G |
G |
The
accelaration force or gravity /
İvmelenme
kuvveti yada yerçekimi ivmesi. Yerde
iken 0 dır. (+) veya (-) olabilir.
Uçak burun yukarı doğru halde bir
daire (loop) çizerse + g oluşur.
Sürati fazla ise g miktarı da artar.
Burun aşağı daire çizerse (-) g
oluşur. Uçakların + g kabiliyeti, –
g den daha fazladır. |
|
GA |
General aviation / Genel
havacılık, havayolu taşınmacılığı
veya askeri havacılığın dışında
kalan havacılıktır. Hoby , özel iş
jetleri, paramotor ve benzerleri
gibi. |
|
G - LOC |
G
induced loss of conciousness /
G
kuvvetinden kaynaklanan bilinç
kaybı. Aşırı + g'de gözler kararır
ve baylıma olur. Beyin kansız kalır.
aşırı – g de ise beyne ve gözlere
aşırı kan dolar. bu daha
tehlikelidir. Birincisinin geri
dönüşü varken, bu ölümcül
olabilmektedir. En basiti göz
damarlarının çatlaması sonucu
retinada hasar veya kalıcı körlük
olabilmektedir. |
|
GAMA |
General
aviation manifacturer association /
Genel
havacılık imalatçıları birliği. |
GO - AROUND |
Climb
away from an approaching runway /
İnişi
iptal et, başka sefer dene anlamına
gelen söz. Eskiden "overshoot" idi. |
|
GAP |
General
aviation propulsion / Genel
havacılık. İtki gücü NASA tarafından
organize edilen genel havacılık için
yeni motor dizayın ve teknolojileri
geliştirme programı. |
|
GBH |
Galons
per hour / Saatte
harcanan yakıt miktarının galon(4.5
litre) ifadesi. Türbünlü uçaklar
için libre/saat kullanılır. |
|
GCA |
Ground
controlled approach / Yer
kontrollü yaklaşma. Pilota yerden
precision approach radarından gelen
bilgilerin (azimut yükseklik ve
benzerleri ) iletilerek inişe
yardımcı olunmasıdır. Askeri
amaçlıdır. |
|
GFT |
General flying test pilot / Genel
uçuş test pilotu. |
GLONASS |
Global
orbiting navigation satelite system
/ Rusya
tarafından uzaya gönderilen, yer
koordinatları bulmaya yarayan GPS
sistemi. Amerikan navstar uyduları
serisinin Rusya'daki karşılığı. |
|
GMT |
Greenwich
mean time / Şimdi
ise artık UTC oldu. |
GND |
Ground / Yer. |
GP |
Glidepath
/ Uçağın
süzülme yolu. |
GPS |
Global
positioning system / Global
yer belirleme sistemi. Öncelikle
askeri amaçla düzenlendikten sonra
tüm sivil alanlara açılan, uydular
sayesinde yer yüzündeki bir noktanın
koordinatlarının net şekilde
belirlenmesidir. (15 cm askeri,
sivil için se birkaç metre
hassasiyetle yanılma payı vardır). |
|
GPU |
Ground power unit / Yerdeki
güç ünitesi. |
GPWS |
Ground
prximity warning system / Yere
yaklaşım uyarı sistemi. Bir çeşit
radar ile çalışan yere çarpmayı
önleyici sistem. yere çok
yaklaşıldığında çarpışmaya 15 saniye
kala sesli uyarı veren sistem. Bunun
gelişmiş şekli olan Enchanced
GPWS'de ise yere 60 ve 30 saniye
aralıklarında uyaran, bunu
elektronik göstergede görüntüleyen
ve uçağın 2000 feet çevresini
tarayan modeli de mevcuttur. |
|
GRADU |
Gradual
/
tedrici, giderek (Meteroloji durum
raporunda kullanılır). |
GREEN |
Genellikle
yolcu uçakları için kullanılan
deyim. Uçabileck şekilde, minumum
aksesuar var ama bazı donatıları
eksik. |
|
GS |
Glideslope
/ Dikey
iniş çizgisi. Aletli iniş sisteminde
göstergedeki dikey çizgi. Pisti
belirleyen imleç. |
|
G/S |
Ground speed / Yer
hızı uçağın yere göre hızı. |
|
H |
H24 |
24
saat boyunca hizmet. |
H+ |
Saat
+ öngörülen dakika. |
HAA |
Historic
aircraf association / Tarihi
uçak cemiyeti. |
HALF-MILLIYON |
1:500.000 ölçekli uçuş haritası. |
HAS |
Hardened
aircraft shelter / Güçlendirilmiş
uçak koruganı. |
HDG |
Heading / Baş
istikameti. Uçağın burnunun
gösterdiği doğrultunun pusula
derecesi. |
HEAVY |
Suffix
indicating that is large airliner /
Telsiz
konuşmaları sonuna eklenen uçağın
büyük ve yakıt yükü ile dolu olup,
ağır olduğunu ifade eder. Ardındaki
uçakları da wake turbulance
konusunda uyarır. |
|
HERTZ |
Standart
radyo frekans birimi. Saniyedeki
titreşim sayısı. |
HF |
High
frequency band / Yüksek
frekans bandı. 3-30 Mhz arasında
olup uzun mesafe haberleşmesinde
kullanılır. |
|
Hg |
Basınç
olçü birimi. Civanın sembolü. |
HIAL |
High
intensity approach lighting /
Yüksek
etkili iniş yaklaşma aydınlatması. |
HIGE |
Hover
in ground effect / Helikopterler
için yer etkisinde havada durma (IGE'ye
de bakın). |
HIRF |
High
intensity radiated fields / Yüksek
etkili elektromanyetik alan. |
HIRTA |
High
inensity radio transmission area /
Yoğun
telsiz haberlşme alanı. |
HJ |
Sunrise
to sunset / Gündoğumundan
gün batımına. |
HMD |
Helmet
mounted display / Kaska
monteli gösterge. |
HMR |
Homer
/
HF veya VHF yön bulma istasyonu. |
HN |
Sunset
to sunrise / Gün
batımından gün doğumuna. |
HOCAC |
Hands
on throttle and cyclic / Helikopterler
için elller gazda ve kumanda kolunda
anlamında bir deyimdir. Uçaklarlarda
HOTAS denir. Eller için gaz kolu ve
stick, kokpit ergonomik olarak
dizayn edilmiştir. Bu durum pilotun
iş yükünü hafifletir. Pilot elini
kumanda kollarından ayırmadan telsiz
haberleşmesini, hedef takibini, füze
kilitleme ve ateşlemesini yapabilir. |
|
HOGE |
Hover
out of ground effect / Yer
etkisi dışında havada asılı durma
(Helikopterler için). |
HOLDING PATTERN |
Bir
uçağın, bir sonra gelecek kontrolör
emrine veya iznine kadar mevcut
yönünü ve istikametini koruyarak
uçması. |
|
HOT AND HIGH |
Yüksek
ve sıcak yüksek rakımlı ve hava
sıcaklığı yüksek yerde olan
havaalanı tanımlaması, uçağın
performansını kısıtlar, kalkış için
yerde koşma süresi uzar, yakıt
tüketimi artar. |
|
hPa |
Hectopascal
/ Hava
basıncı ölçü birimi, milibara
eşittir. |
HRS |
Hours
/
Saatler. |
HRZ |
Helicopter
restricted zone / Helikoptere
sınırlı alan. |
HUD |
Head
up display / Baş
üstü göstergesi. Uçaktaki
göstergelerin tüm bilgilerinin bir
araya toplanıp projeksiyon sistemi
ile ön cama yansıtılması. Böylece
pilot camdan dışarı bakarken
göstergeleri takip edebilir. Asıl
göstergeler ise HDD (Head Down
Display) olarak adlandırılır. |
|
|
I |
IAC |
Instrument approach chart / Aletli
yaklaşma havacılık haritası. |
IAOPA |
International
council of aircraft owners and pilot
association / Uluslararası
uçak sahipleri ve pilotlar derneği
kuruluşu. |
|
IAP |
Instrument approach procedures /
Aletli
yaklaşma usulleri. |
IAS |
Indicated
airspeed / Bir
uçağın hava içindeki hızı. İrtifa,
hava sıcaklığı, pozisyon gibi
etkenlere karşı düzeltilmemiş, hız
göstergesinden okunan değerdir TAS'a
da bakın. |
|
IATA |
International
air transport association / Uluslararası
hava taşımacılığı birliği. |
IBN |
identification beacon / Kimlik
tanımlayıcı işaretçi. |
ICAO |
International
civil aviation organization /
Uluslararası
civil havacılık örgütü. |
I/C |
Intercom
/ Dahili
haberleşme. |
IDENT |
Morse code /
Seyrusefer
cihazlarında yer istasyonun
kimliğini belirten, mors alfabesiyle
gönderilen sinyal. Ayrıca telsiz
cihazındaki bir düğmeye basılınca
uçağın yer radarındaki yansıması
görülür. |
|
IF |
Instrument
flying / Aletli
uçuş. |
IFCS |
Integrated flight control system /
Bütünleştirilmiş uçuş kontrol
sistemi. |
IFF |
Identification
friend or foe / Dost
veya düşman tanımlama. Genellikle
savaş uçaklarında özel bir sinyal
göndererek dost uçaklarca tanınmaya
yarayan bir tür sinyal verici. |
|
IFR |
Instrument
flying rule / Aletli
uçuş kaideleri. |
IFRA |
In
flight refuelling area / Havada
yakıt ikmali bölgesi (Askeri). |
IGE |
In
ground effect / Helikoterler
için hemen altlarında bulunan yerin
etkisinde oluş. Helikopterler
altlarında bir zemin varsa daha
yüksek irtifalarda havada asılı
durabilirler (hover). Mesela bir dağ
silsilesi sırtı yada yamacı. |
|
IGS |
Instrument
guidence system / Aletli
klavuz sistemi. |
ILS |
Instrument
landing system / Aletli
iniş sistemi. Havalanlarına her hava
şartında inmeyi sağlar. İki radyo
sinyal hüzmesi uçağın pisti
kolaylıkla bulmasını sağlar. Bir
glideslop düşey çizgi doğru alçalma
değerleri içinde kalmasını,
lokalizer sağa sola kaymadan pisti
ortalamayı sağlar. |
|
IMC |
Instrument meterolojikal condition /
Kötü
hava şartlarında aletlerle uçabilmek
için gereken şartlar, lisans. |
|
INMARSAT |
International
maritime satellite organisation /
Uluslararası
denizcilik seyir uydu sistemi
organizasyonu. |
|
INS |
Inertial
navigation system / Bir
çeşit jiroskobik temele dayanan
seyrüsefer sistemi. Uçağın hızını
yönünü ve pozisyonunu hesap ederek, o
anki konumunu enlem ve boylamını
büyük bir hassasiyetle tesbit
edebilir. Büyük yolcu uçakları ve
askeri jetlerde vardır. |
|
IR |
Instrument
rating / Aletli
uçuş yetkisi. |
ISA |
International
standard atmosphere /
1013.2 milibar (29.92 inch/Hg) hava
basıncına ve 15 celsius derece hava
sıcaklığına standart atmosfer denir.
Uçakların performansları standart
amosfere göredir. Bu şartların
değişmesi, hava sıcaklığının artması
durumunda performans figürleri
değişir ve olumsuz yönde etkilenir. |
|
ITT |
Inter
turbine temperature / Türbün
içi sıcaklık. |
IVSI |
Instantaneous vertical speed
indicator / Anlık
dikey hız göstergesi "Varyometre". |
|
J |
JAA
|
Joint
aviation authorities / Merkezi
Hollanda'da bulunan pan-european'a
üye 27 devletin ortak girişimi olan
Avrupa Havacılık İdaresi. |
|
JAR |
Joint aviation requirements / Avrupa
Havacılık İdaresi'nin mevzuatı. |
JATO/RATO |
Jet/rocket
assisted take off / Roket
yardımı ile kalkış. Genellikle ağır
askeri nakliye uçaklarında sıcak
havalarda kalkış mesafesini
kısaltmak için monte edilmiş destek
(Havacılık Kütüphanesi bölümüne
bakınız). |
|
JETTISON |
Jettison / Jet
savaş uçaklarında pilot sandalyesini
firlatan roket sistemi. Fırlatma
gerçekleştiğinde pilot yaklaşık +13
G'lik etki altında kalır. |
|
JEPPESEN |
Amerika'da
gelişen ve tüm dünyanın kullandığı,
tüm havalimanlarının yaklaşama ve
iniş krokilerinin bulunduğu uçuş
kartları. |
|
|
|
|
K |
kHz |
Kilohertz
. |
KIAS |
Knots indicated
airspeed (Knot) / Göstergede süratin
knot (deniz mili) olarak değeri. |
kN |
kiloNewton /
Jet motoru itiş gücü birimi (1 kN=22484
lb/f). |
KNOT |
Kt /
Uçağın hız birimi (1 Knot=1852
metre). |
kW |
Kilowat / Güç
birirmi (1 kW=1.341 hp). |
|
L |
LAT |
Latitude
/ Enlem. |
LCD |
Liquid
cristal display / Sıvı
kristal gösterge, dijital ekran. |
LCZ |
Lokalizer
/ Aletli
inişte bistin yerini gösteren radyo
sinyal yayıcısı. |
LF |
Low
frequancy /
30 ile 300 kHz arasındaki telsiz
bandı. |
LFA |
Low
flying area / Alçaktan
uçuş bölgesi (askeri uçaklar için). |
LOCATOR |
Locator
/ Yer
belirleyici. Aletli inişte son
yaklaşmayı yapmayı sağlayan non-directional
radyo vericisi. |
|
LOM |
Locator
outer marker /
Dış
belirten işaret. |
LON |
Longitude / Boylam. |
LORAN |
Long
range low frequency hiperbolic radio
navigation / Yer
istasyonlarından gönderilen radyo
sinyallerinin geliş zamanlarındaki
farkları ölçerek mesafe ve yön
tayini yapan bir çeşit seyir
sistemi. 100-110 kHz bandında
çalışır ve 600-1500 nm menzili
vardır. |
|
IR |
Instrument
rating / Aletli
uçuş yetkisi. |
IVSI |
Instantaneous
vertical speed indicator / Anlık
dikey hız göstergesi, varyometre. |
JEPPESEN |
Amerikada
gelişen ve tüm dünyanın kullandığı,
tüm havalimanlarının yaklaşama ve
iniş krokilerinin bulunduğu uçuş
kartları. |
|
LCZ |
Lokalizer
/ Aletli
inişte pistin yerini gösteren radyo
sinyal yayıcısı. |
LFA |
Low flying area / Askeri uçaklar
için alçak uçuş bölgesi. |
|
M |
MACH NUMBER |
Mach number / Mach
sayısı doğru hava hızı oranı, 1 Mach
deniz seviyesinde ses hızına
eşittir. Standart atmesfer
şartlarında (ısa) saniyede 1100 feet
(330m) veya saate 760 mil (1100
km/saat) dir. |
|
MAG |
Magnetic / Manyetik. |
MATZ |
Military
aerodrom traffic zone / Askeri
havalanları üstünde 3000 feet e
kadar yüksekliğe ve yerde de
havaalanının 5 nm çevresindeki uçuşa
sınırlı alandır. |
|
MAYDAY |
Mayday / Uluslararası
havacılık yardım çağrısı. Art arda 3
kez hızlıca tekrar ederek söylenir
ve acil yardım yapılmasını zorunlu
kılan çağrıdır. Fransızca m’aidez=bana
yardım ediniz'den gelir. |
|
ME |
Multi
engine / Birden
fazla motorlu uçak. |
MDA |
Minimum
descent altitude / Pisti
görmeden görerek referans olmadan
son yaklaşmada bir uçağın
alçalabileceği minimum yüksekliktir.
Alçalma kartlarında belirtilen bu
irtifadan daha aşağı alçalınmaz. |
|
MDH |
Minimum
descent hight / Asgari
alçalış yüksekliği. Pist için
yeterli görüş yoksa alçalmaya
başlanılmaması gereken seviye. |
|
ME |
Multi
engine / Birden
fazla motorlu uçak. |
MET |
Meteorology /
Meteroloji. |
MF |
Medium
frequency /
300-3000 kHz arasındaki radyo
frekansları. |
MFD |
Multi
function display / Çok
fonksiyonlu gösterge. Meteroloji
radarından. hava durum bilgisinden
tutun da haritalara, uçuş
göstergelerine ve motor kontrol
göstergelerine kadar kombine edilmiş
bir çeşit televizyon ekranlı
gösterge paneli. |
|
MH |
Magnetic
heading / Manyetik
pusula yönü. |
MKR |
Marker
beacon / Aletli
imiş sisteminin bir parçası. 75 MHZ
bandını kullanan eliptik veya fan
şeklinde yere dikey doğrultuda
sinyal gönderen glideslop (süzülüş)
çizgisi boyunca belirli noktaları
belirleyen sistem. MM ve OM ye de
bakın. |
|
MLS |
Microwave
landing system / Eski
ILS sisstemi yerine geçmesi
öngörülen yeni ve hassas aletli iniş
sistemi. |
|
MLU MID-LIFE UPDATE |
Askeri
veya yolcu uçaklarında faydalı ömür
ortalarında servis ve kabiliyetleri
arttırmak, ömrünü uzatmak amacı ile
yeni ilaveler, bakım ve
güçlendirmeler yapılması. |
|
MLW |
Maximum landing weight / Azami
iniş ağırlığı. Bir uçağın inmeden
önce yakması veya boşaltması gereken
(jettison) yakıt miktarının
üzerindeki ağırlığa sahip olması. |
|
MM |
Middle marker / Orta
işaretçi. ILS sisteminde
glideslop'ta karar verme yüksekliği.
Desicion point'i belirleyen işaret
sistemi. |
|
MINIMUMS |
Uçuşun belirli aşamasındaki (kalkış,
aletli iniş ve benzerleri) hava
durumu uygunluk şartları gereksinimi. |
|
MOGAS |
Mobile gas / Araç
benzini. Bazı uçak motorlarında
kullanma izni vardır. |
MKR |
Marker
beacon / Aletli
iniş sisteminin bir parçası. 75 MHZ
bandını kullanan eliptik veya fan
şeklinde, yere dikey doğrultuda
sinyal gönderen glideslop (süzülüş)
çizgisi boyunca belirli noktaları
belirleyen sistem MM ve OM'ye de
bakın. |
|
MLS |
Microwave
landing system / Eski
ILS sistemi yerine geçmesi öngörülen
yeni ve hassas aletli iniş sistemi. |
|
MM |
Middle
marker / Orta
işaretçi ILS sisteminde glideslop'ta
karar verme yüksekliği, desicion
point'i belirleyen işaret sistemi. |
|
Mmo |
Maximum
operating mach number / Uçağın
azami işletme süratinin Mach
cinsinden ifadesi. |
MPA |
Man powered aircraft / İnsan gücüyle
çalışan hava araçları. |
MSA |
Minimum
safe altitude / Asgari
emniyet irtifası. |
MSL |
Mean
sea level / Deniz
yüzeyinden yükseklik. |
MLU |
Mid-life
update / Askeri
veya yolcu uçaklarında faydalı ömür
ortalarında servis ve kabiliyetleri
arttırmak, ömrünü uzatmak amacı ile
yeni ilaveler, bakım ve
güçlendirmeler yapılması. |
|
MLW |
Maximum
landing weight / Azami
iniş ağırlığı. Bir uçağın inmeden
önce yakması veya boşaltması gereken
(jettison) yakın miktarının
üzerindeki ağırlığa sahip olması. |
|
MODE A |
Bir
çeşit verici, uçağın kimliğinin
belirlenmesini sağlar. |
MODE C |
Bir çeşit vereci, uçağın kimliğinin
yanında irtifasını da belirlenmesini
sağlayan verici (transponder). |
|
MODE S |
MODE
A ve MODE C'nin sahip olduklarının
yanında, dijital bütünleştirme
yeteneğine sahip transponder. |
|
MOGAS |
Mobile
gas / Araç
benzini. Bazı uçak motorlarında
kullanma izni vardır. |
MPA |
Man
powered aircraft / İnsan
gücü ile uçan hava araçları. |
MRW |
Maximum ramp weight / Bir
uçağın kalkabileceği azami
ağırlıktan daha fazlası. Pist başına
gidene kadar ve kalkış izni alana
kadar geçen beklemede yakabileceği
yakıtın ağırlık fazlası. |
|
MSA |
Minimum
safe altitude / Asgari
emniyet irtifası. |
MSL |
Mean
sea level / Deniz
yüzeyinden yükseklik. |
MTOW |
Maximum
take-off weight / Azami
kalkış ağırlığı bir uçağın yakıt ve
alabileceği yükle birlikte
sertifikasında belirtilen kalkış
ağırlığı. |
|