Yerden
Kontrollü
Yaklaşma
radarı
(Ground
Controlled
Approach
Radar
-
GCA)
görüş
mesafesinin
kısıtlı
olduğu
aşırı
olumsuz
hava
koşullarında
pilotun
uçağı
emniyetle
indirmesine
yardım
eden
bir
sistemdir.
|
2. YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA RADARININ YAPISI |
Yerden
Kontrollü
Yaklaşma
Radarı
en
az
iki,
çoğunlukla
üç
radardan
elde
edilen
verilerden
yararlanır.
GCA
operatörü
radar
skobunda
uçağın
süzülme
açısını
ve
mesafesini
izler,
bu
bilgileri
uçağın
pilotuna
telsizle
bildirir.
Uçağın
pilotu
operatörden
aldığı
bilgilere
göre
uçağa
kumanda
eder
ve
emniyetli
bir
şekilde
iniş
yapar..
GCA'de
bulunan
radarlar
şunlardır: |
|
a. SRE Surveillance Radar Element (Gözetim Radar Elemanı) |
|
b. ASR Airport/Airbase Surveillance Radar (Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı) |
|
c. PAR Precision Aproach Radar (Hassas Yaklaşım Radarı) |
Uçağın
meydana
ilk
yaklaşması
SRE
veya
ASR
ile
izlenir.Uçağın
pilotu
ihtiyaç
duyması
halinde
GCA
kanalına
geçerek
operatörden
GCA
ile
iniş
istediğini
belirtir. |
3.
YERDEN
KONTROLLÜ
YAKLAŞMA
RADARININ
(GCA) ÖZELLİKLERİ |
- ASR (Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı): 30 deniz mili (Nautical Mile) mesafe ve 10.000 feet yüksekliğe kadar olan bir izleme kapasiteni sahiptir. |
|
- PAR (Hassas Yaklaşım Radarı): 20 deniz mili (Nautical Mile) mesafe ve 20 derece ufki alan, 8 derece yüksekliğe kadar olan bir sahayı kontrol eder. |
|
- Ana pistin orta noktasında ve kenarında konumlandırılır. |
|
- Şiddetli yağmur veya kar yağışı gibi olumsuz hava şartlarında bile hassasiyetle çalışma özelliğine sahiptir. |
|
- GCA sistemi -40 santigrat derece ile + 49 santigrat derece aralığındaki sıcaklıklarda sorunsuz çalışır. |
|
- Pist eğiminin fazla olduğu durumlarda GCA sisteminin 5 dereceden fazla bir konumda olmamasına dikkat edilir. |
|
4. YERDEN KONTROLLÜ YAKLAŞMA RADARININ (GCA) ÇALIŞMASI |
Görüşün kısıtlı olduğu meteorolojik durumlarda uçağın pilotu iki tür sistemden yararlanarak iniş yapar. Birinci sistem uçakta bulunan VOR (Very high frequency Omnidirectional Radio range/Çok yönlü telsiz yayını) sistemi ve ILS. (Instrument Landing System/Alet İniş Sistemi) sistemidir. İkinci sistem yer istasyonundan (Ground Approach Landing -GCA) aldığı bilgilerle yapılan inişlerdir. Birinci sistemde pilot kokpitin ön panelinde bulunan VOR ve/veya ILS göstergelerini kullanarak hatasız bir seyrüsefer ve iniş yapar. İkinci sistemde ise pilot yer istasyonundan aldığı uçuş başı ve irtifa bilgileri gibi telsiz talimatları ile görüşün kısıtlı olduğu durumlarda emniyetli bir iniş yapar. Yerden Kontrollü Yaklaşmadan (GCA) faydalanılarak iniş iki aşamada gerçekleştirilir. |
|
a. ASR (Airpor-Airbase Surveillance Radar/Havaalanı/Hava Üssü Gözetim Radarı) Yaklaşması |
Uçak meydana yaklaşık 30 deniz mili mesafede GCA ile ilk temasını kurar. Hassas olmayan yaklaşım olarak adlandırılan bu aşamada GCA kontrolörü uçağın meydana göre olan konumunu görür ve uçağın pilotuna uçağın iniş pisti uzantısı doğrultusunda olacak şekilde gerekli uçuş başı düzeltmelerini bildirir. Uçağın emniyetli bir irtifada uçması bu aşamada pilotun sorumluluğundadır. |
|
b. PAR (Precision Aproach Radar/Hassas Yaklaşım Radarı) Yaklaşması |
Uçak meydana yaklaşık olarak 20 deniz mili mesafeye geldiğinde PAR'ın kontrolüne girer. PAR ekranı aşağıdaki fotoğrafta da görüldüğü gibi uçağın hem dikey hem de yatay konumu gösterir. PAR operatörü ekran referans çizgilerine göre uçakta en küçük bir sapma olduğunda pilota yapması gereken baş ve/veya irtifa düzeltmesini bildirir. Uçak tam olarak ekrandaki referans çizgilerine uygun yaklaşma yaptığında iniş pistinin uç noktasına ulaşmış olur. PAR operatörü ile pilotun yaptığı konuşmaların kısa, öz ve anlaşılır olmasına büyük bir özen gösterilir. Bütün bu teknik kolaylıklara rağmen dikkat edilecek en önemli nokta, pilotun asgari irtifa ve görüş mesafesine sahip olmasının gerekliliğidir. Eğer uçağın pilotu operatör tarafından belirtilen uygun süzülme ve uygun irtifa ile yaklaştığı halde pisti, karar noktası olarak tespit edilen yerde görmezse inişten vazgeçer. |
|
PAR Ekranı |
(Ekranın üst bölümü uçağın dikey, alt bölümü yatay konumunu gösterir) |
|
|
5. İKİ
HAVACIDAN
YERDEN
KONTROLLÜ
YAKLAŞMA (GCA)
ANISI |
Emekli
Hava
Pilot
Tümgeneral
İrfan
Sarp
"Uçuşta
Vertigo"
konulu
anısından
........Eskişehir
farına
yaklaşırken
Uçuş
Kulesi
ile
temas
ettim.
Kule
inişin
27
pistine
olacağını,
bulut
alt
tavanının
2.000
fit
olduğunu,
kaide
dönüşüne
girince GCA
kanalına
geçmemi,
GCA’nin
beni o
kanalda
beklediğini
söyledi.
Radyo
farı çek
ettiğimi
kuleye
rapor
ettikten
sonra
120
başta
alçalmaya
başladım.
Neredeyse
yarım
saat
önce
girmiş
olduğum
60
derece
yatışlı
vertigo
durumu
hala
devam
ediyordu.
Alçalmaya
başlayıp
kaide
dönüşüne
yaklaşırken
birden
aklıma
kaide
dönüşünün
30
derecelik
yatışla
sola
istikamette
olduğu
ve bu
durumda
acaba
vertigonun
da sol
istikamete
artarak
60
dereceden
90
dereceye
kadar
çıkıp
çıkmayacağı
geldi.
Bir an
için
vertigo
90
dereceye
kadar
değil
isterse
ters
uçuşta
olduğum
hissini
de verse
durum
cayrosunun
gösterdiği
değerlere
tam
güvenerek
ve GCA
operatörünün
vereceği
talimatlara
uyarak
bulut
altına
ineceğimi
ve
emniyetle
inişimi
tamamlayacağımı
kendi
kendime
telkin
ettim.
14.500
fit
irtifada
30
derecelik
yatışla
sola
kaide
dönüşüne
girdiğimde,
dönüş
içinde
vertigo
durumu
artmamış
ve 60
derece
yatış
durumunda
kalmıştı.
Kuleye
kaide
dönüşünü
rapor
edip GCA
kanalına
geçtim.
GCA
operatörünün
konuşma
tonundan
ve
yerinde
verdiği
talimatlardan
onun çok
tecrübeli
bir
operatör
olduğunu
anlamıştım.
Bir
taraftan
vertigo
durumuyla
boğuşurken
istikamette
yaptığım
en küçük
kaçışları
bile
operatör
anında
ikaz
ederek
sanki
uçağın
içinde
benim
yerime o
uçuyormuş
gibi
süzülüş
hattından
bir
milim
saptırmadan
yaklaştırmaya
devam
etti.
Yerden
2.000
fit
civarında
bulut
altına
inince
pist
ışıklarını
tam
karşımda
gördüm.
O anda
da melun
vertigonun
sola 60
derecelik
yatış
hissi
bir anda
kayboldu.
Normal
inişimi
tamamlayıp
kule
karşısındaki
yere
uçağımı
park
ettim.
Bana o
gece bu
mükemmel
GCA
yaklaşmasını
yaptıran
değerli
GCA
operatörüne
kocaman
bir
teşekkür
borçluyum!........
Bu uçuş
anısının
tamamını
okumak
için
www.havaciyiz.com/Anilar23.htm
bağlantısını
tıklayabilirsiniz. |
"Yerden Kontrollü
Yaklaşma" ile ilgili
benim de bir anım
var. Mürted Hava
Üssü'nde görevli
olduğum yanlış
hatırlamıyorsam 1972
veya 1973 yılıydı.
Aylardan Şubat ayı.
Öğlen saatlerinde
yoğun bir kar yağışı
başlamıştı. Görüş
ise son derece
kısıtlıydı. Filo
binasından filo
gazinosuna kardan
etkilenmemek için
hızlı adımlarla
giderken piston
motorlu bir uçağın
sesini duydum.
Böylesine zorlu hava
koşullarında inmek
isteyen uçağı merak
ettim. Sundurma
altına giderek inişi
seyretmeye başladım.
Yoğun kar yağışı
nedeniyle Filo
binasına 500 metre
kadar uzaklıkta olan pist başı
zorlukla
seçiliyordu. Kısa
bir süre sonra C-47
uçağının piste teker
koyduğunu gördüm.
Etimesgut
Meydanı'nda ya GCA
yoktu ya da
arızalıydı. C-47
Mürted Meydanı'na
yönelmiş ve GCA'dan
yardım alarak güzel
bir iniş yapmıştı. |
Görüş
mesafesinin
yağmur,
kar
yağışı
ve
sis
gibi
nedenlerle
kısıtlandığı
olumsuz
hava
koşullarında
pilotun
belli
görüş
mesafesine
kadar
olan
durumlarda
uçağa
emniyetli
bir
iniş
sağlayan
Yerden
Kontrollü
Yaklaşma
(Ground
Controlled
Approach
-
GCA)
İkinci
Dünya
Savaşı'ndan
sonra
1948
yılında
Berlin'e
Sovyetler
Birliği
tarafından
uygulanan
ablukada
Birleşik
Devletler
Ordusu
tarafından
yaygın
bir
şekilde
kullanılmıştı.
Böylece
acil
gereksinme
duyulan
tıbbi
ve
diğer
malzemeler
bu
hava
köprüsü
sayesinde
Berlin'e
ulaştırılmıştı.
Günümüzde
de GCA'lar
yaygın
olarak
kullanılmakta
olup,
uçaklara
güvenli
inişin
yapılmasını
sağlamaktadırlar. |
|
Hazırlayan:
Ercan
Çetinerler |
Kaynak;
Kaynaklar/Yurtdışı/Sıra
No.: 24 ve 47 |
|