Ben Kimim
 
 
 
AMATÖR YAPIM HAVA ARACI SERTİFİKASYONU TALİMATI
(SHT-AS)
 
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

AMAÇ

MADDE 1 -

(1) Bu Talimatın amacı, amatör yapım hava aracının imalatı, restorasyonu, sertifikasyonu ve uçuşa elverişliliğine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir

KAPSAM

MADDE 2 -

(1) Bu Talimat; amatör imalatçı tarafından imal veya restore edilen amatör yapım hava aracını, bu aracın proje, imalat, sertifikasyon, bakım ve uçurulması ile ilgili gerçek ve tüzel kişileri kapsar
 

DAYANAK

MADDE 3 –

(1) Bu Talimat, 14/10/1983 tarih ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa, 10/11/2005 tarih ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak hazırlanmıştır.

 

TANIMLAR VE KISALTMALAR

MADDE 4 -

(1) Bu Talimatta geçen;
 

a) AC: FAA tarafından yayımlanmış rehber dokümanı,

 

b) AC 20-27: Amatör yapım hava aracının sertifikasyonuna yönelik FAA tarafından yayımlanmış dokümanı,

 

c) AC 90-89: Amatör yapım hava aracının test uçuşlarına yönelik FAA tarafından yayımlanmış dokümanı,

 

ç) Amatör yapım hava aracı: En az %51 imalatı amatör kişi veya yapımcı tarafından eğitim/boş zaman değerlendirme çalışması olarak yapılan hava aracını,

 

d) Amatör yapım imal ve birleştirme konrol listesi iş dokümanı: Amatör yapım hava aracının imalatına yönelik FAA tarafından yayımlanmış rehber dokümanı,
 

e) Bakım kayıt defteri: Hava aracına yapılan bakım ve tamir kayıtlarının tutulduğu defteri,

 

f) EASA: Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansını,

 

g) FAA: Amerikan Federal Havacılık Dairesini,
 

ğ) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü,
 

h) Hazır kit: En fazla %49’u profesyonel olarak imal edilmiş ve yapımcının bu vaziyette satın alıp kalan imalatı kendisinin tamamladığı hava aracını,

 

ı) Hazır plan: Planları profesyonel kişi ya da kurum tarafından sağlanan ve yapımcının bu planlara göre en az %51’ini kendisinin yaptığı hava aracını,

 

i) İmalat kayıt defteri: İmalatın safahatının tarihli ve detaylı olarak yazılı tutulduğu defteri,

 

j) IFR: Aletli uçuş kurallarını,
 

k) Order 8130.2: Hava araçlarının sertifikasyonuna yönelik FAA tarafından yayımlanmış talimatı,

 

l) Özel uçuş izni: Amatör yapım hava aracı için verilecek uçuş izni belgesini,
 

m) Özgün tasarım: Planları yapımcının kendisi tarafından hazırlanan ve bu planlara göre en az %51’ini kendisinin yaptığı hava aracını,
 

n) Restore hava aracı: Restorasyon ile faal hale getirilen ve amatör yapım hava aracı kategorisinde uçuş izin ve tescil işlemleri yapılan; ülke ve dünya tarihinde yer almış tarihi ve özgün, klasik hava aracını,

 

o) Restorasyon: Daha önceden bir fabrikada imal edilmiş ve sivil ya da askeri maksatla kullanılmış olup, herhangi bir nedenle hizmet dışı bırakılan veya kullanılmaz halde olan bir hava aracının amatör kişilerce ticari maksat gütmeksizin yenilenmesi ve amatör yapım hava aracı kategorisinde kullanılır hale getirilmesi faaliyetlerini,

 

ö) SB: İmalatçı/üretici tarafından yayımlanan ve hava aracının bakımı için verilen özel talimatları,

 

p) Uçuş defteri: Hava aracının uçuş saati ve meydan bilgilerinin pilot tarafından doldurulduğu defteri,

 

r) SHT-21: 25/11/2013 tarihli Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Talimatını,
 

s) SHY-YDK: 5/4/2012 tarihli ve 28255 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sivil Havacılık İşletmeleri Yetkili Denetim Kuruluşları Yönetmeliğini,

 

ş) Test programı: Hava aracının sertifikasyonuna yönelik hazırlanan ve test uçuşlarını detaylandıran dokümanı,
 

t) VFR: Görerek uçuş kurallarını,

 

u) Yapımcı: Hava aracının yapım faaliyetini gerçekleştiren gerçek kişiyi,

 

v) Yüzde elli bir kuralı: Bir hava aracının, amatör yapım hava aracı kabul edilebilmesi için % 51nin amatör kişi veya kişilerce yapılmasını,

ifade eder.

(2) Bu Talimatta belirtilmeyen tanımlar için 2920 sayılı Kanun, 5431 sayılı Kanun ve uluslararası sivil havacılık kuruluşları tarafından yayımlanan dokümanlarda belirtilen tanım ve kısaltmalar esas alınır.

 

GENEL HÜKÜMLER

Madde 5 -

(1) Bir hava aracının bu talimat kapsamında değerlendirilmesi için %51 kuralını sağlaması gerekmektedir.

(2) %51 kuralı hazır kit, hazır plan, özgün tasarım ve restore edilen hava aracının tümü için geçerlidir

(3) Yapımcısı için hava aracı, eğitim maksatlı araştırma, deney ve zaman değerlendirme çalışmasıdır. %51 kuralına göre çalışmanın çoğunluğu yapımcıya ait olmalıdır.

(4) Üretilen amatör yapım hava aracı ticari amaçlarla kullanılamaz. Gösteri ve yarışlar istisnadır.

(5) Grup çalışması ile imalatı yapılan aynı tip ve model amatör yapım hava aracının sayısı grubu oluşturan bireylerin sayısından fazla olmamalıdır.

(6) Özgün tasarımın; plan, malzeme listesi, yapım aşamalarını gösteren prosedür ve şeması olmalıdır.

(7) Restore edilen hava aracının “ağırlık” ve “teknik performans” değerleri, aslında olduğu şekli ve değerleri ile kabul edilir.

(8) Amatör yapım hava aracı için teknik özellikler ve limitler EK-1'de belirtilmiştir.

(9) Amatör hava aracı için imalat-montaj elkitabı, sistemler elkitabı, uçuş ve bakım elkitabı olmalıdır.

(10) Genel Müdürlük FAA ve EASA tarafından yayımlanmış rehber dokümanların kullanılmasını tavsiye edebilir

 
İKİNCİ BÖLÜM
Başvuru, Proje Değerlendirme ve İmalat

BAŞVURU VE PROJE DEĞERLENDİRME

MADDE 6 -

(1) Amatör yapım hava aracı imal etmek isteyen yapımcı imalat safhasına geçmeden ve resmi başvuru öncesinde Genel Müdürlük ile koordine kurar ve hava aracı hakkında bilgi verir. Resmi başvuru için gerekli belgeler Ek-3’de verilmiştir.

(2) Yapımcı, başvuru evrağına gerekli bilgi ve belgeleri ekleyerek, Genel Müdürlüğe veya SHY-YDK Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilen özel ve tüzel kişilere başvurusunu yapar. Proje değerlendirme safhasında izlenecek yöntem Ek-3’de bulunan 1 numaralı süreç akışında gösterilmiştir.

(3) Değerlendirme, Genel Müdürlük veya SHY-YDK Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilen özel ve tüzel kişiler tarafından yapılır. Değerlendirme süreci sırasında yapımcıdan ilave bilgi ve belge istenebilir. Değerlendirme için FAA tarafından yayımlanan “Amatör yapım imal ve birleştirme konrol listesi iş dokümanından faydalanılır. Sözkonusu dokümanın eki olan kontrol listeleri kullanılır.

(4) Hazır plan veya hazır kit bir hava aracı imali hedefleniyor ise, kullanılacak olan hazır planın ya da kitin tasarlayıcısı ya da üreticisi tarafından başarıyla tescil almış ve uçurulmuş en az bir örneği olmalıdır.

 

İMALAT VE İMALATIN İZLENMESİ

MADDE 7 -

(1) İmalat için kullanılacak malzeme ve teknikler Ek-2’de özetlenmiştir.

(2) Genel Müdürlük veya SHY-YDK Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilen özel ve tüzel kişiler tarafından imalat sürecine nezaret edecek ve incelemelerde bulunacak bir denetçi belirlenir. Sözkonusu denetçinin yetkilendirilebilmesi için gerekli şartlar Genel Müdürlük tarafından ayrıca belirlenir.

(3) Yapımcı, belirlenen denetçi ile görüştükten sonra imalata başlar.

(4) Denetçi hava aracının imalat sürecinde hangi aşamalarda denetleme yapılması gerektiğini imalata başlamadan önce yapımcı ile birlikte belirler. Aşağıda belirtilen aşamalarda denetim yapılması zorunludur:

  a) Yapısal ve hassas bölümlerinin inşası sırasında,
  b) Hava aracının gövde ve kanatları kapatılmadan hemen önce,
  c) Yer ve uçuş testlerinden önce,
  ç) Motor yerleştirilmesi ve yer testleri esnasında,
  d) Test uçuşlarının tamamlanmasından sonra.
  Ayrıca, denetçinin gerekli görmesi halinde ilave denetlemeler gerçekleştirilebilir.

(5) Denetçi denetleme sırasında gördüğü hata ve aksaklıkları düzeltilmesi amacıyla yapımcıya bildirir, imalat kayıt defterine denetleme ile ilgili notlarını alır ve imzalar. İmalat kayıt defteri’nin içeriği Ek-5’de verilmiştir.

(6) Yapım esnasında %51 kuralını bozmamak kaydıyla ihtisas konularında profesyonel yardım alınabilir. Alınan profesyonel yardımlar imalat kayıt defterine gerekli açıklamalar yapılarak ve varsa hizmet faturaları eklenerek işlenir.

(7) Motor, pervane, avionik cihazlar ve havacılık sektöründe kullanılmak üzere üretilen iniş takımı, tekerlek gibi havacılık sertifikasına sahip malzemelerin kullanılması %51 kuralını etkilemez. (6) Yapım esnasında %51 kuralını bozmamak kaydıyla ihtisas konularında profesyonel yardım alınabilir. Alınan profesyonel yardımlar imalat kayıt defterine gerekli açıklamalar yapılarak ve varsa hizmet faturaları eklenerek işlenir.

(8) Motor ve avionik cihazların montajı, hava aracının boyası ve döşeme hizmetleri için alınan profesyonel yardım %51 kuralını etkilemez.

(9) Yapımın başlatılması, sürdürülmesi ve tamamlanmasına ait süreç akışı Ek-3 Bölüm 2'de gösterilmiştir.

(10) Amatör yapım hava aracının sertifikasyonu için FAA tarafından yayımlanmış “AC 20-27” dokümanı rehber olarak kullanılır.

(11) Amatör yapım hava aracının özel uçuş izni verilmesi için FAA tarafından yayımlanmış “Order 8130.2” numaralı talimatın 9uncu Bölümünde yer alan kurallar uygulanır

 

İMALATIN TAMAMLANMA RAPORU VE ONAYLANMA

MADDE 8 -

(1) Yapımcı amatör yapım hava aracının imalatını tamamladıktan sonra bir tamamlama raporu düzenler ve üç ayı geçmemek şartıyla onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe gönderir. Bu raporun içeriği ile ilgili bilgi Ek-6’da verilmiştir.

 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Test Uçuşları

MADDE 9 -

(1) Amatör yapım hava aracının uçuş testleri için Özel Uçuş İzni ve Uçuş Koşulları onayı verilir.

(2) Test uçuşlarının gerçekleştirilebilmesi için bir test programı oluşturulmalıdır. Test uçuşlarının gerçekleştirilmesi ile ilgili süreç Ek-7’de bilgi verilmiştir. Test uçuşları ile ilgili FAA tarafından yayımlanmış “AC 90-89” dokümanı kullanılır.

(3) Test uçuşlarının başarıyla tamamlanmasından sonra yapımcı tarafından Test Uçuşu Raporu düzenlenir ve denetçiye onaylatılır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kullanım, Bakım, Özel Uçuş İzni ve Uçuş Koşulları Onayı

KULLANIM KURALLARI

MADDE 10 -

(1) Amatör yapım hava aracında bir Uçuş Defteri (Ek-4) ve bir Bakım Kayıt Defteri tutulmalıdır. Bunlara ek olarak hava aracında; uçuş ve bakım elkitapları ile bunlara ait kontrol listeleri de bulundurulmalıdır.

(2) Amatör yapım hava aracı ile ticari amaçlı uçuş yapılamaz, hava aracı yapımcı tarafından şahsi olarak kullanır.

(3) Amatör yapım hava araçları sadece uygun amatör/sportif uçuş lisansı almış yapımcısının uçuş eğitimi ve hava aracı tip intibak eğitimi için kullanılabilir.

(4) Yolcular ancak test aşamasından sonra uçurulabilir. Uçurulacak yolcular hava aracının amatör yapım olduğu konusunda bilgilendirilir

(5) Uçuş planında notlar kısmına amatör yapım hava aracı olduğu belirtilir ve her uçuşta kuleye bilgi verilir.

(6) Amatör yapım hava aracı ile VFR şartlarda uçuş yapılır. IFR şartlarda uçuş yapılabilmesi için hava aracının donanımın uygunluğu Genel Müdürlükçe onaylanır.

(7) IFR donanımının kurulumu ve bakımı yapımcı tarafından uygulanır. Bu konuda alınacak harici yardım %51 kuralının dışında tutulur.

BAKIM VE TAMİRLER

MADDE 11 -

(1) Hava aracının uçuş emniyetinin sağlanması ve yıpranmasının kontrol altına alınması için bakım programı uygulanır. Amatör yapım hava aracı için yapımcı tarafından hazırlanan bakım programı Genel Müdürlükçe onaylanır.

(2) Beklenmedik arızalar Genel Müdürlükçe onaylanan usullerle giderilir. Bu konu ile ilgili uyulması gereken kurallar Ek-8’de verilmiştir.

ÖZEL UÇUŞ İZNİ VE UÇUŞ KOŞULLARI ONAYI

MADDE 12 –

 (1) Amatör yapım hava aracı için Genel Müdürlükçe Özel Uçuş İzni Belgesi ve Uçuş Koşulları Onayı bir yıl süreyi aşmayacak şekilde düzenlenir. Özel Uçuş İzni Belgesi ile ilgili kurallar Genel Müdürlük tarafından yayımlanmış SHT-21 Talimatı Altbölüm P’de verilmektedir. Sözkonusu belgelerin geçerliliğinin kontrolü için Genel Müdürlük veya SHYYDK Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilen kurum veya kuruluş tarafından her yıl inceleme/denetleme yapılır.

(2) Söz konusu inceleme/denetleme esnasında hava aracı sahibi Genel Müdürlük veya SHY-YDK Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilen özel ve tüzel kişilere aşağıdaki bilgileri sunmak zorundadır;

  a) Denetçi onaylı imalat tamamlama raporu,
  b) Geçmiş bakım kayıtları,
  c) Yapıldıysa değişiklik, tamir ve modifikasyon kayıtları,
  ç) Uçuş öncesi ve sonrası yapılan kontrollerin kayıtları,
  d) Bakım programı uygulama kayıtları,
  e) Geçerli mali mesuliyet sigortası,
  f) Yapıldıysa yayımlanmış zorunlu bültenlere dair uygulama kayıtları,
  g) Denetçi ve Test Pilotu onaylı Test uçuşu raporu,
  ğ) Aviyonik teçhizat test kayıtları,
  h) Özel uçuş izni veya uçuş koşullarını etkileyen her türlü bilgi ve belge,
  ı) Yapım, bakım ve uçuş ile ilgili tüm elkitapları.

(3) Genel Müdürlük tarafından hava aracına yapılacak fiziksel denetimde veya incelenen dokümanlarda uygunsuzluk tespit edilmesi halinde özel uçuş izni belgesi ve uçuş koşulları onayı iptal edilir.

 
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler

GEÇİŞ SÜRECİ

GEÇİCİ MADDE 1 -

(1) Bu Talimatın yayımlanmasından önce yapım sürecine başlanmış amatör hava aracı bu Talimatın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 12 ay içinde bu Talimat gerekliliklerini sağlar.

 

İDARİ YAPTIRIMLAR

MADDE 13 -

(1) Bu Talimatta belirtilen kurallara uymayan kuruluşa - ve ilgili personele 2920 sayılı Kanunun 143 üncü maddesine göre işlem yapılır.

 

YÜRÜRLÜK

MADDE 14 -

(1) Bu Talimat yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

 

YÜRÜTME

MADDE 15 –

(1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.

 

Kaynak: Kaynaklar/Yurtiçi/Sıra No. 20