Ben Kimim

 
 
 

HAVACILIK TERİMLERİ

 
N
NAV Navigation / Seyrüsefer
NAV/COM

Navigation/Commination / Seyrüsefer/Haberleşme. Uçak kokpitinde seyrüsefer ve hava-yer telsiz konuşmalarına kumanda eden cihaz.

NAVAID Navigational aid / Seyrüsefer yardımı.
NDB

Non directional beacon / Uçağın ADF'si tarafından alınan düşük frekanstan mors kodu ile birlikte yayın yapan radyo vericisi. Yön bulmaya yarar.

NM Nautical miles / Deniz mili (1 NM= 1852 metre).
NOE Nap of earth / Genellikle askeri uçaklarla yeryüzü kıvrımlarını takip ederek görülmeden uçmak.
NOTAM

Notice to airman / Havacılık otoriteleri tarafından yayınlanan yenilik veya değişiklikleri içeren (trafiğie kapalı alan uçuş yolları ve benzlerleri) bildiri.

NOTAR

No tail rotor / McDonnel Douglas patentli buluş. Kuyruk pervanesi olmayan helikopter. Bunun yerine kuyruk uzantısı içinde dönen fan bulunur. Bunun oluşturduğu hava akımı kuyruk yanından dışarı atılarak anti tork effekti sağlanır.

NS Nimbrostratus cloud / Nimbostratüs bulutu.
NTSB National Transport Safety Board / Birleşik Devletler Ulusal Taşımacılık ve Güvenlik Dairesi.
NVG Night vision gogle / Gece görüş başlığı.
 
O
OAT Outside air temperature / Dış ortam hava sıcaklığı.
OBI Omni bearing indicator / Çok yönlü gösterge.
OBOGS On board oxygen genarating system / Askeri uçaklarda oksijen üreten sistem.
OBST Obstruction / Engel.
OCA Obstacle clearence altitude / Engel aşma yüksekliği.
OGE Out of ground effect / Yer etkisinde olmamak (Helikopterler için). IGE'ye bakın.
OKTA

Okta / gökyüzünün bulutla kapalılık derecesi. 1 0kta = gökyüzünün sekizde biri bulutla kaplı demektir (latincede okta=8).

OM Outer marker / ILS sisteminde glideslop ile lokalizerin kesiştiği yere yerleştirilen işaretleyici.
OMEGA

Yüksek doğruluk–düşük frekanslı uzun mesafe seyir sistemi yardımcıları. Tüm dünyada sekiz yere konuşlandırılmış yer istasyonları sayesinde askeri ve sivil yolcu uçaklarının kıtalararası uçuşta yön bulmalarına yarar.

OVERCAST

Tamamamen bulutla kaplı gökyüzü (8 okta bulutluluk, gökyüzünün tamamının bulutlarla kaplı olması).

 
P
P1 Pilot in command / Uçağı o anda idare eden (kullanan) pilot.
P2 Co pilot / Yardımcı pilot.
PAN Uçuş esnasında uluslararası acil durum çağrı sinyali.
PAPI

Precision approach path indicator / Hassas iniş yolu belirteci. Havalanı pist başlarına konmuş, görerek uçuşta inişi kolaylaştıran bir dizi ışıklı işaretçiler.

PAR

Precision approach / Hassas yaklaşma radarı. Birincil radar ekipmanı son yaklaşmadaki uçakların yükseklik hızı ve yolunu takip ederek onları inişe getiren sistem.

PAX Passengers / Yolcular.
PERMIT TO FLY

Permit to fly / Uçuş müsadesi. Eski uçağın yenilenmesi  ve evde yapılanlar için verilen uçabilirlik izin belgesi.

PF Pilot flying / Birden fazla pilotlu uçaklarda uçağı o anda kullanan pilot.
PIC Pilot in command / Uçağı o anda kullanan pilot.
PFD Primary flight display / Birincil temel uçuş göstergeleri.
PIO

Pilot induced oscilation / Aşırı kumanda uygulaması sonucu düz uçuşta meydana gelen dalgalanma ve salınımlar.

PLN Flight plan / Uçuş plânı.
PMS Performance menagement sysytem / Güç denetim sistemi.
PNF Pilot non flying / Çok pilotlu uçaklarda, uçağı o anda kullanmayan pilot.
POB Persons on board / Uçakta yolcu var.
POH Pilots operating handbook / Uçağın kullanım klavuzu.
PPL Private pilot licence / Hususi pilot lisansı. PPL (H) helikopterler için, PPL (microlight ).
PPO Prior permition only / Sadece önceden izin alınarak inilen havalanları.
PRODECURE TURN Aletli inişte uçağın son yaklaşamaya girmesi için gidiş istikametinin aksine döndüğü safha.
PSI Pound per square inch / Basınç birimi. İnch kareye, pound cinsinden uygulanan basınç.
PTT

Press to talk transmitt / Kontrol kolu üzerinde bulunan, teLsiz haberleşmesini sağlayan mikrofon düğmesi.

PURPLE AIRSPACE Kraliyet ailesinin uçuşu için notamlanan özel hava sahası (İngiltere).
 
Q

QDM

Magnetic heading to a direction finding station / Yön bulma istasyonuna doğru uçulan manyetik istikamet.

QDR Magnetic bearing from the station / Yer istasyonundan geri dönüşteki istikamet.
QFE Atmosferic pressure at aerodrom / Havalanı bölgesinde hava basıncı.
QFI Qualified flying instructor / Yetkili uçuş öğretmeni.
QNE 1013.2 milibar (29.92 inch/Hg) ayarlı altimetre.
QNH

Havaalanı dışında kalan bölgede deniz seviyesinden yükseklik. Yerel metereoloji istasyon verilerine göre ayarlanır.

QUJ True bearing / Gerçek istikamet.
 
R
RABBIT LIGHTS Havaalanında yanıp sönen ışıklar.
RAM Radar absorbent material / Radar sinayallerini emici madde.
RAS

Rectified airspeed / Düzeltilmiş hava sürati, Dış ortam, sıcaklık, istikamet ve benzerleri açısından göstergedeki hızın, yukarıdaki şartların göz önüne alınarak gerçek hızın bulunmasıdır.

RASA

Radar advisory service area / Radarla kontrol edilen hava sahası. Uçak trafiğini güvenli şekilde yönlendirilmesi.

RAT

Ram air turbine / Uçağın elektrik üreteçlerinde arıza meydana geldiğinde aşağı salınarak hava akımının geçişinden elektrik elde eden sistem.

RATE

Birinci derece dönüş. saniyede 3 derecelik dönüş elde edilecek şekilde yatış. (Dakikada 180 derece).

RATING Rating / Pilot lisansına yeni yetkiler eklemek. Gece uçuş veya aletli uçuş yeteneği gibi.
R&D Research and development / Araştırma geliştirme (Ar-Ge).
RCL Runway centre line / Pistin orta çizgisi.
RH Relative humidity / Nisbi nem.
RMI

Radio magnetic indicator / DI, VOR ve ADF ile birlikte çalışan, yer istasyonuna yönü ve uçağın doğrultusunu gösteren seyrüsefer yardımcı cihazı.

RON Remain overnight / Gece boyunca kalmak uçmamak.
RPM

Revolation per minute / Dakikada tur/dönüş (Uçak piston motorlarında devir/dakika, Jet motorlarında % değeri olarak motor devir gösterge değeri).

RNAV Area navigation / Bir bilgisayar destekli radyo seyrüsefer sistemi.
RP Reporting point / Rapor verme noktası.
RPS Regional pressure / Bölgesel altimetre basınç ayarlamaları.
RPV Remotely piloted vehicle / Uzaktan kumandalı hava araçları.
RT Radio telephony / Telsiz haberleşmesi.
RTO Rejected take-off / Kalkıştan vazgeçme.
RW Runway / Pist.
RVR Runway visual range / Pistte görüş mesafesi.
RVSM

Reduced vertical seperation minimums / FL310 ile FL390 arasındaki uçak trafiğinin düşey iki uçak arası ayırım mesafesinin 1000 feet (300 metre) olmasıdır.

RWR

Radar warning receiver / Radar uyarı alıcısı. Askeri uçaklarda tehdit algılama sistemi. Radar güdümlü füze algılayıcısı.

Rx Receiver / Radyo alıcısı.
RW Runway / Pist.
 
S
SAM Surface to air missile / Yerden havaya füze.
SAR Search and rescue / Arama ve kurtarma.
SARSAT Sattelite aided tracking system / Uydu destekli takip sistemi.
SAS

Stability augmentation system / Stabiliti güçlendirme sistemi. Helikopter ve uçaklarda kararlı uçuşu kolaylaştıran bir çeşit uçuş kontrol kumanda sistemi.

SBW

Steer by wire / Kablo ile dümen kontrolü. Uçağın ön tekerleklerinin istikamet kontrolü (direksiyonu) mekanik değil, elektrik kablosu ile gönderilmesidir.

SC stratocumulus cloud / Stratokümülüs bulutu.
SCT Scattered cloud / Parçalı bulutlu. Gökyüzünün 3-4 okta bulut ile kaplı olması.
SELCAL

Sellective call / Özel çağrı. Genellikle kıtalararası uçan büyük uçaklarda ışıklı veya sesli uyarı gönderebilen bir haberleşme ikaz sistemi.

SIGMET Hava durumunun kötüleşeceği uyarısı.
SHORT FINAL Piste 2 nm'den az mesafesi kalan bir uçağın yaptığı telsiz anonsu.
SHP Shaft hourse power / Türbünlü uçaklarda güç birimi.
SIGMET Hava durumunun kötüleşeceği uyarısı.
SKC Sky clear / Hava açık.
SL Sea level / Deniz seviyesi.
SLAR Sideways looking airborne radar / Uçak yana bakışlı radarı.
SLMG

Self lounching motor glider / Başka bir uçağın çekmesine gerek kalmadan kendi motor gücü ile havalanan motorlu planör.

SM Statute mile / Kara mili. 1609 metrelik uzunluk birimi.
SMOH Since major overhoul / Son temel bakım ve motor indirmeden bu yana geçen uçuş saati.
SOCKED-IN Socked-in / Trafiğe kapalı havaalanı.
SOP Standard operating procedure / Standart işletme yöntemi.
SR-SS Sunrise to sunset / Gündoğumundan gün batımına.
SSBJ Supersonic bussines jet / Sesten hızlı iş jeti.
SSR

Secondary surveillence radar / Yerde konuşlandırılmış ve uçağın kimliğini sorgulayan bir radar. Uçaktaki transponder ile uyumlu çalışır.

ST Stratus cloud / Strütüs bulutu.
STP Standart temperature and pressure / 15 santigrad derece ve 1013.2 milibar (29.92 inch/Hg).
STAR Standart terminal arrival route / Havalanı terminaline ulaşma yolu.
STALL Stall / Süratsiz kalma. Kanat üzerindeki hava akımını bozulması.
STOL Short take –off and landing / Kısa mesafede iniş ve kalkış.
STOVL Short take-off and vertical landing / Kısa mesafede kalkış ve dikine iniş.
SQUAWK TRANSPONDER Önceden belirlenmiş kod göndermek. SSR'ye de bakın.
SVFR Special visual flight rules / Özel görerek uçuş kaideleri. VFR'a da bakın.
 
T
TA Transition altitude / IFR trafiğinde (Flight level) kullanılması gereken yükseklik.
TBO

Time between overhouls / Uçak üreticilerinin motor yenileme için tavsiye ettikleri saat olarak motor ömrü süresi.

TACAN

Tactical air navigation / UHF frekansından sinyal gönderen ve devamlı surette uçağın seçilen istasyona göre mesafesini ve doğrultusunu hassas bir şekilde veren seyrüsefer yardımcısı. Esasen askeri uçaklar için geliştirilmiş olsa da uygun DME mesafe tayin edici ekipmana sahip sivil uçaklarca da kullanılabilir.

TAF Terminal aerodrom forecast of weather / Havaalanı yaklaşma hava tahmini.
TAS True airspeed /  Dış hava sıcaklığı ve irtifaya göre düzeltilmiş hava sürati.
TBW Throtle by-wire / Elektrik kontrollü gaz kolu.
TCAS

Traffic allert and collusion avoidence system / Trafik uyarı ve çarpışma önleyici sistem. Yer radarından bağımsız, uçağa monte edilmiş, radar sistemi ile çalışan bir cihaz. İki tipi vardır. TCAS-1 sadece trafik yakınlaşma uyarısında bulunur ama ne tarafa manevra yapılması gerektiğini söylemez. TCAS-2 ise uyarıda bulunduğu gibi, sakınma reaksiyonunun ne yöne olması gerektiğini de belirtir.

TH True heading / Gerçek istikamet.
THR Treshold / Pistin başlangıç kısmı eşik.
TGT Turbine gas temperature / Türbün gaz sıcaklığı.
TIT Turbine inlet temperature / Türbün ağzı girişi hava sıcaklığı.
TL Transition level flight / Flight Level'e geçiş aşamasının en alt sınırı.
T/O Take off / Kalkış.
TRACK Track / İz.
TODA Take off distance availible / Kalkış için yeterli mesafe var (pistler için).
TODR Take- off distance required / Yeterli kalkış mesafesi gerekli.
TMA Terminal control area / Hava alanı yaklaşma kontrol bölgesi.
T&S Turn and slip indicator / Dönüş - kayış göstergesi.
TT True track / Gerçek uçuş yolu.
TTAF/E Total time airframe/engine / Toplam motor ömrü ve gövde uçuş saati.
TTSN Total time since new / Uçak ilk uçuşundan itibaren toplam uçuş saati süresi.
T/R

Thrust reversers / Motorun itiş gücünü ters çeviren kapaklar. Böylece güç ileri yönelir ve uçak indikten sonra pistte daha kısa mesafede durur.

TRANSPONDER Uçağın yükseklik, hız, yön ve benzeri bilgilerini Hava Trafik Kontroluna "ATC" bildiren cihaz.
TVOR Terminal VOR / Havalanlarında yaklaşmaya yardımcı olan düşük güçte bir yer VOR istasyonu.
TWR Tower / Kule.
TWY Terminal VOR / Havalanlarında yaklaşmaya yardımcı olan düşük güçte bir yer VOR istasyonu.
TX Taxiway / Taksi yolu. Terminalden piste giden yol.
 
U
UAV Unmanned aerial vehicle / İnsansız hava aracı.
UCAV Unmanned combat aerial vehicle / İnsansız hava savaş aracı.
UDF UHF direction finding / UHF yön bulucu.
UHF Ultra high frquency / 300-3000 MHz bandındaki radyo frekansları.
UNL Unlimited / Sınırsız.
UTC Universal time co-ordinated / GMT yerine kullanılan zaman dilimi Zulu'ya bakın.
 
V
V1

Desicion speed / Kalkıştan vazgeçme karar hızı. V1'e kadar kalkıştan vazgeçilebilir ama V1 hızı geçildikten sonra kalkış gerçekleştirilmelidir aksi halde durmak için yeterli pist mesafesi kalmamaktadır.

Va

Design maneuvering speed / Bir uçağın (gövdeye hasar vermeden) aşırı manevra kaldırabileceği hız sınırıdır.

VAD Visual approach and departure chart / Görerek yaklaşma ve kalkış haritaları.
VAL Visual approach and landing chart / Görerek yaklaşma ve iniş kartları.
VAR Variation / Pusula sapması.
Vfe

Flap indirme azami hızı. Bu hızdan sonra flaplar toplanmalı, hız göstergesindeki beyaz bölgenin sonudur.

Vmc

Minumum kontrol hızı. İki motorlu uçakların bir motoru durduğunda manevera yapabilmeleri için koruması gereken asgari hız sınırı.

Vne Velocity never exceed / Asla geçilmemesi gereken sürat göstergedeki kırmızı bölge.
VASIS

Visual approach slope indicator system / Piste inişi kolaylaştıran ve görerek iniş için hazırlanmış renkli ışıklar sistemi.

VFR Visual flight rules / Görerek uçuş kaideleri.
VDF Very high fequency direction finding / Çok yüksek frenkanslı istikamet bulucu.
VHF Very high frquency / 30-300 MHz bandındaki radyo frekansları.
VİS Visibility / Görüş uzaklığı.
VLA Very light aircraft / Çok hafif uçak.
VLE İniş takımları açılmış halde yapılabilecek azami hızdır.
VMC

Visual meterological condition / Görerek uçmak için gerekli hava durumu şartları. 5 millik görüş uzaklığı, buluttan 1000 feet dikey uzaklık (300metre) 1 nm (1800 metre) yatay uzaklıkta olacak şekilde uçuş şartlarının bulunması.

VOR

Very high frequency omnidirectional range / 108-118 MHz bandında çalışan radyo seyrüsefer sistemi. Yerdeki VOR istasyonu iki fazlı 360 dercelik açıyla sinyal gönderir. Uçaktaki alıcı pilota yönü ve radyali belirtir.

VORTAC VOR Tacan / VOR ile TACAN bileşimi.
VORTEX Girdap. Uçakların arkasında bıraktıkları karışık, dağınık, etkili hava kütlesi.
Vmo Azami uçuş hızı.
Vnav Vertical navigation / Yatay seyrüsefer.
Vno

Normal kullanım hızı. Gövdeye zarar vermeden yapılacak son hız. Göstergedeki yeşil bölgenin sonu.

VP

Variable pitch / Bazı pervaneli uçaklarda, uçuş esnasında pervane açısını ayarlama sistemi (Hatve).

Vr Velocity rotate / Kalkış için burnu kaldırmaya başlama sürati.
VRP

Visual reporting point / VFR'de uçan uçakların geçtiklerinde rapor etmeleri gereken yer işaretleri.

Vso Azami kalkış ağırlında tekerlekler açık flaplar indirilmiş halde iken stall hızı.
VSI

Vertical speed indicator / Tırmanma ve alçalma miktarını gösteren birincil uçuş göstergelerinden biri "Varyometre".

V-SPEEDS Uçaklarda kullanılan V hızı çeşitleri.
V/STOL Vertical/short take-off and landing / Kısa mesafede dikine kalkış ve iniş.
VTOL Vertical take-off and landing / Dikine kalkış ve iniş.
Vx Tüm motorların tam güçte en iyi tırmanma açısı.
Vxse Motor arızasında en iyi tırmanma açısı.
Vy En iyi tırmanma oranı.
 
W
WAC World aeronautical chart / 1:1,000,000 ölçekli havacılık haritası.
WAKE TURBULANCE

Wake turbulance / Bir uçağın uçuş esnasında ardında bıraktığı darmadağın aşağı batan hava kütlesi, büyük uçakların arkasında bıraktıkları bu vortexler 3 dakika kadar sürmekte dağılmadan buralara giren küçük uçaklar hafif kontrol kaybından düşmeye varan sonuçla karşılaşabilirler. Eskiden bunu pervanenin yaptığı sanılıyordu ama jetler çıktıktan sonra da devam etmesi bunun pervaneye bağlı olmayan, büyük uçağın arkasından inişe gelen küçük uçaklar için ciddi tehlikeleri olan bir olgu olduğu görüldü.

WAT Weight and temperature / Ağırlık ve sıcaklık.
WET Yakıtla dolu anlamına gelir. Uçak kiralarken yakıt dahil anlamındadır. Karşıtı Dry'dır.
WFU Withdrawn from use / Kullanımdan kaldırılmış.
WINDSHEAR

Rüzgar yönü ve şiddetinde yerel olarak meydana gelen ani değişim. Genellikle yere yakın olurlar. Kalkış ve inişte uçakları ters anında yakalarsa ani hız kaybına ve düşüşe yol açabilirler.

 WX Weather / Hava durumu.
W/V Wind velocity / Yol güzergah noktası.
 
X
XC Cross country / 90 milden fazla mesafeye uçmak (Genelde hafif GA uçaklarda).
Xmsn Transmission / İleti, radyo yayını.
Xpdr

Transponder / Uçakta bulunan, uçağın yükseklik, sürat ve benzeri bilgilerini hava trafik kontrol (ATC) birimine aktaran radyo vericisi.

 
Z
ZERO-TIMED Zero-Timed / Bir uçak motorunu yenilemek, sıfırlamak.