Ben Kimim
 
 
 
HAFİF HAVA ARAÇLARININ SERTİFİKASYONU TALİMATI
(SHT-HHA-S)
 
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

AMAÇ

MADDE 1 –

(1) Bu Talimatın amacı, gerçek veya tüzel kişiler tarafından prototip ve/veya seri üretimi yapılacak U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarının tasarımı, imalatı ve uçuşa elverişliliğine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

 

KAPSAM

MADDE 2 –

(1) Bu Talimat; U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarının tasarım, imalat ve uçuşa elverişlilik işlemlerini yapacak gerçek veya tüzel kişileri kapsar.

DAYANAK

MADDE 3 –

(1) Bu Talimat, 14/10/1983 tarih ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’na, 10/11/2005 tarih ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’a ve Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Yönetmeliği (SHY-21)’in 5 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

 

TANIMLAR VE KISALTMALAR

MADDE 4 –

(1) Bu talimatta geçen tanım ve kısaltmalar;

 

a) Ar-Ge: Araştırma ve Geliştirmeyi,

 

b) EASA: Avrupa Havacılık Emniyet Ajansını,
 

c) MDT: Mühendislik Değişiklik Tekliflerini,

 

ç) Genel Müdür: Sivil Havacılık Genel Müdürünü,
 

d) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü,
 

e) ICAO: Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatını,

 

f) ISO 9001: Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından kalite yönetim sistemi için yayımlanmış standardı,
 

g) Kuruluş (Organizasyon): Bu Talimatın ilgili maddelerine uygun olarak yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere ait işletmeleri,

 
ğ) LSA Kategori Hava Aracı: Aşağıdaki özelliklerin tümüne sahip olan hafif spor hava aracını;
   

1) Azami kalkış kütlesi (MTOM) 600 kg'ın üzerinde olmayan,

   

2) İniş konfigürasyonundaki (VS0) azami havada tutunabilme hızı, hava aracının belgelendirilmiş azami kalkış kütlesinde ve en kritik kütle merkezinde Kalibre Edilmiş Hava Hızı (CAS) cinsinden 45 knot'ın üzerinde olmayan,

   

3) Pilot dâhil olmak üzere, en fazla iki kişilik azami koltuk kapasitesine sahip,

   

4) Pervaneli, türbinli olmayan tek motora sahip,

   

5) Basınçlandırılmamış kabine sahip hava aracı,

 

h) Onaylayıcı personel: Üretim sonrasında hava aracı veya komponentin üretim çıkışından veya servise verilmesinden sorumlu olan personeli,
 

ı) Otorite: ICAO üyesi ülkelerin sivil havacılık organizasyonlarından sorumlu kurumu,

 

i) Özel Uçuş İzin Belgesi: Uygulanabilir uçuşa elverişlilik gereksinimlerini karşılamayan veya karşıladığı gösterilmemiş fakat belirli koşullar altında emniyetli uçuş yapma kabiliyetine sahip olan hava aracı uçuşu için düzenlenen belgeyi,
 

j) Parçalar ve cihazlar: Haberleşme cihazları dâhil uçuşta bir hava aracını işletme veya kontrol etmekte kullanılan veya kullanılması amaçlanan her türlü alet, gösterge, ekipman, mekanizma, parça, teçhizat, donanım veya yazılım ile gövde, motor veya pervanenin bir parçası olan veya hava aracını yerde manevra yaptırmakta kullanılan ekipmanları,

 

k) Prototip ürün: Gerçek veya tüzel kişi tarafından Ar-Ge çalışmaları neticesinde üretilen, fonksiyonel ve tasarımsal doğrulamalarının yapıldığı ilk ürün/ürünleri,

 

l) Sertifikasyon: Ürün, parça veya teçhizatın, organizasyonların veya personelin SHY21 Yönetmeliği veya ilgili Talimatların hükümleri dâhil geçerli gereksinmelerine uyumunun onaylanma şeklini,

 

m) Sertifikasyon Programı: Hava aracı Tip Sertifikasyonu kapsamında uçuşa elverişlilik kodları, özel koşullar, uyum metotları, teknik bilgi ve çizimlerden oluşan dosyanın tamamını,

 

n) Sertifikasyon Şartnameleri (CS-Certification Specification): Hava aracı ve/veya komponentin tasarım, malzeme, imal ekipmanı ve bakımı konusunda uyulması gereken asgari standartların tümünü,

 

o) Sürekli Uçuşa Elverişlilik Talimatı (ICA-Instructions for Continued Airworthiness): Hava aracı ve/veya komponentin uçuşa elverişliliğinin sürekliliğinin sağlanması amacıyla belirlenmiş bakım talimatlarını,

 

ö) Uçuşa Elverişlilik Belgesi: Uçuş test aşamasını tamamlamış, tip sertifikası yayımlanmış ve tip sertifikasına uygunluğu onaylanmış U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçları için verilecek belgeyi,

 

p) Uçuşa Elverişlilik Çıkış Dokümanı (Airworthiness Release Document): Hava aracı, motor, pervane veya bunlara ait parçaların uçuşa elverişli olduğuna dair verilen belgeyi,
 

r) Ürün: Hava aracı, motor veya pervaneyi,

 

s) Üretici/İmalatçı: Tasarımı doğrulanmış ve tip sertifikasına haiz hava aracının üretimini gerçekleştirecek gerçek veya tüzel kişiyi,

 

ş) U/L Kategori Hava Aracı: Aşağıdaki özelliklerin tümüne sahip olan hava aracı;

   

1) Azami kalkış kütlesi (MTOM);
     

a) Tek koltuklu hava aracı için ilave kurtarma sistemi (Ballistic Rescue System-BRS) ile birlikte 300 kg'ın üzerinde olmayan,

     

b) Çift koltuklu hava aracı için ilave kurtarma sistemi BRS ile birlikte 472,5 kg'ın üzerinde olmayan,
   

2) İniş konfigürasyonundaki (VS0) azami havada tutunabilme hızı, hava aracının belgelendirilmiş azami kalkış kütlesinde ve en kritik kütle merkezinde Kalibre Edilmiş Hava Hızı (CAS) cinsinden 65 km/s üzerinde olmayan,

   

3) Pilot dâhil olmak üzere, en fazla iki kişilik azami koltuk kapasitesine sahip,
   

4) Pervaneli, türbin olmayan tek motorlu,
   

5) Basınçlandırılmamış kabine sahip hava aracı.

 

t) VLA Kategori Hava aracı: Aşağıdaki özelliklerin tümüne sahip olan çok hafif uçağı;

   

1) Azami kalkış kütlesi (MTOM) 750 kg'ın üzerinde olmayan,

   

2) İniş konfigürasyonundaki (VS0) azami havada tutunabilme hızı, hava aracının belgelendirilmiş azami kalkış kütlesinde ve en kritik kütle merkezinde Kalibre Edilmiş Hava Hızı (CAS) cinsinden 45 knot'ın üzerinde olmayan,
   

3) Pilot dâhil olmak üzere, en fazla iki kişilik azami koltuk kapasitesine sahip,

   

4) Tek motorlu,
   

5) Yalnızca gündüz VFR şartlarda ve akrobatik olmayan uçuşlar yapmaya haiz.
 

u) VLR Kategori Hava Aracı: Aşağıdaki özelliklerin tümüne sahip olan çok hafif helikopteri;
   

1) Azami kalkış kütlesi (MTOM) 600 kg'ın üzerinde olmayan,

   

2) Pilot dâhil olmak üzere, en fazla iki kişilik azami koltuk kapasitesine sahip,
   

3) Karmaşık olmayan tasarıma sahip,

   

4) Piston motorlu,
   

5) Yalnızca gündüz VFR şartlarda ve akrobatik olmayan uçuşlar yapmaya haiz.

ifade eder.

(2) Bu Talimatta belirtilmeyen tanımlar için 2920 sayılı Kanun, 5431 sayılı Kanun ve ülkemizin üyesi bulunduğu ICAO ve EASA tarafından yayımlanan belgelerde belirtilen tanımlar esas alınır.

 
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler

BAŞVURU, KAYITLAR VE KALİTE

MADDE 5 –

(1) Bu talimatta geçen, prototip ya da seri üretimi yapılacak olan U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarının tasarımı veya üretimine yönelik mühendislik girdileri, gerçek veya tüzel kişi tarafından oluşturulur.

(2) Bir U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava aracının tasarımı veya üretimine yönelik mühendislik girdilerindeki değişiklikler MDT (Mühendislik Değişiklik Teklifleri) ile dokümante edilir ve arşivlenir.

(3) U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarının seri üretimini gerçekleştirme safhasında imalatçı kuruluşun ISO 9001 veya muadili kalite belgesine sahip olması zorunludur.

(4) U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarında bulunması gereken asgari teçhizatların listesi bu Talimatın Ek-1’inde verilmiştir.

(5) U/L kategori hava aracının sertifikasyonu için “SHGM Form 107 - UL Başvuru ve Bilgi Formu”; VLA, VLR ve LSA kategori hava aracı sertifikasyonu için ise “SHGM Form 105 - Sertifikasyon Programı Taslağı” başvuru için kullanılır.

 

HATALAR, ARIZALAR VE KUSURLAR

MADDE 6 –

(1) Bu Talimat kapsamında sertifika veya onay sahibi; ürün, parça veya teçhizata yönelik sürekli uçuşa elverişliliğin olumsuz yönde etkilenmesine neden olan veya olabilecek her türlü kusur, hata ve arıza ile ilgili bilgi ve raporların toplanması, incelenmesi ve analizi için bir sistem kurmalıdır.

(2) Kurulan sisteme yönelik bilgilendirme; ürün, parça veya teçhizatın bilinen tüm kullanıcılarına yapılır. Diğer ilgili Yönetmelikler kapsamında yetkilendirilen herhangi bir kuruluşa da istenmesi halinde bilgilendirme yapılmalıdır.

(3) Bu Talimat kapsamında sertifika veya onay sahibi; ürün, parça veya teçhizata yönelik emniyetsiz bir durumla sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hata, arıza, kusur veya diğer olayları Genel Müdürlüğe rapor eder

(4) Bu raporlar, muhtemel emniyetsiz durumun belirlenmesini müteakip, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş biçim ve usulde, 72 saatten geç olmamak kaydıyla en kısa sürede Genel Müdürlüğe gönderir.

(5) Raporlanmış bir olay, tasarım veya üretim hatası ile ilgili ise sertifika veya onay sahibi veya gerektiğinde hava aracının üzerindeki ilgili komponentin üreticisi kusurun nedenini araştırır.

(6) İnceleme sonuçları ve ilgili kusuru gidermek için alınan veya önerilen tedbirler Genel Müdürlüğe raporlanır.

(7) Genel Müdürlük; tespit edilen kusuru gidermek için düzeltici bir işlemin yapılmasını gerekli görürse, sertifika veya onay sahibi veya gerektiğinde hava aracının üzerindeki ilgili komponentin üreticisi, ilgili verileri Genel Müdürlüğe sağlamalıdır.

UÇUŞA ELVERİŞLİLİK DİREKTİFLERİ

MADDE 7 –

(1) Uçuşa elverişlilik direktifi, kabul edilebilir bir emniyet seviyesini yeniden tesis etmek için hava aracı üzerinde gerçekleştirilecek işleri zorunlu kılan, Genel Müdürlük tarafından yayımlanan veya kabul edilen bir dokümanı ifade eder.

(2) Genel Müdürlük aşağıdaki durumlarda uçuşa elverişlilik direktifi yayımlar;

 

a) Hava aracında veya bu hava aracına takılan motor, pervane, parça veya teçhizatlarda kusurdan kaynaklı emniyetsiz bir durum tespit ettiğinde,

 

b) Söz konusu durumun başka bir hava aracında var olması veya ortaya çıkması halinde.

(3) Genel Müdürlük, emniyetsiz bir durumu düzeltmek veya bir muayenenin gerçekleştirilmesini talep etmek için uçuşa elverişlilik direktifi yayımlanması gerektiğinde, sertifika veya onay sahibi:

 

a) Uygun düzeltici işlemi veya gerekli muayeneleri, ya da her ikisini birden önerir ve bu önerilerin detaylarını Genel Müdürlük onayına sunar.
 

b) Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen önerilerin Genel Müdürlük tarafından onaylanmasını müteakip, bilinen tüm kullanıcılara, ürün, parça veya teçhizat sahiplerine veya istenmesi halinde, uçuşa elverişlilik direktifine uymak durumunda olan herhangi bir (gerçek ve/veya tüzel) kişiye, uygun açıklayıcı verileri ve tamamlayıcı talimatları sağlamalıdır.

(4) Bir uçuşa elverişlilik direktifi en az aşağıdaki bilgileri içermelidir:

 

a) Emniyetsiz durumun tanımı,

 

b) Etkilenen hava aracının tanımı,

 

c) Gerekli görülen önlem(ler),

 

ç) Gerekli önlem(ler) için uyum zamanı,

 

d) Yürürlüğe giriş tarihi.

TASARIM VE ÜRETİM ARASINDA KOORDİNASYON

MADDE 8 –

(1) Her bir tip sertifikası, tip tasarımı değişikliğine dair onay veya tamir tasarımı onay sahibi, üretim organizasyonu ile aşağıda belirtilenleri güvence altına almak üzere gerekli işbirliğini yapmalıdır:

 

a) Tasarım ve üretim arasındaki yeterli seviyede koordinasyonu,

 

b) Ürün, parça veya teçhizatın sürekli uçuşa elverişliliğinin sağlanması için yeterli desteğin verilmesi.

 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tip Sertifikasyonu

MADDE 9 –

(1) U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarının tip sertifikasyonunda aşağıda belirtilen Uçuşa Elverişlilik Kodları kullanılır;

 

a) CS-LSA: Hafif Sportif Hava Aracı Sertifikasyon Şartnamesi

 

b) CS-VLA: Çok Hafif Sabit Kanat Sertifikasyon Şartnamesi

 

c) CS-VLR: Çok Hafif Döner Kanat Sertifikasyon Şartnamesi

 

ç) TR-UL: Türkiye Çok Hafif Hava Aracı Sertifikasyon Şartnamesi (Şartnamenin güncel haline Genel Müdürlük internet sayfasından ulaşılabilir.)

TİP SERTİFİKASYON TEMELİ

MADDE 10 –

(1) Tip sertifikasının veya tahditli tip sertifikasının yayımlanması için bildirilecek olan tip sertifikasyon temeli; Genel Müdürlük tarafından yayımlanmış, sertifika başvuru tarihinde geçerli olan uygulanabilir uçuşa elverişlilik şartnamesini ve varsa herhangi bir özel koşulu içermelidir.

(2) İlgili uçuşa elverişlilik şartnamesi aşağıdaki şartlar nedeniyle tam veya uygun emniyet standartlarını içermiyor ise söz konusu ürün için özel koşul olarak adlandırılan özel detaylı teknik gereksinimler Genel Müdürlük tarafından tanımlanır. Bu şartlar şunlardır:

 

a) Ürünün, uygulanabilir uçuşa elverişlilik şartlarının dayandığı tasarım uygulamalarına göre yeni veya alışılmamış tasarım özelliklerine sahip olması,

 

b) Ürünün amaçlanan kullanımının alışılagelmiş olmaması,

 

c) Kullanımdaki diğer benzer ürünlerden veya benzer tasarım özelliklerine sahip ürünlerden gelen tecrübenin emniyetli olmayan şartların oluşabileceğini gösteriyor olması.

(3) Başvuru sahibinin başvuru esnasında ürünün tasarım, geliştirme ve testleri için daha uzun bir sürenin gerekliliğini belirttiği ve Genel Müdürlüğün bu süreyi onayladığı durumlar dışında, U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçları için tip sertifikasyonu başvuruları üç yıl geçerlidir.

(4) Bir tip sertifikasının belirlenen zaman sınırı içinde yayımlanmaması veya tip sertifikasının yayımlanmayacağının aşikâr olması durumunda, başvuru sahibi:

 

a) Tip sertifikası için yeni bir başvuru yapar veya

 

b) Asıl başvurunun uzatılmasını talep eder. Bu durumda, başvuru sahibi tarafından seçilecek tarihte geçerli olan, uygulanabilir uçuşa elverişlilik koduna uyulabilir. Ancak uyum sağlanacak uçuşa elverişlilik kodunun revizyon tarihi, uzatma süresinin ilk başvuru tarihine eklenmesi ile elde edilecek tarihten daha önce olamaz.

(5) Eğer başvuru sahibi, tip sertifikasyonu başvuru tarihinden sonra yayımlanan uçuşa elverişlilik koduna gelen bir revizyona uyum göstermeye karar verirse, başvuru sahibi Genel Müdürlüğün doğrudan ilişkili bulduğu diğer gereksinimlere de uyum gösterir.

YENİ BİR TİP SERTİFİKASI GEREKTİREN DEĞİŞİKLİKLER

MADDE 11 –

(1) Genel Müdürlük; tasarım, güç, itki veya ağırlıktaki değişikliklerin, geçerli tip sertifikası temeline uyumun tamamıyla yeni bir inceleme gerektirecek kadar kapsamlı olduğuna karar verirse, söz konusu ürüne değişiklik öneren herhangi bir gerçek veya tüzel kişi yeni bir tip sertifikası için başvuruda bulunur.

 

TİP SERTİFİKASYON TEMELİ VE ÇEVRESEL KORUMA GEREKSİNİMLERİ İLE UYUM

MADDE 12 –

(1) Tip sertifikası veya tahditli tip sertifikası için başvuru sahibi uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerine uyumu gösterir ve Genel Müdürlüğe uyumun gösterildiğine dair kanıtları sağlar.

(2) Başvuru sahibi, uyum gösterim metotlarını tanımlayan sertifikasyon programını Genel Müdürlüğe sunar ve bu doküman sertifikasyon süresi boyunca gerektiği durumlarda güncellenir.

(3) Başvuru sahibi, uyum gösterim metotlarını tanımlayan sertifikasyon programına göre, uyumun gerekçelerini uyum dokümanları içinde kayıt altına almakla yükümlüdür.

(4) Başvuru sahibi, uyum gösterim metotlarını tanımlayan sertifikasyon programına göre, uygulanabilir tip sertifikasyon temeline uyumu gösterdiğini Genel Müdürlüğe beyan etmelidir

 

TİP SERTİFİKASININ YAYIMLANMASI

MADDE 13 –

(1) Başvuru sahibi, aşağıda belirtilen gereklilikleri karşıladığı anda Genel Müdürlük tarafından yayımlanan ürün tip sertifikasına sahip olmaya hak kazanır;

 
a) Başvuru sahibinin, sertifikasyon programını Genel Müdürlüğe sunarak kabiliyetini göstermesi,
 
b) Sertifikasyon programına göre uygulanabilir tip sertifikasyon temeline uyum gösterdiğine dair beyanı sunması,
 
c) Yukarıdakilere ilave olarak;
   

1) Sertifikalandırılacak ürünün uygulanabilir tip sertifikasyon temelini karşılaması,

   

2) Karşılanamayan herhangi bir uçuşa elverişlilik gereksiniminin eşdeğer bir emniyet seviyesi sağlayacak yöntemlerle telafi edilmesi,

   
3) Sertifikasyonun talep edildiği kullanımlar için, hiç bir özellik veya karakteristiğin emniyetsiz bir durum oluşturmaması,
   

4) Tip Sertifikası başvuru sahibinin aşağıda tanımlanan yükümlülükleri de yerine getireceğini açıkça ifade etmesi,
     

ı) Hatalar, Arızalar ve Kusurlar, Uçuşa Elverişlilik Direktifleri, Tasarım ve Üretim Arasında Koordinasyon, Kayıt Saklama, El Kitapları, Sürekli Uçuşa Elverişlilik Talimatları konularına ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu amaçla Kabiliyet Gösterim metodunun uygunluğunu göstermek için yeterlilik gereksinimlerini karşılamayı sürdürmelidir
     
ıı) Ürün, parça ve teçhizatın tanımlanmasına ilişkin olarak, başvuracağı uygun işaretlemeyi tanımlamalıdır.
     

ııı) Hava aracı tip sertifikası için, hava aracına takılacak motor, pervane veya her ikisi birden, bu Talimata göre yayımlanmış veya yayımlanacak bir tip sertifikasına sahip olmalı veya uçak konfigürasyonu ile uyumlu olduğuna dair motor/pervane üreticisinden onay alınmalıdır

 

TİP TASARIMI

MADDE 14 –

(1) Tip tasarımı aşağıdaki bilgileri ve belgeleri içerir ve istenildiğinde Genel Müdürlüğe sunulur;

 

a) Uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerine uyumu gösterilen ürüne ait konfigürasyon ve tasarım özelliklerini tanımlamak için gerekli olan teknik resimler, şartnameler ile bu teknik resim ve şartnamelerin listesi,

 

b) Ürünün uygunluğunu güvence altına almak için gerekli olan, üretim ve montaj yöntemleri, malzemeler ve süreçler ile ilgili bilgiler,

 

c) Uygulanabilir uçuşa elverişlilik kodu tarafından tanımlandığı şekilde, sürekli uçuşa elverişlilik talimatlarının onaylanmış uçuşa elverişlilik sınırlamaları (Airworthiness Limitations) bölümü verileri,

 

ç) Aynı tipte daha sonraki ürünlerin uçuşa elverişliliği, gürültü, yakıt ve egzoz emisyon (uygulanabilir olduğunda) karakteristiklerinin belirlenmesinde, mukayese yöntemine imkân verecek diğer gerekli veriler

(2) Her bir tip tasarımı uygun bir şekilde tanımlanmalıdır.

 

YER VE UÇUŞ TESTLERİ

MADDE 15 –

(1) Tip sertifikası almak amacıyla yapılan uçuş testleri, Genel Müdürlük tarafından belirlenen şartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

(2) Başvuru sahibi Genel Müdürlüğün gerekli gördüğü ve aşağıda belirtilen uçuş testlerini yapar:

 

a) Uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimleri (gürültü, emisyon vb.) ile uyumun belirlenmesi,
 

b) Bu Talimat altında sertifika verilen hava araçları ve bununla ilgili parça ve teçhizatın güvenilir ve düzgün bir şekilde çalıştığına dair yeterli kanıtın test, analiz vb yöntemlerle Genel Müdürlüğe gösterilmesi.

(3) UL kategori hava aracı için en az 50 saat, LSA, VLA ve VLR kategori hava araçları için ise ez az 100 saat uçuş testi gerçekleştirilir.

(4) Başvuru sahibi tarafından Test Programı oluşturulur ve Genel Müdürlüğün onayı alınır.

(5) Uçuş testlerini gerçekleştirecek Test Pilotu gereklilikleri Genel Müdürlük tarafından ayrıca belirlenir.

 

İNCELEMELER

MADDE 16 –

(1) Tip Sertifikası sahibi, ortaklar ve alt yüklenicilerin incelenmesi de dâhil Genel Müdürlüğün her türlü incelemeyi yapmasını sağlayacak tedbirleri alır.

(2) Organizasyon, Genel Müdürlüğün istediği raporları gözden geçirmesine, muayene yapmasına ve uçuş/yer testlerini gerçekleştirmesine veya bu testlere gözlemci olarak katılmasına müsaade eder.

 

DEĞİŞİKLİK, TAMİR VE MODİFİKASYON

MADDE 17 –

(1) "Tamir", herhangi bir ürün, parça veya teçhizatın üreticisi tarafından ilk servise verilmesini müteakip, hasarın ortadan kaldırılması ve/veya yeniden uçuşa elverişli duruma getirilmesini ifade eder. Tasarım faaliyeti gerektirmeden parça veya teçhizatın değiştirilmesi yoluyla hasarın ortadan kaldırılması bakım işlemi olarak kabul edilir.

(2) Tip tasarımındaki değişiklikler küçük ve büyük olarak sınıflandırılır. "Küçük değişiklik"; kütle, denge, yapısal mukavemet, güvenilirlik, çalışma karakteristikleri, gürültü, egzoz emisyon veya ürünün uçuşa elverişliliğini etkileyen diğer karakteristikleri üzerinde önemli bir etkisi olmayan değişikliktir. Bunun haricindeki diğer tüm değişiklikler “Büyük değişiklik” olarak adlandırılır.

(3) Değişiklik, Tamir veya Modifikasyon tasarımları yalnızca Tip Sertifikası Sahibi tarafından yapılır.

(4) Tip Sertifikası Sahibi; gerçekleştirilecek değişiklik, tamir veya modifikasyonun uygulanabilir sertifikasyon şartnamelerini ve çevresel koruma gereksinimlerini karşıladığını, uyum gösterilemeyen uçuşa elverişlilik hükümlerinin, eşdeğer bir emniyet seviyesini sağlayan unsurlarla telafi edildiğini ve sertifikasyonun talep edildiği kullanımlar için, hiç bir özellik veya karakteristiğin emniyetsiz bir durum oluşturmadığını göstermek zorundadır

(5) Tamir tasarımının uygulanabilir sertifikasyon şartnamelerinin ve çevresel koruma gereksinimlerinin karşılandığının gösterilmesi ve bunun beyan edilmesi durumunda, tamir tasarımı; Genel Müdürlük tarafından veya Genel Müdürlük ile üzerinde mutabık kalınmış bir prosedüre göre tip sertifikası sahibi olan organizasyon tarafından onaylanır.

(6) Tamir için kullanılacak parça ve teçhizat, Genel Müdürlük tarafından onaylanmış üretim veya bakım organizasyonu tarafından tip sertifikası sahibinin sağladığı gerekli tüm tasarım verilerine uygun olarak üretilir.

(7) Hava aracına uygulanacak tüm tamir ve modifikasyonlar, üretim organizasyonu veya bakım kuruluşu veya Hava Aracı Bakım Personeli Lisans Yönetmeliği (SHY-66) gerekliliklerini sağlayan bir teknisyen tarafından gerçekleştirilir.

(8) Tip Sertifikası sahibi; tamir veya modifikasyonu gerçekleştirecek organizasyona gerekli tüm montaj talimatlarını iletir.

(9) Her bir tamir ve modifikasyon için; tüm ilişkili tasarım bilgileri, teknik resimler, test raporları, talimatlar ve yayımlanmış olası sınırlamalar, sınıflandırma gerekçeleri ve tasarım onayının kanıtları, tamir tasarımını gerçekleştiren kuruluş ve işletici tarafından Genel Müdürlük erişimine açık olacak şekilde muhafaza edilir.

(10) Tip Sertifikası sahibi; değişiklik, tamir veya modifikasyonla ilgili sürekli uçuşa elverişlilik talimatlarına gelen güncellemeleri ilgili değişiklik, tamir veya modifikasyonun uygulanacağı ürünün bilinen sahiplerine de bildirir.

 
BEŞİNCİ BÖLÜM
Alternatif Üretim Organizasyonu

BAŞVURU

MADDE 18 –

 (1) U/L, VLA, VLR ve LSA kategori hava araçlarını üretmek isteyen başvuru sahibinin:
 

a) Tasarım sahibi olması veya,
 

b) Tasarım sahibi ile uygun bir düzenleme yaparak, üretim ve tasarım arasında yeterli düzeyde koordinasyonu güvence altına almış olması gerekir.

(2) Alternatif Üretim Organizasyonu Onayı için başvuru, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş biçim ve usulde yapılır.

 

KALİTE SİSTEMİ

MADDE 19 –

(1) Üretici/Üretim organizasyonu, bir kalite sistemi kurduğunu ve idame ettirebildiğini Genel Müdürlüğe göstermelidir. Kalite sistemi yazılı olarak tanımlanmalıdır. Bu kalite sistemi; üreticinin, kendi veya ortaklarının ürettiği ya da tedarikçilerden veya alt yükleniciden temin edilen, her bir ürün, parça veya teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine ve emniyetli kullanıma uygun olduğunu güvence altına alabilmesine imkân vermelidir.

(2) Kalite sistemi, onay kapsamına uygun olarak, aşağıdakiler için kontrol prosedürlerini içermelidir:

 

a) Doküman yayımı, onayı ve değişikliği,

 

b) Tedarikçi ve alt yüklenici değerlendirme, denetim ve kontrolü,
 

c) Gelen ürün, parça, malzeme ve teçhizatın (müşteri tarafından sağlanan yeni veya kullanılmış ürünler dâhil) uygulanabilir tasarım verilerinde belirtildiği şekilde doğrulanması,
 

ç) Tanımlama ve izlenebilirlik,

 

d) Üretim süreçleri,
 

e) Üretim uçuş testleri dâhil muayene ve testler,

 

f) Alet, mastar ve test teçhizatının kalibrasyonu,

 

g) Uygun olmayan ürün kontrolü,

 

ğ) Tasarım onayı başvuru veya belge sahibi ile uçuşa elverişlilik koordinasyonu,

 

h) Kayıtların tutulması ve saklanması,

 

ı) Personel yeterliliği ve yetkinliği,

 

i) Uçuşa elverişlilik çıkış dokümanlarının yayımlanması,

 

j) Taşıma, depolama ve paketleme,
 

k) İç kalite denetimleri ve düzeltici işlemler,
 

l) Onay şartları dâhilinde, onaylanmış tesisler dışında herhangi bir yerde gerçekleştirilen çalışma,

 

m)Hava aracının emniyetli kullanım koşullarının idamesi için üretimin tamamlanmasından sonra ana teslimattan önce yapılan işler.

(3) Kontrol prosedürleri herhangi bir kritik parça için özel hükümleri içermelidir.

(4) Bu sistemin yazılı prosedürlerine uyumu ve prosedürlerin yeterliliğini izlemek için bağımsız kalite güvence fonksiyonunu içermelidir.

(5) Bu izleme, gerektiğinde düzeltici işlemi güvence altına almak için üretici tarafından bir veya birden fazla kişinin atandığını ve yetki sınırlarının tanımlandığını; atanan kişilerin sorumluluklarını yerine getirmek için uygun bilgi, altyapı ve deneyim sahibi olduklarını, atıfta bulunulan sorumlu yöneticiye geri beslemeyi sağlayacak sistemi içerdiğini göstermelidir.

EL KİTABI

MADDE 20 –

(1) Organizasyon, Genel Müdürlüğe aşağıdaki bilgileri içeren üretim organizasyonu el kitabını sunar:
 

a) Onaylı organizasyonun bu Talimat ile uyumu gösteren üretim organizasyonu el kitabına ve bağlı prosedürlerine her zaman uyumlu olunacağını taahhüt eden ve sorumlu yönetici tarafından imzalanan bildirim,
 

b) Genel Müdürlük tarafından kabul edilen yönetici isim ve unvanları,

 

c) Üretici adına doğrudan Genel Müdürlük ile müzakere edilecek konular da dâhil, yöneticilerin görev ve sorumlulukları,

 

ç) Yöneticilerin sorumluluk zincirini gösteren organizasyon şeması,
 

d) Yayımlanacak SHGM Form 52 ve SHGM Form 53 dokümanlarını imzalamak için üretim organizasyonu tarafından yetkilendirilen onaylayıcı personelin tam listesi,

 

e) İş gücü kaynağının genel bir tanımı,

 

f) Üreticinin onay sertifikası içerisinde belirtilen her bir adreste yer alan tesislerinin genel bir tanımı,

 

g) Üreticinin, onay şartlarıyla ilişkili iş kapsamının genel bir tanımı,

 

ğ) Organizasyonel değişikliklerin Genel Müdürlüğe bildirilmesinde kullanılan prosedür,

 

h) Üretim organizasyonu el kitabının güncellenmesi için kullanılan prosedür,

 

ı) Kalite sistemi ve prosedürlerinin tanıtımı,
 

i) Ortaklar, tedarikçiler ve alt yüklenicilerin listesi.

(2) Üretim organizasyonu el kitabı, organizasyon içerisindeki değişikliklere göre güncellenir ve ilgili tüm güncellemeler Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirilir.

ONAY GEREKSİNİMLERİ

MADDE 21–

(1) Üretim organizasyonu genel onay gereksinimleri ile ilgili olarak; Tesisler, çalışma şartları, avadanlık/aletler, süreçler/ilgili malzemeler, personel sayısı (en az bir üretim ve bir kalite personeli olmak üzere) ve personel yetkinliğini göstermelidir.

(2) Tüm gerekli uçuşa elverişlilik, gürültü ve egzoz emisyon verileri ile ilgili olarak;
 

a) Üretim organizasyonunun Genel Müdürlükten ve tip sertifikası sahibinden uygulanabilir tasarım verileri ile uygunluğu belirlemek için bu tür verileri aldığını,

 

b) Üretim organizasyonunun; uçuşa elverişlilik, gürültü ve egzoz emisyon verilerinin doğru bir şekilde üretim verilerinin içerisine dahil edildiğini güvence altına almak için bir prosedür oluşturduğunu,

 

c) Bu tür verilerin güncel tutulduğunu ve görevini gerçekleştirmek için bu verilere ihtiyaç duyan tüm personel için hazır ve erişilebilir olduğunu göstermelidir.

3) Yönetim ve personel ile ilgili olarak;
 

a) Üretim organizasyonu tarafından bir yöneticinin atandığını ve yöneticinin Genel Müdürlüğe karşı sorumlu olduğunu gösterir belgeyi (SHGM Form 4s) sunmalıdır. Tüm üretimin gerekli standartlara göre gerçekleştirildiğinin ve üretim organizasyonunun el kitabında tanımlanan veri ve prosedür ile sürekli uyum içinde olduğunun güvence altına alınması bu yöneticinin sorumluluğundadır.
 

b) Üretici tarafından gereksinimlere uyumu sağlamak için bir veya birden fazla kişinin atandığını ve yetki sınırlarının tanımlandığını göstermelidir. Bu kişiler atıfta bulunulan sorumlu yöneticinin doğrudan yetkisi altında hareket edecektir. Atanan kişiler sorumluluklarını yerine getirmek için uygun bilgi, altyapı ve deneyim sahibi olduklarını göstermelidir.
 

c) Her seviyedeki personele kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirebilmeleri için uygun yetkinin verildiğini ve üretim organizasyonu içerisinde uçuşa elverişlilik, gürültü ve egzoz emisyon verileri konuları ile ilgili olarak tam ve etkili koordinasyonun var olduğunu göstermelidir.

4) Onay şartları veya kapsamı içerisinde yayımlanan dokümanları imzalamak için üretim organizasyonu tarafından yetkilendirilen onaylayıcı personel ile ilgili olarak;

 

a) Onaylayıcı personelin kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirebilmesi için bilgi, altyapı (organizasyondaki diğer fonksiyonlar dâhil) ve deneyiminin yeterli olduğunu,
 

b) Üretim organizasyonunun, tüm onaylayıcı personelinin yetki kapsamının detaylarını içeren gerekli kayıtları tuttuğunu,
 

c) Onaylayıcı personele yetki kapsamlarını içeren kanıtların sağlandığını göstermelidir.

(5) Alternatif Üretim Organizasyonu onayının yayımlanmasından sonra uygunluk gösterimi veya ürün, parça ve teçhizatın uçuşa elverişlilik, gürültü karakteristikleri ve egzoz emisyonu ve üretim tesis yerlerinin değişimi ile ilgili her önemli değişiklik ve özellikle kalite sistemi ile ilgili önemli değişiklikler Genel Müdürlük onayına sunulur.

(6) Önemli değişiklik olarak değerlendirilen mülkiyet değişiklikleri hariç, Alternatif Üretim Organizasyonu onayı devredilemez.

(7) Belge sahibinin elde ettiği imtiyazları uygulamak için yetkilendirildiği onay şartları; işin kapsamını, ürünleri veya parça ve teçhizatın kategorilerini veya her ikisini birden belirtmelidir. Bu şartlar üretim organizasyonu onayının bir parçası olarak yayımlanır. Onay şartları ile ilgili her bir değişiklik Genel Müdürlük onayına sunulur.

(8) Üretim Müdürü veya Kalite Müdürü olarak tayin edilen kişiler için asgari şartlar aşağıda belirtilmiştir;

 

a) En az iki yılı havacılık sektöründe uygun bir pozisyonda olmak üzere, üç yıllık ilgili alanda (üretim veya kalite) iş tecrübesine sahip olmak,
 
b) Kalite sistemlerine ilişkin bilgi ve eğitime sahip olmak,
 

c) Üretim metotları hakkında bilgi sahibi olmak,
 

ç) Geçerli mevzuata ilişkin bilgi sahibi olmak,

 

d) Hava aracı inceleme, ürün inceleme, test uçuşları konusunda bilgi sahibi olmak.

(9) Onaylayıcı personel olarak tayin edilen kişiler için aranan asgari şartlar aşağıda belirtilmiştir;

 

a) En az iki yılı havacılık sektöründe uygun bir pozisyonda olmak üzere, beş yıllık ilgili alanda (üretim) iş tecrübesine sahip olmak,

 

b) Hava aracı ve ürün için uygunluk belgesi düzenlenmesi konusunda bilgi sahibi olmak.
 

c) Üretim metotları hakkında bilgi sahibi olmak.

 

ç) Geçerli mevzuata ilişkin bilgi sahibi olmak.
 

d) Hava aracı inceleme, ürün inceleme, test uçuşları konusunda bilgi sahibi olmak.

 

İNCELEMELER

MADDE 22 –

(1) Üretici, uygulanabilir gereksinimler ile uyumu ve bu uyumun sürekliliğini tespit etmek kapsamında, ortaklar ve alt yüklenicilerin incelenmesi de dâhil Genel Müdürlüğün her türlü incelemeyi yapması için gerekli tedbirleri almalıdır.

 

SÜRE VE SÜREKLİ GEÇERLİLİK

MADDE 23 –

(1) Alternatif Üretim Organizasyonu onayı sınırsız bir süre için yayımlanır. Aşağıdaki durumlardan birinin gerçekleşmesi durumunda geçersiz kalır;

 

a) Alternatif Üretim Organizasyonu onay sahibinin uygulanabilir gereksinimler ile uyumu göstermekte başarısız olması,
 

b) Genel Müdürlüğün gerçekleştireceği incelemelerin belge sahibi veya herhangi bir ortağı ya da alt yüklenicisi tarafından engellenmesi,
 

c) Üreticinin; onay kapsamındaki ürün, parça veya teçhizat üretim kontrolünü yeterli seviyede sürdüremediğine yönelik kanıt olması,

 

ç) Üreticinin onayının, belirlenmiş iş kapsamında, özel bir tasarıma uygunluk gösterimi için gerekli olduğunu ispatlayamaması ve bu özel tasarım onayı için belge veya başvuru sahibi olmaması veya üretim ve tasarım arasında yeterli düzeyde koordinasyonu güvence altına alamaması
 

d) Sertifikanın Genel Müdürlükçe geri çağrılmış veya iptal edilmiş olması.

(2) Askıya alınma veya iptal edilme durumunda, üretim organizasyon onay belgesi Genel Müdürlüğe geri verilir.

(3) Alternatif Üretim Organizasyonu onay sahibi;
 

a) Üretim faaliyetlerini gerçekleştirebilir.
 

b) Bütün hava aracı söz konusu olduğunda ve Uygunluk Beyanı (SHGM Form 52) sunulması durumunda, ilave bir gösterimde bulunmaksızın hava aracı uçuşa elverişlilik sertifikası ve gürültü sertifikası alabilir.
 

c) Kendi ürettiği yeni bir uçağın bakımını yapabilir ve bu bakım ile ilgili olarak bakım çıkış sertifikası (SHGM Form 53) yayımlayabilir.

BELGE SAHİBİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

MADDE 24 –

(1) Alternatif Üretim Organizasyonu onayı belge sahibi:

 

a) Üretim organizasyonu el kitabı ve içinde referans verilen dokümanların organizasyon içerisinde temel çalışma dokümanları olarak kullanılmasını sağlar.

 

b) Üreticinin, Alternatif Üretim Organizasyonu onayı kapsamında onaylanmış veri ve prosedürlere uygunluğunu sürdürür.

 

c) Her bir tamamlanmış hava aracının, Uygunluk Beyanlarının Genel Müdürlüğe sunulması öncesinde tip tasarımına uygunluğunu ve emniyetli kullanım için elverişli durumda olduğunu belirler.
 

ç) Gerçekleştirilen işin tüm detaylarını kayıt altına alır.
 

d) Olumsuz eğilimleri veya kusurları belirlemek ve raporlanabilir olayları ortaya çıkarmak için, emniyet ile ilgili olay raporlarının toplanması ve değerlendirilmesini mümkün kılacak dâhili olay raporlama sistemi oluşturur ve bu sistemi idame ettirir. Bu sistem, olaylarla ilgili bilgilerin değerlendirilmesini ve yayımlanmasını içermelidir.

 

e) Ürün, parça veya teçhizatın servise verildikten sonra, uygulanabilir tasarım verisinden muhtemel saptığı tüm durumları; tip sertifikası veya tasarım onayı belge sahibine raporlar. Ayrıca üretici, emniyetsiz bir duruma neden olabilecek bu sapmaları belirlemek için tip sertifikası veya tasarım onayı belge sahibi ile birlikte inceleme yapar.

 

f) Tanımlanan emniyetsiz duruma neden olabilecek sapmaları Genel Müdürlüğe raporlar. Bu tür raporlar, muhtemel emniyetsiz durumun belirlenmesini müteakip, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş biçim ve usulde hazırlanmalıdır ve 72 saatten geç olmamak kaydıyla Genel Müdürlüğe gönderilmelidir.

 

g) Alternatif Üretim Organizasyonu Onay sahibi; başka bir üretim organizasyonunun tedarikçisi olduğu durumda, ürün, parça veya teçhizatın servise verilmesinden sonra, uygulanabilir tasarım verilerinden muhtemel sapmalarını ayrıca diğer üretim organizasyonuna da raporlamalıdır.

 

ğ) Ürettiği ürün, parça veya teçhizatın sürekli uçuşa elverişliliğinin sağlanması kapsamında tip sertifikası sahibine destek verir.
 

h) Ürün, parça veya teçhizatın uygunluğunu gösteren verilerin saklanmasını güvence altına almak üzere ortak, tedarikçi ve alt yüklenicilerin de uyum sağlayacağı koşullara göre bir arşivleme sistemi oluşturur.

 

ı) Bu tür veriler Genel Müdürlüğün erişimine açık olacak şekilde muhafaza edilir ve ürün, parça veya teçhizatın sürekli uçuşa elverişliliğini güvence altına almak için gerekli bilgileri sağlamak üzere saklanır.
 

i) Onay şartları kapsamında bakım çıkış sertifikası yayımlamadan önce her bir tamamlanmış hava aracına gerekli bakımın uygulandığını ve her bir hava aracının emniyetli kullanım için elverişli durumda olduğunu belirler.

 

UYGUNLUK BEYANI

MADDE 25 –

(1) Üretilen ürün, parça veya teçhizatın her bir üreticisi, hava aracı için SHGM Form 52 ile bir uygunluk beyanı, parçalar için ise kabul edilebilir standartlara (ASTM, NAS, EN, TSE, SAE vb) dair üretildiğini gösteren SHGM Form 106 Uygunluk Sertifikası (Certificate of Conformance) yayımlar. Bu beyan, üreticinin konuyla ilgili sorumlu bölümün yetkilendirilmiş personeli tarafından imzalanır.

(2) Uygunluk Beyanı aşağıdakileri içermelidir;

 

a) Her bir ürün, parça veya teçhizatın onaylı tasarım verilerine ve emniyetli kullanıma uygun olduğuna dair ifadeyi,

 

b) Her bir hava aracı için, üreticilerin, üretim için onaylı yer ve uçuş test prosedürü ve kontrol formları oluşturduğuna, üretilen her hava aracının bu formlara göre test edildiğine ve uygun olarak hem yerde hem uçuşta kontrol edilmiş olduğuna dair ifadeyi,

 

c) Motor veya değişken hatveli pervane üreticileri, her bir ürün, parça veya teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine uygunluğunu ve emniyetli kullanım için elverişli durumda olduğunu güvence altına alan üretim muayene sistemine sahip olduğunu göstermelidir. Bu amaçla her ürünün, Tip Sertifikasında belirtilen şartlarda çalıştığının gösterimi için Tip Sertifikası sahibinin dokümantasyonunda belirtilen uygun fonksiyonel testlere tabi tutulduğuna dair ifadeyi ve ilave olarak motorlar için motor tip sertifikası belge sahibi tarafından sağlanan verilere göre üretimi tamamlanmış her bir motorun, motor üretim tarihinde yürürlükte olan uygulanabilir emisyon gereksinimleri ile uyumlu olduğuna dair tespiti.

(3) Bu tür ürün, parça veya teçhizatın her bir üreticisi Genel Müdürlük tarafından geçerli kılınmak üzere, aşağıda belirtilen durumlarda güncel Uygunluk Beyanı sunar:
 

a) Bu tür ürün, parça veya teçhizatın yeni sahibine ilk gönderiminden önce veya

 

b) Hava aracı ilk uçuşa elverişlilik sertifikası başvurusunda veya

 

c) Motor, pervane, parça veya teçhizatın uçuşa elverişlilik çıkış dokümanının asıl yayımı için başvuruda.

(4) Genel Müdürlük, muayeneden sonra ürün, parça veya teçhizatı uygulanabilir tasarım verilerine ve emniyetli kullanıma uygun bulursa Hava aracı Uygunluk Beyanını imzalayarak geçerli kılar.

 
ALTINCI BÖLÜM
Uçuşa Elverişlilik

MADDE 26 –

(1) Bu Talimata göre yayımlanmış tip sertifikasına uygun hava araçlarının Türk Uçak Siciline kaydedilmesi halinde bir uçuşa elverişlilik sertifikası (SHGM Form 25N) yayımlanır.

(2) Uçuşa elverişlilik sertifikası başvurusu Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş biçim ve usulde yapılır

(3) Uçuşa elverişlilik sertifikası başvurusu;

 

a) Başvuru yapılan uçuşa elverişlilik sertifikası sınıfını,
 

b) Yeni hava araçları için ise; Uygunluk beyanı, Yükleme planıyla birlikte ağırlık ve denge raporu, belirli hava aracı için uygulanabilir uçuşa elverişlilik kodunun gerektirdiği uçuş el kitabı ve bakım el kitabını içermelidir

(4) Uçuşa elverişlilik sertifikası gerekli incelemelerden sonra yayımlanır ve aşağıdaki durumlar sağlandığı sürece her yıl temdit edilir.
 

a) Uygulanabilir tip tasarımı ve sürekli uçuşa elverişlilik gereksinimleri ile uyum,

 
b) Hava aracının aynı tescilde kalması
 

c) Uçuşa elverişlilik sertifikasının dayandığı tip sertifikasının Genel Müdürlük tarafından daha önceden geçersiz kılınmamış olması,

 

ç) Sertifikanın iade veya iptal edilmemiş olması.

(5) İade veya iptal durumunda, sertifika Genel Müdürlüğe geri verilir.

 

ÖZEL UÇUŞ İZNİ VE UÇUŞ KOŞULLARI

MADDE 27 –

(1) Tip Sertifikasını almamış hava araçlarının taksi ve uçuş testleri için Özel Uçuş İzni Belgesi (SHGM Form 20a) Genel Müdürlük tarafından yayımlanır.

(2) Aşağıda belirtilen hususların sunulması halinde Özel Uçuş İzni Belgesi yayımlanır

 

a) Özel Uçuş İzni Belgesi talep edilen konfigürasyon ile ilgili bilgiler,

 

b) Hava aracının emniyetli kullanımı için gerekli, aşağıdakileri içeren her türlü koşul veya kısıtlamalar:

   
ı. Hava aracı uçuşları ile ilgili güzergâh veya hava sahası veya her ikisi için gereken koşul veya kısıtlamalar;
   
ıı. Hava aracı uçuş mürettebatı (en fazla 2 kişi) için belirlenen koşul veya kısıtlamalar;
   
ııı. Kullanım sınırlamaları, sağlanması gereken özel prosedürler veya teknik koşullar;
   
ıv. Özel uçuş test programı;
   
v. Bakım talimatlarını ve uygulama yöntemlerini içeren özel sürekli uçuşa elverişlilik düzenlemeler;
 

c) Hava aracının yukarıda belirtilen koşul ve kısıtlamalar altında emniyetli uçuş kabiliyetine sahip olduğunu gösteren kanıtlar;

 

ç) Belirlenen koşullar içerisinde kalmak amacıyla, hava aracı konfigürasyonunun kontrolü için kullanılan yöntem(ler).

(3) Uçuş koşullarının onayı Tip Sertifikası sahibinin yayımlayacağı tavsiye sonrası Genel Müdürlük tarafından yayımlanır.

(4) Uçuş koşullarını onaylamadan önce Genel Müdürlük, hava aracının belirtilen koşul ve kısıtlamalar kapsamında emniyetli uçuş kabiliyetine sahip olduğundan emin olmalıdır. Genel Müdürlük, bu amaç kapsamında gerekli muayene veya testleri yapabilir veya başvuru sahibinin yapmasını talep edebilir.

(5) Özel Uçuş İzni belgesi, tüm koşul ve kısıtlamalar ile birlikte uçuşun amaçlarını belirtmelidir.

(6) Özel Uçuş İzni Belgesi azami 12 ay için düzenlenir ve uçuşun amaçlarını belirten Özel Uçuş İzni Belgesi aşağıdaki şartların sağlanması halinde geçerliliğini korur;

 

a) Onaylanmış tüm koşul ve kısıtlamalara uyulduğu sürece,

 

b) Genel Müdürlük tarafından askıya alınmadıkça veya iptal edilmedikçe,

 

c) Hava aracı aynı tescilde kalmaya devam ettiği sürece.

(7) Özel Uçuş İzni Belgesinin kullanımından vazgeçilmesi veya iptali durumunda, Özel Uçuş İzni Belgesi Genel Müdürlüğe iade edilir.

(8) Özel Uçuş İzni Belgesi için oluşturulmuş uçuş koşullarını veya ilgili kanıtları geçersiz kılan herhangi bir değişiklik, “Uçuş Koşullarının Onayı” kapsamında yer alan maddelere göre onaylanır.

(9) Özel Uçuş İzni Belgesinin içeriğini etkileyen herhangi bir değişiklik, yeni bir özel uçuş izni yayımlanmasını gerektirir.

(10) Özel Uçuş İzni Belgesi sahibi veya başvuru sahibi, Genel Müdürlüğün talebi halinde ilgili hava aracına, her türlü muayene ve kontrol için gerekli erişimi sağlar.

(11) Özel Uçuş İzni Belgesi devredilemez.

 
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler

İDARİ YAPTIRIMLAR

MADDE 28 –

(1) Bu Talimatta belirtilen kurallara uymayan kuruluşlara 2920 sayılı Kanunun 143 üncü maddesine göre işlem yapılır.

(2) Bu Talimatta belirtilen kurallara uymayan kuruluşlara veya ilgili personele, birinci fıkrada belirtilen yaptırımın yanında, 29/1/2013 tarihli ve 28543 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Tarafından Verilecek İdari Para Cezaları Hakkında Yönetmelik (SHY-İPC) kapsamında belirtilen idari para cezaları ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 4 üncü ve 8 inci maddelerine uygun olarak aşağıdaki idari yaptırımlar da uygulanır.

 

a) Yapılan denetimde bu Talimat hükümlerine aykırı olan, emniyet standardını düşüren ve uçuş emniyetini doğrudan ciddi olarak etkileyen önemli bir uygunsuzluk veya kusur tespit edilmesi ve birinci seviye bulgu olarak değerlendirilmesi halinde; uygunsuzluğun etki alanı dikkate alınarak yetkinin tümünde veya bir kısmında kuruluşa önceden bildirimde bulunmaksızın sınırlama yapılır, askıya alınır veya iptal edilir.

 

b) Yapılan denetimde uçuş emniyetini doğrudan etkilemeyen, ancak bu Talimat hükümlerinde belirtilen koşulların tamamının veya bir kısmının kaybedildiğinin tespit edilmesi ve ikinci seviye bulgu olarak değerlendirilmesi halinde; kuruluşa en fazla üç ay süre verilerek eksikliklerin tamamlanması istenir. Ancak, tespit edilen eksikliklerden bu süre içerisinde giderilmesi mümkün olmayanlar için bakım kuruluşunun verilen süre bitiminden 10 gün önce Genel Müdürlüğün uygun göreceği bir iş planı sunması halinde; ek olarak en fazla üç ay daha süre verilir. Verilen süre içerisinde eksiklikleri tamamlamayan kuruluşun, konuyla ilgili faaliyetleri, ilgili bulgu için yapılacak düzeltici işlemin Genel Müdürlük tarafından kabul edilmesine kadar durdurulur.

 

c) Yetkisi askıya alınmasına veya iptal edilmesine rağmen faaliyetlerini devam ettiren kuruluşun sorumlu müdürü en az iki yıl süreyle başka bir üretim/tasarım/bakım kuruluşunda veya ticari hava taşıma işletmesinde yönetici personel olarak görev yapamaz.

 

ç) Yönetici personelden herhangi birisinin yönetici onay belgesinin Genel Müdürlük tarafından iptal edilmesi halinde, bu personel en az iki yıl süreyle bir başka tasarım/üretim/bakım kuruluşunda veya ticari hava taşıma işletmesinde yönetici personel olarak görev alamaz.
 

d) Bu Talimat kapsamında yetki alan kuruluşta görev alan; yönetici personel sayısında eksilme olması halinde, kuruluş en fazla 45 gün içerisinde yeni atama yapar. Kuruluşun, bu süre içerisinde atama yapamaması halinde, makul sebeplerini Genel Müdürlüğe bildirerek ek süre talebinde bulunabilir. Genel Müdürlük talebi yerinde görürse sürenin bitiminden başlamak üzere en fazla 45 gün ek süre verir. Kuruluş tarafından ek süre sonunda da gerekli yönetici personel ataması yapılamazsa kuruluşun yetkisi, eksiklik giderilinceye kadar ataması yapılamayan yönetici personelin görev alanının kapsamı dikkate alınarak, kısmen veya tamamen askıya alınır.
 

e) Güncel tasarım/üretim verileri kullanılmadan işlem yapılması halinde, söz konusu işlem yapan onaylayıcı personelin yetkilendirme belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır.
 

f) Onaylayıcı personelin, ürün servise verme sertifikalarını kendi adına başka bir personele imzalatması veya mühürletmesi halinde, her iki onaylayıcı personelin yetki belgesi altı ay süre ile askıya alınır. Kuruluş tarafından askıya alma süresi sonunda tekrar yetkilendirilmesinden önce; söz konusu personel eğitim verebilecek başka bir onaylayıcı personel ve/veya yetkili eğitmen tarafından en az 15 gün süre ile konuyla ilgili işbaşı eğitimine tabi tutulur. Yetkilendirme, eğitimi verenin oluru ve kalite biriminin onayı ile yapılır.
 

g) Genel Müdürlük tarafından verilen yetkilerin haricinde bir hava aracı veya parçanın, yetki belgesindeki ve el kitabındaki sınırlamalar dışında ve yetkili olmadığı adreslerde üretiminin yapılması halinde, ilgili yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde ilgili yönetici personelin onay belgesi iptal edilir.
 

ğ) Genel Müdürlükçe belirlenen sürekli eğitimleri zamanında almayan onaylayıcı personelin yetkilendirme belgeleri eğitimler tamamlanıncaya kadar askıya alınır.

 

h) Yapılan denetlemelerde tespit edilen bulgular doğrultusunda, SHGM Form 4s sahibi yönetici personelden herhangi birisinin görev, yetki ve sorumluluklarını yerine getiremediği Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı’nın bağlı olduğu Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında Uçuşa Elverişlilik Daire Başkanlığı’nda görev alan kişilerden seçilecek toplam üç kişilik bir komisyon tarafından tespit edilmesi ve Genel Müdürün uygun bulması halinde yönetici personel onay belgesi iptal edilir.

SORUMLULUKLAR

MADDE 29 –

(1) Bu Talimatta belirtilen esas ve sınırlamaların planlanmasından ve uygulanmasından onaylı kuruluşlar ve yönetici personel ile kuruluşta görevli diğer ilgili personel Genel Müdürlüğe karşı sorumludur.

 

YÜRÜRLÜK

MADDE 30 –

(1) Bu Talimat yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

 

YÜRÜTME

MADDE 31 –

(1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.

 

Kaynak: Kaynaklar/Yurtiçi/Sıra No. 20