Ben Kimim

 
 
 

İLK HAVA ŞEHİTLERİMİZ VE İSTANBUL-KAHİRE UÇUŞU

 

Balkan Savaşının acı hatıralarını silmek ve Osmanlı İmparatorluğunun kuvvetini göstererek sarsılan prestijini takviye etmek, Fransız uçucularının Türkiye’de yarattığı hayranlığı Türk Havacılarına çevirmek amacıyla Harbiye Nazırı Enver Paşa, iki tayyarelik bir filonun Kahire’ye gitmesini kararlaştırdı.

İstanbul-Kahire Seferi Öncesi Uçuş Ekibi
Sadık, İsmail Hakkı, Fethi ve Nuri Beyler
Yeşilköy-İstanbul / 8 Şubat 1914
Fotoğraf: Türk Hava Kuvvetleri

Bu yolculuğa Bleriot marka “Muavenet-i Milliye” uçağıyla, Duperdussin marka “Prens Celaleddin” uçağı katılmıştır. Bleriot uçağı ile Pilot Yüzbaşı Fethi Bey ve yardımcısı Rasıt Üsteğmen Sadık Bey, Duperdussin uçağı ile de Pilot Teğmen Nuri Bey ve Rasıt Yüzbaşı İsmail Hakkı Bey uçacaktı. Tam bir macera seferi olmasına rağmen yer hizmetleri iyi düzenlenmiş, belirlenen merkezlere benzin ve yedek parça gönderilmişti. Ayrıca uçakları karadan makinistler takip edecek, arızaları tamir edeceklerdi. Seyahat programı ise İstanbul’dan hareketle Eskişehir, Afyon, Konya, Ulukışla, Adana, Halep, Humus, Beyrut, Şam, Kudüs, El-Ariş, Port-Said, Kahire ve İskenderiye’den oluşan toplam 25 saat ve 2515 kilometrelik bir güzergâh üzerinden yürütülecekti.

Bleriot Uçağına Benzin İkmali
Fotoğraf: Türk Hava Kuvvetleri

Seyahat 8 Şubat 1914’de İstanbul Yeşilköy’den yağmurlu bir havada merasimle başlamıştır. Törene Enver, Talat ve Cemal Paşalar katılmıştır. Şam’a ulaşan Pilot Fethi Bey ve Rasıt Sadık Bey, Kudüs’e gitmek için 27 Şubat’ta Şam’dan havalanmışlar, bir süre sonra uçakları Taberiye Gölü yakınlarında deniz seviyesinden 212 metre alçakta bulunan kayalık bir yerde düşmüş ve her ikisi de şehit olmuştur. Kazanın nasıl meydana geldiği kesin olarak anlaşılmamış, ancak kazaya kötü hava şartları veya teknik bir arızanın sebep olduğu üzerinde durulmuştur.

Fotoğraf: Türk Hava Kuvvetleri

Ülke büyük bir üzüntüye kapılmış, şehitler Şam’a getirilerek bir törenle Selahaddin Eyyübi Türbesi arazisine defnedilmişlerdir. Harbiye Bakanlığı bu ekibin yerine, yeni bir üçüncü ekibin seyahate çıkmasını kararlaştırmıştır. 6 Mart günü “Ertuğrul” adlı Bleriot marka bir uçak ile İstanbul’dan yola çıkan Pilot Salim Bey ve Rasıdı Kemal Bey ancak Edremit’e kadar gidebilmişlerdir.

2’nci ekip olan Nuri ve İsmail Hakkı Bey ise Yafa’ya ulaşmışlar, 11 Mart’ta Yafa’dan hareket esnasında irtifa almak için uğraşırken uçakları hız kaybına uğrayarak denize düşmüştür. Yardım gelinceye kadar Nuri Bey boğulmuş, İsmail Hakkı Bey ise kurtarılmıştır. Nuri Bey de Şam’da diğer şehitlerimizin yanında defnedilmiştir.

İlk Hava Şehitlerimizin Selahaddin Eyyubi Camisi'ndeki Mezarları

 Şam-Suriye

Fotoğraf: Türk Hava Kuvvetleri

Hasara uğradığı için Edremit’te iptal edilen seyahatin yerine 4’üncü bir sefer yapılması ve şehit havacıların bıraktıkları yerden, Yafa’dan devam ederek Kahire yolculuğunun tamamlanması kararlaştırılmıştır. Edremit halkının parasıyla alınan ve “Edremit” adı verilen Bleriot tipi uçak, Saidiye Gemisi’yle 11 Nisan’da İstanbul’dan Beyrut’a nakledilmiştir. Uçak orada monte edilmiş ve birkaç deneme uçuşundan sonra ekip önce Kudüs’e, daha sonra El-Âriş ve Port-Said’e ulaşmıştır. Kahire’ye doğru yola çıkan pilotlar, hava muhalefeti yüzünden zorunlu iniş yapmış, ancak 9 Mayıs 1914’te Kahire’ye varmışlardır. Kahire’de birçok gösteri uçuşu yaptıktan sonra İskenderiye’ye geçen Osmanlı pilotları, 22 Mayıs’ta Romanya’nın Daçya Vapuru’na tayyarelerini yükleyerek İstanbul’a dönmüşlerdir. Bu seyahat esnasında Kudüs, Port-Said ve Tanta’dan birer, İskenderiye’den dört uçak alınacak kadar bağış toplanmıştır. İlk hava şehitlerimizin hatıralarını bir abide ile ebedileştirmek için Nisan 1914’te Fatih’te Belediye Binası önündeki sahaya temeli atılan anıt 1916 yılında tamamlanmıştır.

İstanbul - Kahire Uçuşunda (8 Şubat – 22 Mayıs 1914) Görev Alan Personel ve Uçak Tipleri:

1 NCİ UÇUŞ EKİBİ

Uçak Tipi Pilot Rasıt Uçak İsmi Düşünceler
Bleriot Fethi Bey Sadık Bey Muavenet-i Milliye 27 Şubat 1914'de şehit oldular

2 NCİ UÇUŞ EKİBİ

Uçak Tipi Pilot Rasıt Uçak İsmi Düşünceler
Duperdussin Nuri Bey İsmail Hakkı Bey Prens Celaleddin Nuri Bey 11 Mart 1914'de şehit oldu

3 NCÜ UÇUŞ EKİBİ

Uçak Tipi Pilot Rasıt Uçak İsmi Düşünceler
Bleriot Salim Bey Kemal Bey Ertuğrul -

4 NCÜ UÇUŞ EKİBİ

Uçak Tipi Pilot Rasıt Uçak İsmi Düşünceler
Bleriot Salim Bey Kemal Bey Edremit -
 

UÇUŞ GÜZERGÂHLARI VE MESAFELERİ

İstanbul Eskişehir    220 kilometre
Eskişehir-Afyon    129 kilometre
Afyon-Konya    280 kilometre
Konya-Ulukışla    150 kilometre
Ulukışla-Adana    130 kilometre
Adana-Halep    200 kilometre
Halep-Humus    180 kilometre
Humus-Beyrut    300 kilometre
Beyrut-Şam      90 kilometre
Şam-Kudüs    200 kilometre
Kudüs-El'ariş    150 kilometre
El'ariş-Port Sait    150 kilometre
Port Sait-Kahire    175 kilometre
Kahire-İskenderiye    170 kilometre
Toplam 2.515 kilometre
Kaynak: Kaynaklar / Yurtiçi / Sıra No.: 9