|
c. Türk
Delege Heyeti Başkanının Genel Bildirisi: |
|
Lozan
Konferansı'na katılacak Türk
Delege Heyeti 8 Kasım 1922
günü doğu ekspresiyle
İstanbul'dan hareket etmiş
ve 11 Kasım 1922 akşamı
Lozan'a varmıştı. Delege
Heyeti şöyleydi. |
Lozan Türk
Delege Heyetinin İsim Listesi |
Baş Murahhas |
İsmet Paşa (İNÖNÜ) |
Murahhaslar |
Rıza
Nur Bey |
Hasan Bey (SAKA) |
Müşavirler |
Münir Bey (ERTEGÜN) |
Muhtar Bey (ÇİLLİ) |
Veli
Bey (SALTIK) |
Zülfü Bey (TİGREL) |
Zekai Bey (AYAYDIN) |
Celal Bey (BAYAR) |
Şefik Bey (BAŞMAN) |
Şeniyettin Bey
(BAŞAK) |
Şevket Bey (DOĞRUKER) |
Tevfik Bey (BIYIKLIOĞLU) |
Tahir Bey (TANER) |
Nusret Bey (METYA) |
Hikmet Bey (BAYUR) |
Zühtü Bey (İNHAN) |
Fuat
Bey (AĞRALI) |
Mustafa Şeref Bey
(ÖZKAN) |
Şükrü Bey (KAYA) |
Hamit Bey (HASANCAN) |
Cavit Bey |
Hayım Naum Bey |
Baha
Bey |
Matbuat Müşavirleri |
Ruşen Eşref Bey (ÜNAYDIN) |
Yahya Kemal Bey
(BAYATLI) |
Umumi Katip
Ve
Müşavir Tercüman
Katipler |
Reşit Saffet Bey (ATABİNEN) |
Hüseyin Bey (PEKTAŞ) |
Ali
Bey (TÜRKGELDİ) |
Mehmet Ali Bey (BALİN) |
Cevat Bey (AÇIKALIN) |
Celal Hazım Bey
(ARAR) |
Saffer Bey (ŞAV) |
Süleyman Saip Bey
(KIRAN) |
Rıfat Bey |
Doktor Nihat Reşat (BELGER) |
|
Türk Delege Heyeti Başkanı,
Lozan yolculuğu sırasında
heyet mensuplarına ilk
Başkanlık Genel Bildirisini
11 Kasım 1922'de tebliğ
etmişti. Bir askeri karargâh
titizlik ve disiplini telkin
eden bu bildiri, konferansın
devam ettiği sürece heyet
mensuplarının çalışma ve
davranışlarını düzenleyen
bir devamlı talimat
niteliğindedir. Bu
talimattaki öğüt, tavsiye ve
direktifler bu gibi önemli
konferanslara katılacak
heyetler için yapılaması
gereken aydınlatma ve
uyarmalara güzel bir
örnektir:
|
"Başkanlık Genel Bildirisi" |
"1. Başkanlığı ile şeref
duyduğum heyetimiz sayın
mensuplarına yabancı
memlekette samimi bir
elbirliğiyle, fakat sıkı bir
düzen içinde çalışmaların
başarı dayanağı olduğunu
ifade ederek, çalışma tarzı
hakkındaki görüşlerimi
aşağıda sunuyorum: |
En genç kâtip arkadaştan en
yaşlımıza kadar herkesin,
delege heyetinin başarısı
yalnız kendi yetenek ve
çabasına bağlıymış kanısı
ile ilgisiyle çalışması
başlıca önem taşır. |
2. Memleketin, en büyük
davasını emanet eylediği
arkadaşlarımın, yabancı
memleketteki davranışlarıyla
da seçkinlik
göstereceklerinden şüphem
yoktur. Bu noktayı
söyleyişim, özel hayata hiç
bir suretle karışmak
zihnimizden geçtiği için
değil, delege heyeti içinde
bulunanların özel
hayatlarının dahi resmi
çalışmaları yararlı veya
zararlı olarak
etkileyebileceğinden ve bu
sebeple resmi görevi
ilgilendirebileceğinden
dolayıdır. |
3. Gizlilik kesin olarak
gerekir. Hizmetimizde
bulunan uşaktan başlayarak
bütün çevremizin casuslarla
çevrili olabileceğini bir an
unutmamalıyız. İçimizde,
görevini ilgilendiren
maddelerin, yayılması önem
taşımayan tek kimse yoktur.
Delege heyetinin en gizli
tutmak istediği bir esas,
genç bir kâtip arkadaşını,
elinden düşüreceği bir
kayıtla veya yemek yerken
arkadaştan esirgenmeyecek
birkaç kelime ile
yayılabilir. Kesin kural
olarak, çalışma daireleri
dışında görevden konuşmak
yasaktır ve herkes diğeriyle
zorunlu olarak görevle
ilgili konuşma yaparken
çevresinin emniyette
olduğuna dikkat etmeye
alışmalıdır. |
4. Delege heyetinin hayatı,
genel olarak toplu ve tahmin
olunduğuna göre iki üç
otelde geçecektir. Çalışma
saatleri vakit vakit
tarafımdan tayin
olunacaktır. Ancak amirler
maiyetlerinin çalışma
saatlerini çoğaltabilirler.
İstenilen işin
sonuçlandırılması için gece
ve gündüz aralıksız çalışmak
genel olarak esastır. Ve
tereddütsüz istenecektir. |
5. Şehir dışında seyahat ve
ikamet izni, bütün heyet
mensupları için, yalnız
Delege Heyeti Başkanı
tarafından verilebilir. |
6. Delege Genel Heyeti görev
bölümü bakımından dairelere
ayrılmıştır. Üç delege,
Delege Heyetini teşkil
ederler. Diğer teşkilat,
Delege Heyeti Başkanına
bağlı olmak üzere, aşağıda
yazılmıştır. |
I nci Daire - Yazı İşleri
Heyeti: Genel kâtibin emri
altındadır. Genel olarak
konferansın yazı işlemlerini
idare eder. Bu işlemler;
evrak, yazı işleri, tercüme,
zabıt ve haberleşmelerin
konferans çevresinde
ulaştırılması işleridir.
Genel kâtibin her daire ile
irtibatta bulunmaya hakkı
vardır. Gerek delege heyeti
içinden ve gerek dışardan Delege Heyeti Başkanlığına gelecek
bütün evrak birinci daireye verilir. Gece ve gündüz Yazı İşleri
Heyetine gelen evrakın geliş zamanı tarih ve saatiyle tespit
olunacaktır. |
II nci Daire - Dışişleri: Dışişleri Hukuk
Müşaviriyle Siyasi İşler Müdüründen kurulmuştur. Şifre ve memleketle
haberleşme, kurye işlemleri de bu daireye aittir. |
III ncü
Daire - Müşavere heyeti: Mali, iktisadi ve bayındırlık müşavirleri, |
IV ncü
Daire - Müşavere heyeti: Hukuki ve siyasi müşavirler, |
V nci Daire - Müşavere
heyeti: Savunma - kara ve
deniz- müşavirleri, |
Sayın müşavirlerin
uzmanlıkları, devletin genel
sorunları ile bağlantılı
olduğundan, kendilerinin
yalnız bir uzmanlık dalında
gösterilmeleri ancak teknik
sorunların hazırlanmasını
kolaylaştırmak içindir. |
Delege Heyetinin, Müşavere
heyetleriyle beraber devamlı
olarak ve duruma göre kısmi
veya genel toplantılar
yapması tabiidir. Her
Müşavere heyetinden bir
üyenin delege heyeti ile
temasta bulunmaya
arkadaşları tarafından memur
edilmesini rica ederim. Bu
irtibat üyelerinin görevi
Müşavere Heyetlerine, Delege
Heyetinin istek ve
tebliğlerini ivedilikle
duyurabilmektir. |
VI ncı Daire - Basın: Müderris Yahya Kemal
Beyle Ruşen Eşref Beyden kurulmuştur. Bu Daire Delege Heyetinin
görüşlerini basında yaymak ve basının müracaatlarını karşılamakla
görevlidir. Altıncı Dairenin diğer bir görevi, Delege Heyetine her
gün haber alma özetleri hazırlamaktır. Genel heyeti teşkil eden
arkadaşlardan her biri her gün belli bir iki gazete okuyarak kısa
bir özetini basın idaresine verecektir. Kime hangi gazete
verileceğini ayrıca tayin edeceğim. Bu konuda altıncı daireden
teklif beklerim. Gazete kupürlerinin bir deftere yapıştırılması
pratik bir usuldür. Altıncı Dairenin önemli bir görevi de Delege
Heyeti konferans salonuna gitmeden önce, bir gün önceki özetlerden
ve son olaylardan bilgi vermektir. Haber alma bakımından bütün heyet
mensupları gayret ve himmet göstermekle ödevlidirler. |
VII nci Daire- Koruma: Bu dairenin amiri
Atıf Beydir. Baş Delege Dairesiyle bütün büroların koruma ve
emniyetine nezaret ederler. Aslında her kâğıdın ve her işin sorumlu
olan birinci muhafızı, o kâğıdın ve o işin sahibidir. Yedinci
Dairenin koruma görevleri genel tedbirlerle ilgilidir. Hiç bir
dairenin masa üzerinde yazılı veya yazısız kâğıt bırakmaması
esastır. Masa başında çalışan kimse ayrıldıktan sonra meydanda kâğıt
görülmemelidir. Bu konuda önemle ısrar ederim. Lüzumsuz yazılı
kâğıtlar yakılarak yok edilir. Çalışma odalarına delege heyetinden
başka kimse kabul olunamaz. |
VIII nci Daire - Mutemet: Doğrudan doğruya
Başkana bağlı olarak mali durum ve harcamalarla ilgili sorunlar için
her gün Başkanla direkt olarak irtibatta bulunur. Genel olarak avans
üzerine ödeme yoktur. |
Heyetin tertip edildiği
kuruluş yukarıdadır.
Daireleri, numaralarıyla
söylemeye alışmalıdır. |
7. Konferansın damgalı
kâğıtları üzerine özel
haberleşmeler yapılamaz. |
8. Delege Heyetimiz
adına basına ve diğer
makamlara beyanat yalnız
Baş Delege tarafından
yapılır. Heyetimizin
bütün mensupları
beyanatta bulunmaktan
dikkatle
sakınacaklardır. Basın
idaresinin talimatımıza
dayanan yayınlarının,
başlıca genel kâtip ve
dışişleri dairesi
tarafından izlenmesi
gerekir, bundan başka
sayın müşavirler de
sakıncalı yayınlar ve
yaymalar fark ederlerse
hemen duyurmalıdırlar.
Duruma göre heyet
mensuplarından bazıları
belli sorunlar üzerine
açıklamada ve beyanlarda
bulunmaya ancak, Delege
Heyeti Başkanı
tarafından
görevlendirilebilirler.
Bir görev için, Delege
Heyetinin bir yerde
bulunması üç delege ile
genel kâtip ve dışişleri
dairesinden bir
müşavirin ve yedinci
daireden bir veya iki
memurun beraber
bulunması demektir.
Delege heyetinin
beraberinde sayın
müşavirlerin dahi
bulunması gerektiği
zaman onların sayı ve
adları önceden
bildirilir. |
9.
Delege Heyetinin ikamet
edeceği yerde çalışma
daireleriyle birinci,
ikinci, yedinci,
sekizinci ve mümkün
oldukça altıncı
dairelerin bulunması
zorunludur." |
Başkanlığın bu
talimatıyla heyet
mensuplarına gizlilik,
dikkat, emniyet, görev
bölük ve düzeni
konularında direktifler
verilmekle ve özellikle
günlük çalışma süresi
bakımından kendilerinden
feragat ve fedakarlık
istenmekteydi. |
|
İsmet Paşa Ve Türk delegeler
|
|
|
d. Lozan
antlaşmasının imzalanması: |
|
21
Kasım 1922'de başlayan
Lozan Konferansı, zaman
zaman kesintiye uğraması
nedeniyle sekiz ay
sürmüş ve antlaşma 24
Temmuz 1923'de
imzalanmıştı. |
|
Lozan Antlaşmasının
İmza Töreni
|
|
Tören, Rumini sarayının büyük salonunda yapıldı.
İlk imza şerefi İsmet Paşa'ya verildi. İsmet Paşa 24 Temmuz 1923
saat 15.09'de antlaşmayı ve antlaşma ile ilgili ek, sözleşme,
protokol ve beyannameleri imzaladı. İsmet Paşamdan sonra Rıza (NUR)
ve Hasan (SAKA) Beyler de imza ettiler. Daha sonra sıra ile İngiliz,
Fransız, İtalyan, Japon ve Yunan delegeleri imzalarını koydular.
Diğer delegeler yalnız kendi devletlerini ilgilendiren sözleşme ve
protokolleri imzaladılar. Tören 45 dakika sürdü ve İsviçre
Konfederasyon Başkanı Monsieur Scheurer'in güzel bir söyleviyle sona
erdi. Konfederasyon Başkanı söylevinin bir yerinde, Türkler için:
"Bugün, uzun yıllarca süren kahramanca mücadelelerden sonra
silahlarını bırakıyorlar. Dileriz ki, yaralarını sardıktan ve barış
yolunda çalışmalarına başladıktan sonra, vaktiyle insanlık üzerine
bol bol dağıttıkları iyiliklerden tekrar yararlanırız" demiş ve
sonunda da: "İsterim ki, bugün, milletler için devamlı bir kurtuluş
ve mutluluk kaynağı olsun" sözleriyle söylevini bitirmişti. |
İngiliz heyeti barış
şerefine 24 Temmuz 1922
akşamı Beau Rivage otelinde bir çay ziyafeti vermişti. İsmet Paşa bu
ziyafetten geç vakit oteline döndüğü zaman, Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanı ve Başkomutan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın şu
tarihi telgrafı ile karşılaşmıştı. |
"Millet ve Hükümetin
yüksek şahıslarına
verdiği yeni görevi
başarı ile tamamladınız.
Memlekete bir silsile
yararlı hizmetten ibaret
olan ömrünüzü bu kez de
tarihi bir başarı ile
süslediniz. Uzun
mücadelelerden sonra
vatanımızın barış ve
bağımsızlığa kavuştuğu
bugünde parlak
hizmetiniz dolayısıyla
yüksek şahsınızı, sayın
arkadaşlarımız Rıza
(NUR) ve Hasan (SAKA)
Beyleri ve
çalışmalarınızda size
yardım eden bütün delege
heyetini teşekkürle
tebrik ederim." |
Lozan barış antlaşması
24 Temmuz 1923 günü saat
17.00'de birçok büyük
şehirlerimizde 101'er
atım top atışıyla
kutlanmıştı. |
|