|
|
HEDEFE
BİR DAKİKA KALA ATLAMAK OLUR MU? |
|
Emekli Hava Pilot Kurmay Albay |
Ferit YILMAZOK |
9 ncu Ana Jet Üs, 191 nci Filo
Balıkesir |
19 Ekim 1983 |
|
|
Hava Kuvvetleri'nde "Yaygın
Mesai" uygulanıyordu. Sabah
ilk sortiye Hv.Plt.Ütğm.
İbrahim NEDİMOĞLU'nun harbe
hazırlık eğitiminin bir parçası olan
"Meydana Taarruz" eğitimi için çift kumand
uçakla (TF-104G) uçuşa gidecektik. Eğitimi
Akhisar Meydanı'nda yapacaktık. Filodan
çıkarken Harekât Komutanı Hv.Plt.Kur.Alb.
Yılmaz DALKILIÇ (Em.Hv.Plt.Tümg.) ile
karşılaştık. Ben filo komutanı ve öğretmen
pilottum. "Bu saatte nereye" diye sordu. Ben
de; bu uçak STALL oluyormuş (Motorda takat
kaybı) nasıl olduğunu görmeye gidiyoruz
dedim. Aklımca espri yaptım. |
Arıza defterini gitmeden
önce kontrol ettim. Bir gün
önce aynı görevi uçan
Hv.Plt.Yzb. Mustafa KOÇ
(Öğretmen) tarafından
yazılmıştı. Giderildiği,
gerekli kontrollerin
yapıldığı açıklanıyordu.
Zaten ben olayı Mustafa'dan
öğrenmiştim. "0.80 Mach
üzerinde motorda öksürme
olduğunu ve sürat düşünce
arızanın gittiğini, görevi
iptal ederek meydana
döndüğünü ve arızayı "STALL"
şeklinde yazdığını"
anlatmıştı. |
Pist başında, kalkıştan önce
üç kez STALL kontrolü
yaptım. Motor normaldi.
Kalktık ve uçuşun ilk 10
dakikasında motora daha
fazla dikkat ettik. Daha
sonra her şey normal olunca
uçuşa devam ettik. Hedef
Akhisar Meydanı idi. Normal
profil uçuş süratimiz 480
knot (Yaklaşık saatte 830
kilometre), IP -Hedef arası
540 knot (Yaklaşık saatte
1000 kilometre). IP (Initial Point) hedefe
yaklaşık 1-3 dakika mesafede, taarruz ve
silah kurma hazırlıklarının tamamlandığı ve
sürat arttırmak için akselerasyona (Gaz
açılan) başlanılan, tanınması kolay bir
doğal veya yapay bir nirengi noktasıdır.
|
IP'de Ütğm. İbrahim'e
alçalmasını ve gaz açmasını
söyledim. "Ne kadar
alçalayım" dedi. Ben de
"Gözünün yiyebildiği kadar
alçal (Havacılık tabiri
böyledir) dedim. Alçaldı ve
gaz açtı. Ben arkadan pek
iyi göremediğim için
ağaçlara, yüksek gerilim
tellerine, telgraf
direklerine ve benzeri
şeylere çarpmamak için
ellerimi sandalyenin
koltuklarına dayamış, kıçımı
hafifçe kaldırmış, yan
taraftan dışarıyı kontrol
etmeye çalışıyordum. İşte o
sırada motor STALL oldu.
Hava Kuvvetleri'nin emri
vardı. "Alçak irtifada STALL
olaylarında arıza giderilme
ile uğraşılmayacak, uçak
terk edilecekti"
(Atlamalıydık). |
STALL'la birlikte Ütğm. İbrahim'den bir ses "Motor
durdu efendim." |
Kumandalar bende demeden,
hemen kumandaları aldım ve
uçağı çekmeye, irtifa
almaya, yükselmeye başladım.
Doğrusu ben de korkmuştum
ama, şimdi bunun ne yeri, ne
zamanıydı. Bu arada
İbrahim'den de periyodik
olarak "Motor durdu
efendim." ifadesini
duyuyordum. |
Bir gün önceki olayı şimşek
gibi hatırladım. Yzb.
Mustafa; 0.80 Mach sürat
altında, motordaki
öksürmenin kesildiğini
söylemişti. Ütğm. İbrahim'e,
biraz sonra sürat düşünce STALL'ın geçeceğini söyledim.
Ütğm. İbrahim bana
"Motor durdu efendim." dedi. Sürat düştü
STALL giderilemedi. Ütğm. İbrahim'e bak şimdi gaz
kolunu geriye çekince STALL gidecek dedim.
Artık biraz sakinleşmiştim. Uçağı
yükseltmeye devam ediyordum. Çünkü uçuş
okullarında, durmuş motorla ilgili işlemlere
başlamadan önce sürat ile irtifa
değiştirmemiz, yükselmemiz öğretilmişti. |
Gaz kolunu geri çektim STALL
giderilemedi. Bu arada motor
saatleri uçağın teknik
kitabında (Dash-1 "Tire-1)
STALL anındaki renkli olarak
belirtilen değerlerin
aynısını gösteriyordu. Ütğm.
İbrahim'e "Saatlere iyi
bak!, inince arkadaşlarına
anlatırsın" dedim. Ütğm.
İbrahim'e "Gaz kolunu geriye
çekiyorum, bu defa STALL'ı temizleriz" dedim, yükselişe
devam ediyordum. |
Gaz kolu IDLE RPM'de
(rölantide) STALL
giderilemedi ve ben de
sürat saatinde 230
knot'ı gördüm. Yaklaşık
310 knot sürat
kaybetmiş, işari 9000 feet (Yaklaşık deniz
seviyesine göre 3000 metreye) yüksekliğe
çıkmıştım. |
Motoru durdurup, tekrar
çalıştırmaya karar
verdim. Eğer
çalıştıramazsam ikinci
kez deneyecektim. Yine
çalıştıramazsam
atlayacaktık (Bu
kararımı Ütğm. İbrahim'e
söylemedim). |
"İbrahim motoru
durduruyorum.
Çalıştırırken sen de
benimle iki starteri "ON" yap dedim.
Dalışa geçtik ama durmuş motor ile 245 knot
sürati bulmak mümkün olmuyor ve çok dik
dalış açısı ile dalıyorduk. Dağlar, tepeler
de bize yaklaşıyordu. Belki de ben öyle
hissediyordum. Artık Ütğm. İbrahim'den de "Motor
durdu" ifadesi gelmiyordu. |
Motoru durdurdum. Ütğm.
İbrahim ile birlikte
çift start yaptım.
Usulünce gaz açtım. O
ne! Motor çalışmadı.
Niye çalışmıyor diye
düşünürken gaz kolunu
IDLE RPM'nin (Rölanti)
biraz ilerisine açtığımı fark ettim. Gaz
kolunu geriye çekerken motor çalıştı. Oh be
dünya varmış diye büyük bir mutluluk duydum.
Herhalde İbrahim de duymuştur. |
Ben Hava
Kuvvetleri'ndeyken uçuş
okullarındaki T-37 uçağı
hariç (108 saat) hep tek
motorlu uçaklarda
uçmuştum. Çift motorlu
uçaklarda uçanlar
kıymetini bilmelidir. |
Motor çalıştırıp meydana
dönerken, yaklaşık
10.000 feet yükseklikte
sürat arttırıp tekrar
STALL olacak mı diye
denemek istedim. Çünkü;
inince ahiret soruları
soracaklardı. Arızanın
tespit ve teşhisi için
doğru bilgiler vermemiz
gerekiyordu. Ütğm.
İbrahim'in ısrarı ile
gaz açmadık ve normal
inişe geldik. |
Ben F-104G uçağını halâ
çok seviyorum. İnince
teknik kitaptan
grafiklere baktım.
İkinci kez motor
çalıştırma durumunda
kalsaymışız ve motorumuz
ikinci denemede
çalışsaymış, biz yine de
çöküş ile yere
çarpacakmışız. |
Acaba, atlama kararı
versem ve uygulasaydım
daha mı iyi olurdu. Bunu
şimdi kendime
sorabiliyorum. O zaman
filo komutanı olarak,
aldığım eğitim ve F-104G
uçağı ile uçtuğum
senelere ayıp olmaz
mıydı. Fakat STALL
yüzünden çok kaza
yaptık. Çok şehit
verdik. (Tanrı tüm
şehitlerimize rahmet
etsin) |
Yapılan incelemede
yanlış anımsamıyorsam;
bir gün önce Yzb.
Mustafa tarafından
yazılan STALL
arızasından dört motorcu
teknik elemanın
birbirlerinden haberi
olmadığını anladık. Oysa
çok ciddi bir arızaydı. |
Nasılsa
kurtulmuştuk. Odamda
devre ve sınıf
arkadaşım Uçaksavar
Tabur Komutanı Cafer
TELLİ ile sohbet
ederken (Bana geçmiş
olsun demeye
gelmişti),
birdenbire "Ulan
Arap çocuğu ben seni
hiç bu kadar beyaz
görmemiştim." demez
mi. Gülüştük geçti
ama!.. |
Acaba benim
yerimde siz
olsaydınız ne
yapardınız.
Acaba Ütğm.
İbrahim o günkü
tecrübesiyle tek
kumand uçakta bu
olayı yaşasaydı
atlar mıydı.
Bence
atlamalıydı. |
|
|
Yukarıda Anlatılan Olaydan Sonra |
Hava Pilot Kurmay Binbaşı Ferit
Yılmazok'a |
Hava Kuvvetleri Komutanlığı Tarafından
Verilen |
18 Aralık
1983 Tarihli Ve 56 Sayılı Uçuş Emniyet Takdirnamesi |
|
|
|
e-posta |
:
ferityilmazok@hotmail.com |
GSM |
:
0535
5906931 |
|
|