METEOROLOJİ: Atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, değişimini ve nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır.

AERONATİK METEOROLOJİ (HAVACILIK METEOROLOJİSİ): Uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik olay (Oraj, Downburst, Microburst, Türbülans, Buzlanma, Sis vs.) ve parametrelerin gözlem ve tahminlerini kapsamına alan ve meteorolojinin havacılıkla ilgilenen dalına “Havacılık Meteorolojisi” veya “Aeronatik Meteoroloji” denir.

METEOROLOJİ GÖZLEM OFİSİ (MWO – Met Watch Office): FIR sahası sorumluluğunu kabul eden ülkelerin, bu FIR sahasına meteorolojik hizmet vermek üzere “Meteoroloji Gözlem Ofisi” tayin etme zorunluluğu nedeni ile; Ankara/Esenboğa ve İstanbul/Atatürk Aeronatik Meteoroloji Ofisleri, “Meteoroloji Gözlem Ofisi” olarak tayin edilmiştir. Bu iki meteoroloji gözlem ofisi, meteoroloji ofisi görevlerine ilâve olarak meteoroloji gözlem ofisinin yapacağı görevleri de yerine getirir. Esenboğa MWO Ankara FIR sahasından, Atatürk MWO İstanbul FIR sahasından sorumludurlar.

   a. Sorumluluk sahasındaki uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik şartları takip etmek, gözlemek ve değerlendirmek,

   b. Sorumluluk sahasına ait SIGMET, AIRMET mesajlarını hazırlamak, yayınlamak, diğer meteorolojik bilgi ihtiyaçlarını karşılamak,

   d. Meteoroloji Ofisi olarak yapacağı diğer görevleri yerine getirmek.

AERONATİK METEOROLOJİ OFİSİ: Hava seyrüseferi için (askeri sivil) meteorolojik hizmet (sinoptik ve havacılık maksatlı rasatlar ile analiz ve tahmin, uçuş dokümanı, brifing vs.) sağlamak üzere tayin ve tesis edilen ve genellikle bir havaalanında bulunan meteoroloji ünitesidir.

  Bu üniteler, havaalanlarındaki  uçuşların meteorolojik desteğini sağlamak üzere aşağıdaki görevleri/fonksiyonları yerine getirirler;

     a. Bulunduğu havaalanındaki uçuşlar için gerekli tahminleri (TREND, TAF, vs.) hazırlar, diğer havaalanlarının (yurtiçi–yurtdışı) rasat ve tahminlerini elde eder.

     c. Uçuş personeline ve/veya uçuşla ilgili diğer personel ve birimlere uçuş dokümanı hazırlar, temin eder, brifing verir.

   e. Mevcut meteorolojik bilgi ve ürünleri gösterime hazır tutar (display). (Aktüel ve prognostik kartlar, raporlar, tahminler, eğer mevcutsa uydu resimleri vs.)

     f. Tahminlerini hazırlamakla görevlendirildiği havaalanlarındaki meteorolojik şartları sürekli takip eder.

     h. Volkanik aktiviteyle ilgili rapor alındığında gerekli yerlere iletir, veya gerektiğinde volkanik aktiviteyle ilgili raporları hazırlar.

AERONATİK METEOROLOJİ İSTASYONU: Sinoptik ve/veya havacılık amacıyla yalnızca rasat (gözlem) yapan ve temin ettiği meteoroloji raporlarını kullanıcılara sunan meteoroloji ünitesidir.

RADIOSONDE METEOROLOJİ İSTASYONU: Radyo verici sistemine haiz bir cihazın balonla uçurularak, atmosferin çeşitli yüksekliklerindeki sıcaklık, nem, rüzgâr ve basınç gibi parametrelerin ölçümünü yapabilen meteoroloji ünitesidir.

KLİMATOLOJİ İSTASYONU: Büyük ve küçük klimatoloji istasyonu olarak tasnif edilen ve iklim amaçlı olarak mahalli saatle 0700, 1400 ve 2100 ‘de rasat (gözlem) yapan meteoroloji ünitesidir.

BRİFİNG: Mevcut ve/veya beklenen meteorolojik şartların (meteorolojik harita, slayt vs. ile) sözlü olarak anlatımıdır.

BÖLGESEL HAVA SEYRÜSEFER ANLAŞMASI: Bölgesel hava seyrüsefer toplantılarında alınan tavsiye kararları ve bu kararların ICAO konseyinde onaylandığı anlaşma.

DÜNYA SAHATAHMİN MERKEZİ (WAFC): Sabit havacılık servisinin, uygun bir birimi sayesinde dijital formdaki önemli hava tahminlerini direkt olarak hazırlamak ve yayınlamak üzere görevlendirilmiş meteoroloji merkezidir. WAFC merkezleri Washington ve Londra’dır.

DÜNYA SAHATAHMİN SİSTEMİ (WAFS): Rota üzerindeki havacılık meteoroloji tahminlerini homojen standart formatta dünya saha tahmin merkezlerine sağlayan evrensel sistemdir.

HAVACILIK SABİT MUHABERE ŞEBEKESİ (AFTN): Aynı veya birbirine uyumlu iletişim karakteristiklerine sahip olan, aeronatik istasyonlar arasında mesaj ve/veya dijital bilgi alış-verişi yapabilen, havacılık amaçlı hizmetlerin bir kısmı için kullanılan ve tüm dünyayı kapsayan aeronatik sabit devreler sistemi.

İRTİFA (Altitude): Herhangi bir seviyenin, bir noktanın veya nokta olarak kabul edilen herhangi bir cismin ortalama deniz seviyesinden (MSL) olan düşey uzaklığıdır.

KONSULTASYON: Uçuş faaliyetleri ile ilgili mevcut ve/veya beklenen meteorolojik şartların bir meteorolojist veya konusunda uzman kişiler arasında tartışılmasıdır. Tartışma soru-cevap yöntemini de kapsar.

METEOROLOJİK BİLGİ: Mevcut veya beklenen meteorolojik şartlarla ilgili olarak yapılan rapor, analiz, tahmin gibi her türlü yazılı veya sözlü ifadedir.

METEOROLOJİ RAPORU: Belirli bir zaman ve yer ile ilgili olarak rasat edilen meteorolojik şartların ifade edilmesidir.

MEYDAN: Hava taşıtlarının iniş, kalkış ve hareketleri için bir bölümü veya tamamının kullanılması düşünülen, kara ya da su üzerinde, belirlenmiş (her türlü bina, tesisler ve cihazlarla birlikte) bir saha.

MEYDAN KLİMATOLOJİ ÖZETİ: İstatistiki bilgiler esas alınarak, bir havaalanındaki meteorolojik eleman ve parametrelerin özet açıklaması.

MEYDAN RAKIMI: İniş sahasının en yüksek noktasının, ortalama deniz seviyesinden olan yüksekliği.

PROGNOSTİK KART: Hava sahasının bir bölümü veya belirli bir yüzey için, belirli bir zaman veya zaman aralığında, belirli meteorolojik eleman veya elemanların kart üzerinde grafiksel olarak gösterilmiş tahminidir.

RAKIM (Elevation): Dünya yüzeyi üzerindeki sabit abit bir nokta veya seviyenin, ortalama deniz seviyesinden (MSL) olan düşey uzaklığıdır.

RASAT (Gözlem – Observation): Meteorolojik olay ve parametrelerin günün belirli zamanlarında ölçülmesi ve değerlendirilmesi. Rasat tipleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılır;

    a. SİNOPTİK RASAT: Hava tahmini amacıyla, bütün dünyada UTC olarak aynı anda belirli aralıklarla yapılan ölçüm ve gözlemlerdir. Zaman aralıkları:

    b. HAVACILIK MAKSATLI RASAT: Kullanıcıların ihtiyacına göre, meteoroloji ve havacılık otoritelerinin (uluslararası ve milli) belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde yapılan ölçüm ve gözlemlerdir. Havacılık maksatlı rasatlar UTC olarak;

    - Uluslararası meydanlarda her yarım saatte bir, Ulusal ve askeri meydanlarda her saatte bir ve Gün doğumu, gün batımı saatleri arasında çalışan meydanlarda ise, sadece uçuş saatlerini kapsayacak şekilde (METAR) yapılır.

    - Bu rutin rasatlara ilave olarak, meteorolojik olay ve parametrelerin belirli kriterlere ulaşması, aşması veya düşmesi durumunda SPECI yapılır.

SAHA KONTROL MERKEZİ: Görev ve yetki alanı içinde bulunan kontrol sahalarındaki uçuşların kontrolü için hava trafik hizmeti sağlamak üzere kullanılan birim.

TAHMİN: Belirli bir alan veya belirli bir hava sahası için belirli zaman ve periyor süresince beklenen meteorolojik şartların ifadesidir.

SIGMET BİLGİSİ:  Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından yayınlanan, uçuş operasyonlarının güvenliğini etkileyebilecek olan ve belirli bir rota üzerindeki hava olaylarının meydana gelmesi veya meydana gelmesinin beklenmesiyle ilgili olan bilgilerdir.

AIRMET BİLGİLERİ:  İlgili FIR sahasında veya FIR sahasının belirlenmiş tali sahalarındaki alçak seviye uçuşları için, hazırlanıp yayınlanan mevcut tahminlerde yer almayan ve alçak seviye uçuşlarını etkilemesi muhtemel, uçuş yolu boyunca, meydana gelen veya meydana gelmesi beklenen hava olayları ile ilgili olarak Meteoroloji Gözlem Ofisleri tarafından hazırlanıp yayınlanan mesaj.

GAMET SAHA TAHMİNİ:  İlgili meteoroloji otoriteleri arasında sağlanan anlaşma üzere, komşu uçuş bölgelerinde bilgi alış verişi yapan meteoroloji ofisleri tarafından hazırlanan uçuş bölgesi veya alt bölgelerinde alçak seviye uçuşları için hazırlanan kısaltılmış ve anlaşılır bir dilde yayınlanan tahmindir.

UÇAK RAPORU: Pozisyon, uçuşla ilgili bilgi ve ihtiyaçlar ve/veya meteorolojik durum gereğince uçuş halindeki bir uçaktan alınan rapor.

MİNİMUM SEKTÖR YÜKSEKLİĞİ:  Hava seyrüseferleri için radyo iletişiminin sağlandığı 46 KM (25 NM ) yarı çaplı daire içerisine yerleşmiş bütün nesnelerin, 300 metre (1000 ft) yukarısındaki minimum bilgi geçişini sağlayacak en düşük yüksekliktir.

HAKİM RÜYET: Bakılan mesafede görülen yatay dairenin en azından yarısına ulaşan veya aşan veya havaalanı yüzeyinin en az yarısına ulaşan “görüş mesafesi’’ tanımına uygun olarak gözlenen rüyet değeridir. Bu alanlar bitişik veya bitişik olmayan sektörleri kapsayabilir. Bu değer ya insan gözlemi veya elektronik sistemlerle değerlendirilebilir. Elektronik sistemler kurulduğunda, bunlar hakim rüyetin en iyi tahminini elde etmede kullanılır.

PİST GÖRÜŞ MESAFESİ (RVR):  Uçağın pist orta çizgisi üzerinde iken, pilotun pist orta çizgisini gösteren ışıkları veya yüzey işaretlerini görebildiği mesafedir.

TEKERLEK KOYMA BÖLGESİ (Touchdown Zone): Pist üzerinde uçakların inmeye çalıştığı ilk temas noktası ile eşik noktası arasında kalan pist kısmı.

TROPİKAL SİKLON: Temelini organize konveksiyonlu tropikal veya subtropikal sulardan ve belirli siklonik yüzey rüzgar sirkülasyonlarından alan, cephesel olmayan, sinoptik ölçekli siklonlar için kullanılan bir terimdir.

TROPİKAL SİKLON TAVSİYE MERKEZİ (TCAC):  Bölgesel hava seyrüsefer anlaşmaları ile meteoroloji gözlem ofislerine, Dünya Saha Tahmin Merkezlerine (WAFC) ve uluslar arası OPMET data bankalarına tropikal siklonların pozisyonu, hareketinin yönü, hızı, merkez basıncı ve maksimum yer rüzgârı hakkında tavsiye bilgisi sağlamak üzere görevlendirilmiş olan meteoroloji merkezidir.

UÇAK GÖZLEMİ: Uçuş halindeki bir uçaktan yapılan bir veya daha fazla meteorolojik elemanın değerlendirilmesi ve bir rapor halinde ilgili meteoroloji otoritesi veya ünitesine verilmesi.

UÇUŞ MÜRETTEBATI:  Uçuş zamanı boyunca, uçağın her türlü faaliyeti için gerekli özel görevleri yerine getiren lisanslı personelin tamamı.

UÇUŞ DÖKÜMANI: Bir uçuş için meteorolojik bilgi, kart veya formları içeren yazılmış veya çıktısı alınmış dokümandır.

UÇUŞ BİLGİ MERKEZİ (FIC – Flight Information Centre):  Uçuş bilgi ve ikaz hizmeti sağlamak üzere kurulmuş birimdir.

UÇUŞ SEVİYESİ (FL – Flight Level): 1013.2 hPa sabit basınç değeriyle ilişkisi olan ve belirli basınç aralıklarıyla diğer basınç yüzeylerinden ayrılan, değişmez atmosferik basınç yüzeyi.

    NOT 1: Standart Atmosferle yoğunluk sağlanarak kalibre edilen basınç altimetresi:

    NOT 2: Yukarıda NOT 1’de kullanılan “Yükseklik” ve “İrtifa” terimleri, geometrik yükseklik ve irtifalardan ziyade altimetrik değeri belirtir.

YEDEK MEYDAN:  İniş için programlanan bir havaalanının iniş koşullarına müsait olmaması veya uçuşun devamına müsaade edilmemesi ya da uçuşun sürdürülmesine engel teşkil edecek herhangi bir aksaklığın olması gibi nedenler dikkate alınarak, iniş yapılması uygun görülen diğer bir veya daha fazla hava alanıdır. Yedek havaalanları aşağıdakileri kapsar.

ALTERNATİF KALKIŞ: Uçağın, kalkışından kısa bir süre sonra karaya inmesinin gerekli olduğu ve kalkış yaptığı havaalanının kullanımının mümkün olmadığı durumlarda kullandığı yedek havaalanıdır.

ALTERNATİF ROTA:  Uçağın sefer sırsında, normal olmayan veya acil bir durumla karşılaşmasından sonra inebileceği yedek havaalanıdır.

ETOPS ALTERNATİF ROTA:  Uçağın, ETOPS operasyonunda rotasını takip ederken motorlarının bozulması veya diğer normal olmayan veya acil durumlarla karşılaşması sonrasında, inebileceği uygun ve elverişli yedek havaalanıdır.

ALTERNATİF HEDEF (GİDİLECEK YER): İnilmek istenilen havaalanına inişin mümkün olmadığı veya tavsiye edilmediği durumlarda uçağın inmek için kullanacağı yedek havaalanıdır.

YAKLAŞMA KONTROL OFİSİ:  Kontrollü uçuşlarda, bir veya daha fazla meydandan kalkan veya inen uçaklara hava trafik kontrol hizmeti vermek üzere kurulmuş bulunan bir birimdir.

MEYDAN KONTROL KULESİ:  Meydan trafiğine, hava trafik kontrol hizmeti sağlamak için kurulan ünite.

YÜKSEKLİK (Height): Bir nokta olarak kabul edilen bir cismin, noktanın veya seviyenin, belirli bir değer ya da nirengi noktasından itibaren dikey mesafesi. Bir cismin dikey boyutu.

UZATILMIŞ MESAFE OPERASYONU: İki türbinli güç birimi bulunan bir uçağın herhangibir uçuşunda güç kaynaklarından birinin seyir hızını sağlamada yetersiz olduğu (ISA durumu ve mevcut hava şartlarında) durumlarda, rotası üzerindeki herhangi bir noktadan uygun yedek meydana olan gidiş süresinin ülke operatörü tarafından onaylanan eşik zamanından daha uzun olmasıdır.

ULUSLAR ARASI HAVA YOLLARI VOLKAN GÖZLEMİ (IAVW):  Uçağa atmosferdeki volkanik kül hakkında uyarı sağlamak ve volkanik külleri takip etmek için yapılan uluslar arası düzenlemelerdir. IAVW havacılık amaçlı ve havacılık amaçlı olmayan birimlerin, ülkeler tarafından networklerin ve kaynaklarının gözlenmesiyle sağladığı bilgilerin, karşılıklı işbirliği içinde kullanımına dayalıdır. Burada gözlem, ICAO tarafından diğer ilgili uluslararası organizasyonlarla işbirliği içinde koordine edilir.

VOLKANİK KÜL TAVSİYE MERKEZİ (VAAC): Bölgesel hava seyrüsefer anlaşmaları ile meteoroloji gözlem ofislerine, saha kontrol merkezlerine, uçuş bilgi merkezlerine, dünya saha tahmin merkezlerine, ilgili bölgesel hava tahmin merkezlerine ve uluslararası OPMET data bankalarına volkanik patlamaları takiben atmosferde meydana gelen volkanik kül hareket tahmini ve bunların yatay ve düşey uzanışları ile ilgili olarak tavsiye bilgisi sağlamak üzere görevlendirilmiş olan meteoroloji merkezidir.

VOLMET: Uçuş sırasında uçağa sağlanan meteorolojik bilgi. VOLMET (D–VOLMET), mevcut hava alanı rutin meteoroloji raporları (METAR) ve hava alanı özel meteoroloji raporları (SPECI), havaalanı tahminleri (TAF) ve SIGMET’in data bağlantısı aracılığıyla sağlanmasıdır.

VOLMET YAYINLARI:  Sürekli ve tekrarlayıcı ses yayınları ile mevcut METAR, SPECI, TAF ve SIGMET’in uygun şekilde sağlanmasıdır.