Disoryantasyon (Spatial Disorientation-SD) pilotların uçuş yaşamlarında birçok kez karşılaştığı bir durumdur. Havada uçuş için gerekli görsel referanslar olmadığında meydana gelir ve pilotun iç kulaktaki vestibüler denge sisteminin zafiyeti sonucu ortaya çıkar. Uçuş saatiyle ilgili olmayıp her yaş ve tecrübedeki pilot için var olan ve düzeltici işlemler uygulanmazsa can kaybına yol açacak bir tehdittir. SD kazaları genel havacılık kazalarında %10′luk bir yer tutmaktadır. Ancak bu kazaların %90′ı ölümle sonuçlanmaktadır. Denge ve oryantasyon fizyolojisini iyi bilmek yoluyla SD’nin ve kayıpların önlenmesi mümkündür.

Oryantasyon, hareketli veya sabit dururken vücut pozisyon algısını sağlayan doğal yeteneğimizdir. Yeryüzündeki oryantasyonumuz, 1) Görsel, 2) Vestibüler (iç kulak denge organı), 3) Derin-duyu (eklemler, tendonlar, kaslar, deri altında bulunan reseptörler) sistemlerinden gelen duyusal bilgilerin etkili olarak algılanması, bütünleştirilmesi ve yorumlanması ile sağlanır. Denge organlarının oryantasyonu sağlamadaki oranları; gözler %80, vestibüler sistem %15 ve derin duyu sistemi %5′dir

Disoryantasyon (SD) : (Loss of Spatial Orientation: LSO)

SD, pilotun dünya yüzeyine göre pozisyonunu denge organlarıyla tam ve bilinçli olarak belirleyemediği bir yetersizlik durumudur. Pilotlar disoryantasyonun bütün şekillerini VERTİGO olarak adlandırırlar. Vertigo bir çeşit halüsinasyon yaşantısıdır; kişi döndüğünü, hareket ettiğini, dik durmadığını vs. sanır. Tipik bir baş dönmesinden farklı bir şeydir. Nörolojik, enfeksiyöz, vasovagal, metabolik, toksik nedenleri olabilir; yerçekimsizliğe bağlı olarak uzay çalışmalarında da görülebilir. Havacılık vertigosu, iç kulak denge organının (vestibül) yanılgılarına bağlı ortaya çıkan bir ilüzyondur.