Bazı insanların
daha sıklıkla
sol ellerini
kullanmaları
tarih boyunca
yadırganmıştır.
Musevi din
kitaplarında
tanrı sağlak
farz edilmiş;
Hıristiyanlıkta
da,
Müslümanlıkta da
sağlaklık
kutsanmıştır.
Şeytanın solak
resmedilmesi,
iyilik
meleklerinin
sağda yer alması
ve ibadet
ritüellerinde
sağ tarafa
öncelik
verilmesi hemen
bütün dinlerin
ortak tutumudur. |
Sağlakların
hakim olduğu bir
dünyada
yaşadıkları için
binlerce yıldır
görünür veya
görünmez
baskılara
uğrayan
solaklar, hakim
grubun
ergonomisine
uygun biçimde
imal edilmiş
eşyaları
kullanırken
zorlanmakta ya
da bunları
kullanamamaktadırlar.
Örneğin solak
bir insanın
soldan sağa olan
yazı sistemine
kendini
uydurması
oldukça zordur.
Dershanelerdeki
koltukların yazı
yazma parçaları
da sağa
yerleştirildiği
için bu zorluk
daha da
artmaktadır.
Keza, saat kurma
pimi, otomobil
vites kolu ve
gaz pedalı,
fotoğraf
makinesi
deklanşörü vs.
sağa
yerleştirilmişlerdir.
Konserve
açacağı,
tirbuşon,
tornavida, orak,
makas, dikiş
makinası,
tabanca emniyet
mandalı, tüfek
kurma kolu, golf
sopası, beysbol
eldiveni, balık
bıçağı, bebek
kaşığı,
gitar-keman-bağlama
gibi müzik
aletlerinin tel
dizimi hep
sağlaklara göre
yapılmıştır.
Solak bir
insanın sol
eliyle bir uçak
levyesine
kumanda etmesi
mümkün değildir. |
Bazı kültürlerde
solakların daha
sakar, beceriksiz ve
huysuz oldukları
üzerinde neredeyse
fikir birliği
vardır. Gerçekten de
solaklar arasındaki
alkolik, sigara
tiryakisi, ruh
hastası, kekeme,
geri zekalı,
epileptik, otistik,
diyabetik, Alzheimer
tipi demans, immün
hastalık ve göğüs
kanseri olgularının
daha fazla; suç
işleme ve kaza yapma
oranlarının da daha
yüksek olduğu birçok
araştırma ile
gösterilmiştir.
Solak kadınlar daha
erken menopoza
girmektedirler.
Solakların yaşam
süreleri daha
kısadır. |
Fakat buna
karşılık
solakların bazı
motor
işlevlerdeki
beceri ve
süratlerinin
fazla, reaksiyon
zamanlarının
kısa ve spor
başarılarının
yüksek olduğu da
belirlenmiştir.
Yüzmede,
futbolda
başarılı
solaklar vardır,
ama solakların
motor
becerilerindeki
bazı
üstünlükleri
belirgin olarak
ortaya koyan
spor dalı
tenistir.
İncil’de
Benjamite’ nin
ordusunda 700
seçme solak
nişancı
bulunduğu ve
bunların
saçkılına bile
yaptıkları taş
atışlarının boşa
gitmediği
anlatılmaktadır. |
Solakların
toplumdaki genel
oranı % 10 olarak
kabul edilmektedir.
Türkiye’de yapılan
bir araştırmada ise,
sağlaklar % 66.1;
iki elliler (ambidekster)
% 29.4; solaklar (left
handed) ise % 5.5
bulunmuştur.
Solaklığın
etiolojisinde; |
a. Doğum
öncesinde bir
nedenle erkeklik
hormonu
(testosteron)
artışı olması, |
b. Doğum öncesi
fetüs beyninin bir
süre oksijensiz
kalması, |
c. 40 yaş
üzerinde gebe
kalınması, gibi
unsurlar etkili
görülmektedir. |
Solakların uçuş
becerilerinin
daha az mı
olduğu, ve
sağlaklara göre
dizayn edilmiş
kokpitte uçmanın
solakların
performansını ne
düzeyde
etkileyeceği
merak konusu
olmuştur. 1930
yılında Bauer’
in uçuş
başarısızlıkları
listesinde
solaklığa da
olumsuz bir
unsur olarak yer
verilmiş;
1941′de Dr.R.Greene,
solaklığı uçuşa
kabul edilmeme
kriterleri
arasına
almıştır.
1959′da ise
Norveç’te
Gerhardt, solak
pilotların
uçuşta herhangi
bir zorlukla
karşılaşmadıklarını,
tersine uçuşu
öğrenme zorluğu
olan birçok
sağlak
pilotların
bulunduğunu
rapor etmiştir.
Daha sonraki
başka
çalışmalarda da
solakları temize
çıkaran sonuçlar
elde edilmişse
de, kokpit
dizaynının
sağlaklara göre
oluşunun uçuş
eğitiminin
başlangıç
aşamasında bir
zorluk ve
yadırgama
yarattığı
vurgulanmaktadır. |
ABD. Kara Kuvvetleri
döner kanat pilot
adayları üzerinde
yapılan bir
araştırmada, temel
alet eğitimi
periyodunda
sağlaklar lehine bir
fark görülmüş, fakat
sonraki periyotlarda
solaklarla
sağlakların başarı
düzeyi
eşitlenmiştir. F-16
uçağında sağa
yerleştirilmiş kenar
levyesi de solaklar
için bir dezavantaj
gibi görünmekle
birlikte, tıpkı
solakların
otomobillerde sağa
yerleştirilmiş vites
ve gaz pedalına
alışmaları gibi, bir
süre sonra sağ
levyeye intibak
edilmektedir. Zaten
solakların sağlarını
kullanabilmeleri,
sağlakların
sollarını
kullanabilmelerinden
daha üstün
görülmektedir. |
Yazıyı hazırlayan : Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç |
www.hvtd.org |
|
|