Mart 1912'de
tayyare
yardımlarının
da Donanma
Cemiyeti
tarafından
toplanmasını
uygun
görmüştü. |
|
Soldan ikinci.....................: |
İstihkâm Binbaşı Zeki Bey (Komisyon üyesi) |
|
" |
üçüncü..................:
|
Cevat Paşa |
" |
dördüncü..............:
|
Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa |
" |
beşinci..................:
|
Komisyon Başkanı Kurmay Yarbay Süreyya
(İlmen) |
" |
altıncı...................: |
Fen Kıt'aları
Müfettişi Hüsnü Paşa |
" |
yedinci.................: |
Mahmut Şevket Paşanın emir subayı |
" |
sekizinci...............:
|
Mahmut Şevket Paşa'nın emir subayı |
" |
arka sırada...........: |
Komisyon üyesi Binbaşı
Refik ve Binbaşı Mehmet Ali |
|
Uçak üzerinde (Ayakta)....: Yüzbaşı Fesa, ikinci uçakta Üsteğmen Kenan
|
|
|
Bir hafta
sonra 20
Mart 1912'de REP fabrikasından alınan uçaklar için
adı geçen cemiyetten 4.000 lira istenmişti. |
Milletin bu
yardımından
başka ordu
ve donanma
subay ve
mensupları
altı ayda
ödenmek
üzere
maaşlarının
dörtte
birini uçak
yardımına
verdiler. |
Devletin
maliyesi
gibi resmi
kuruluşlardan
temin edilen
paralar çok
zorlukla ele
geçmekte
idi. Bu
yüzden
ısmarlanan
malzemenin
bekleye
bekleye
çürüyüp işe
yaramaz bir
hale
gelmesinden
başka
memleket
savunması da
tehlikeye
düşecek bir
hal
alıyordu. |
Nitekim,
Edirne
müstahkem
mevzii için
satın alınan
ve
Türkiye'ye
sevk edilmek
üzere
Almanya'da
hazır bir
halde
beklemekte
olan balonun
bedeli,
aradan bir
sene geçtiği
halde
maliyeden
alınamamış,
bu nedenle
Edirne için
pek önemli
bir keşif
aracı
ambarlarda
hurdalaştırıldıktan
sonra ancak
parası
verilip
alınabilmişti. |
Satın alınan
uçakların
özellikleri
şöyleydi: |
|
|
Sürati.....................................................100-110
km. |
Pervane
devri...............................1200 devir/dakika |
Uzunluğu....................................................12 metre |
Kanat
açıklığı...........................................12,5 metre |
Motor
cinsi......................................................Gnom |
Tavanı.....................................................2000
metre |
Tırmanış
süresi..........................................45 dakika |
(İskeleti içi boş çelik borulardan
yapılmıştı) |
|
|
|
|
Sürati...................................110
- 120 km. |
Pervane devri...............1200
devir dakika |
Motor cinsi....................Gnom (70 beygir) |
|
|
|
|
Sürati......................................130 km. |
Motoru.......................................Argüs |
Tavanı...............................1900
metre |
Kanat
açıklığı...................13.25 metre |
|
|
|