Ben Kimim

 
 
 
YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA
(GROUND CONTROLLED APPROACH - GCA)
 

1. GİRİŞ

Yerden Kontrollü Yaklaşma radarı (Ground Controlled Approach Radar - GCA) görüş mesafesinin kısıtlı olduğu aşırı olumsuz hava koşullarında pilotun uçağı emniyetle indirmesine yardım eden bir sistemdir.

2. YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA RADARININ YAPISI

Yerden Kontrollü Yaklaşma Radarı en az iki, çoğunlukla üç radardan elde edilen verilerden yararlanır. GCA operatörü radar skobunda uçağın süzülme açısını ve mesafesini izler,  bu bilgileri uçağın pilotuna telsizle bildirir. Uçağın pilotu operatörden aldığı bilgilere göre uçağa kumanda eder ve emniyetli bir şekilde iniş yapar.. GCA'de bulunan radarlar şunlardır:

   

a. SRE Surveillance Radar Element (Gözetim Radar Elemanı)

   

b. ASR Airport/Airbase Surveillance Radar (Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı)

   

c. PAR Precision Aproach Radar (Hassas Yaklaşım Radarı)

Uçağın meydana ilk yaklaşması  SRE veya ASR ile izlenir.Uçağın pilotu ihtiyaç duyması halinde GCA kanalına geçerek operatörden GCA ile iniş istediğini belirtir.

PAR radarı uçağın yatay konumunu ve mesafe verilerinin yanı sıra dikey konum (Süzülme) bilgilerini radar skobuna iletir. GCA operatörü uçağı skopdan en küçük sapmaları dahi izleyerek pilota düzeltme bilgilerini telsizle bildirir. Uçağın pilotu GCA operatöründen aldığı bilgilere göre uçağa kumanda eder.

Yerden Kontrollü Yaklaşma Radarı (GCA) Antenleri
Yerden Kontrollü Yaklaşma (GCA) Radarının Meydandaki Konumu
Yerden Kontrollü Yaklaşma (GCA) Radarı'nın İç Görünümü

3. YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA RADARININ (GCA) ÖZELLİKLERİ

- ASR (Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı): 30 deniz mili (Nautical Mile) mesafe ve 10.000 feet yüksekliğe kadar olan bir izleme kapasiteni sahiptir.

- PAR (Hassas Yaklaşım Radarı): 20 deniz mili (Nautical Mile) mesafe ve 20 derece ufki alan,  8 derece yüksekliğe kadar olan bir sahayı kontrol eder.

- Ana pistin orta noktasında ve kenarında konumlandırılır.

- Şiddetli yağmur veya kar yağışı gibi olumsuz hava şartlarında bile hassasiyetle çalışma özelliğine sahiptir.

- GCA sistemi -40 santigrat derece ile + 49 santigrat derece aralığındaki sıcaklıklarda sorunsuz çalışır.

- Pist eğiminin fazla olduğu durumlarda GCA sisteminin 5 dereceden fazla bir konumda olmamasına dikkat edilir.

4. YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA RADARININ (GCA) ÇALIŞMASI

Görüşün kısıtlı olduğu meteorolojik durumlarda uçağın pilotu iki tür sistemden yararlanarak iniş yapar. Birinci sistem uçakta bulunan VOR (Very high frequency Omnidirectional Radio range/Çok yönlü telsiz yayını) sistemi ve  ILS. (Instrument Landing System/Alet İniş Sistemi) sistemidir. İkinci sistem yer istasyonundan (Ground Approach Landing -GCA) aldığı bilgilerle yapılan inişlerdir. Birinci sistemde pilot kokpitin ön panelinde bulunan VOR ve/veya ILS göstergelerini kullanarak hatasız bir seyrüsefer ve iniş yapar. İkinci sistemde ise pilot yer istasyonundan aldığı uçuş başı ve irtifa bilgileri gibi telsiz talimatları ile görüşün kısıtlı olduğu durumlarda emniyetli bir iniş yapar. Yerden Kontrollü Yaklaşmadan (GCA) faydalanılarak iniş iki aşamada gerçekleştirilir. 

  a. ASR (Airpor-Airbase Surveillance Radar/Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı) Yaklaşması

Uçak meydana yaklaşık 30 deniz mili mesafede GCA ile ilk temasını kurar. Hassas olmayan yaklaşım olarak adlandırılan bu aşamada GCA kontrolörü uçağın meydana göre olan konumunu görür ve uçağın pilotuna uçağın iniş pisti uzantısı doğrultusunda olacak şekilde gerekli uçuş başı düzeltmelerini bildirir. Uçağın emniyetli bir irtifada uçması bu aşamada pilotun sorumluluğundadır.

 

b. PAR (Precision Aproach Radar/Hassas Yaklaşım Radarı) Yaklaşması

Uçak meydana yaklaşık olarak 20 deniz mili mesafeye geldiğinde PAR'ın kontrolüne girer. PAR ekranı aşağıdaki fotoğrafta da görüldüğü gibi uçağın hem dikey hem de yatay konumu gösterir. PAR operatörü ekran referans çizgilerine göre uçakta en küçük bir sapma olduğunda pilota yapması gereken baş ve/veya irtifa düzeltmesini bildirir. Uçak tam olarak ekrandaki referans çizgilerine uygun yaklaşma yaptığında iniş pistinin uç noktasına ulaşmış olur. PAR operatörü ile pilotun yaptığı konuşmaların kısa, öz ve anlaşılır olmasına büyük bir özen gösterilir. Bütün bu teknik kolaylıklara rağmen dikkat edilecek en önemli nokta, pilotun asgari irtifa ve görüş mesafesine sahip olmasının gerekliliğidir. Eğer uçağın pilotu operatör tarafından belirtilen uygun süzülme ve uygun irtifa ile yaklaştığı halde pisti, karar noktası olarak tespit edilen yerde görmezse inişten vazgeçer.

PAR Ekranı
(Ekranın üst bölümü uçağın dikey, alt bölümü yatay konumunu gösterir)

5. İKİ HAVACIDAN YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA (GCA) ANISI

Emekli Hava Pilot Tümgeneral İrfan Sarp "Uçuşta Vertigo" konulu anısından ........Eskişehir farına yaklaşırken Uçuş Kulesi ile temas ettim. Kule inişin 27 pistine olacağını, bulut alt tavanının 2.000 fit olduğunu, kaide dönüşüne girince GCA kanalına geçmemi, GCA’nin beni o kanalda beklediğini söyledi. Radyo farı çek ettiğimi kuleye rapor ettikten sonra 120 başta alçalmaya başladım. Neredeyse yarım saat önce girmiş olduğum 60 derece yatışlı vertigo durumu hala devam ediyordu. Alçalmaya başlayıp kaide dönüşüne yaklaşırken birden aklıma kaide dönüşünün 30 derecelik yatışla sola istikamette olduğu ve bu durumda acaba vertigonun da sol istikamete artarak 60 dereceden 90 dereceye kadar çıkıp çıkmayacağı geldi. Bir an için vertigo 90 dereceye kadar değil isterse ters uçuşta olduğum hissini de verse durum cayrosunun gösterdiği değerlere tam güvenerek ve GCA operatörünün vereceği talimatlara uyarak bulut altına ineceğimi ve emniyetle inişimi tamamlayacağımı kendi kendime telkin ettim. 14.500 fit irtifada 30 derecelik yatışla sola kaide dönüşüne girdiğimde, dönüş içinde vertigo durumu artmamış ve 60 derece yatış durumunda kalmıştı. Kuleye kaide dönüşünü rapor edip GCA kanalına geçtim. GCA operatörünün konuşma tonundan ve yerinde verdiği talimatlardan onun çok tecrübeli bir operatör olduğunu anlamıştım. Bir taraftan vertigo durumuyla boğuşurken istikamette yaptığım en küçük kaçışları bile operatör anında ikaz ederek sanki uçağın içinde benim yerime o uçuyormuş gibi süzülüş hattından bir milim saptırmadan yaklaştırmaya devam etti. Yerden 2.000 fit civarında bulut altına inince pist ışıklarını tam karşımda gördüm. O anda da melun vertigonun sola 60 derecelik yatış hissi bir anda kayboldu. Normal inişimi tamamlayıp kule karşısındaki yere uçağımı park ettim. Bana o gece bu mükemmel GCA yaklaşmasını yaptıran değerli GCA operatörüne kocaman bir teşekkür borçluyum!........ Bu uçuş anısının tamamını okumak için  www.havaciyiz.com/Anilar23.htm  bağlantısını tıklayabilirsiniz.

"Yerden Kontrollü Yaklaşma" ile ilgili benim de bir anım var. Mürted Hava Üssü'nde görevli olduğum yanlış hatırlamıyorsam 1972 veya 1973 yılıydı. Aylardan Şubat ayı. Öğlen saatlerinde yoğun bir kar yağışı başlamıştı. Görüş ise son derece kısıtlıydı. Filo binasından filo gazinosuna kardan etkilenmemek için hızlı adımlarla giderken piston motorlu bir uçağın sesini duydum. Böylesine zorlu hava koşullarında inmek isteyen uçağı merak ettim. Sundurma altına giderek inişi seyretmeye başladım. Yoğun kar yağışı nedeniyle Filo binasına 500 metre kadar uzaklıkta olan pist başı zorlukla seçiliyordu. Kısa bir süre sonra C-47 uçağının piste teker koyduğunu gördüm. Etimesgut Meydanı'nda ya GCA yoktu ya da arızalıydı. C-47 Mürted Meydanı'na yönelmiş ve GCA'dan yardım alarak güzel bir iniş yapmıştı.

6. SONUÇ

Görüş mesafesinin yağmur, kar yağışı ve sis gibi nedenlerle kısıtlandığı olumsuz hava koşullarında pilotun belli görüş mesafesine kadar olan durumlarda uçağa emniyetli bir iniş sağlayan Yerden Kontrollü Yaklaşma (Ground Controlled Approach - GCA) İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 1948 yılında Berlin'e Sovyetler Birliği tarafından uygulanan ablukada Birleşik Devletler Ordusu tarafından yaygın bir şekilde kullanılmıştı. Böylece acil gereksinme duyulan tıbbi ve diğer malzemeler bu hava köprüsü sayesinde Berlin'e ulaştırılmıştı. Günümüzde de GCA'lar yaygın olarak kullanılmakta olup, uçaklara güvenli inişin yapılmasını sağlamaktadırlar.

 

Hazırlayan: Ercan Çetinerler

 

Kaynak; Kaynaklar/Yurtdışı/Sıra No.: 24 ve 47