| |
| |
|
APOLLO
PROGRAMI
UZAY UÇUŞLARI |
| |
|
Apollo, Birleşik Devletlerin
Mercury ve Gemini'den sonra Ay'a insanlı
gidiş-dönüş için 1961-1975 yılları
arasında sürdürmüş olduğu üçüncü uzay
programıdır. Hedeflenen amaca 16
Temmuz 1969'da Saturn V roketi ile
fırlatıldığı ve 20 Temmuz 1969'da Ay'a
inişin yapıldığı Apollo 11 görevi ile
ulaşılmıştır. Astronot Neil
Armstorg'un Ay'a indikten sonra
söylediği ilk söz "Bu insan için
küçük bir adım, insanlık için dev bir
sıçrama." olmuştu. |
 |
|
Apollo Programı Peçi |
|
|
Sovyetler Birliği 12 Nisan 1961'de Yuri
Gagarin'i uzaya göndermişti. Soğuk
savaşın zirvede olduğu bir dönemde
Sovyetler Birliği'nin uzaya insan
gönderen ilk ülke olması, Ruslarla
teknolojik yarışma halinde olan
Amerikalılar üzerinde çok olumsuz etki
yaratmıştı. Bu olaydan sonra Birleşik
Devletler Temsilciler Meclisi Bilim ve
Uzay Komitesinde yapılan bir toplantıda
çok sayıda üye Amerika'nın Ruslardan
geri kalmaması için hazırlanacak uzay
programına destek olacağı sözünü
vermişti. Başkan John F. Kennedy 20
Nisan 1961'de NASA'nın uzay
çalışmalarındaki son durumu hakkında
bilgi alması ve çalışmaların
hızlandırılması için yardımcısı Lyndon
Johnson ile bir bildiri gönderdi.
Yaklaşık bir hafta sonra yardımcısından
sonuçları alan Başkan Kennedy 25 Mayıs
1961'de yapılan Kongre toplantısında "Bu
ülkenin önümüzdeki 10 yılda Ay'a
insan göndererek, Dünya'ya güvenle geri
getirme hedefine ulaşacağına
inanıyorum." demişti. |
|
NASA,
Başkan Kennedy'nin bu konuşmasından
sadece bir ay kadar önce uzay uçuşu
yapmış, Dünya yörüngesine henüz astronot
göndermemişti. Hatta bazı NASA
çalışanları Başkan Kennedy'nin öngördüğü
süre içinde bu hedefe ulaşılamayacağını
düşünüyordu. |
|
Apollo
programının ilk adımı Mercury programı
uçuşlarında, 4 Aralık 1959 tarihinde Little Joe roketi ile uzaya gönderilen
Sam ismindeki erkek maymunla atılmıştı.
Apollo programının gerçekleşmesi için
uygulanan Mercury ve Gemini
programlarında uzun süreli uzay
ortamında bulunan insanın yetenekleri
ile malzemenin dayanıklılığına ait
bilimsel araştırmalar yapılmıştı. |
|
Apollo programının hedefleri şunlardı: |
|
- Ülkenin uzaydaki ve diğer ulusal
çıkarlarını korumak için uygun
teknolojinin kurulması, |
|
- Amerika Birleşik
Devletlerinin uzayda üstün
duruma gelmesinin sağlanması, |
|
- Ay'ın bilimsel keşfi
için bir program hazırlanması, |
|
- Ay ortamında
görev yapabilmesi için
astronotların yeteneklerinin
geliştirilmesi. |
 |
|
Başkan
Kennedy'nin 25
Mayıs 1961
Tarihinde Yaptığı Konuşması |
|
Fotoğraf: NASA |
|
|
3. AY'A GİDİŞ, İNİŞ VE DÖNÜŞ
YÖNTEMİNİN BELİRLENMESİ ÇALIŞMALARI: |
|
Apollo program hedefinin
belirlenmesinden sonra tasarımcılar
mevcut teknolojiyi kullanarak insan
hayatını en az düzeyde riske atacak,
planlanan amaca uygun ve astronotların
yeteneklerine cevap verebilecek uzay
aracı yapmakla karşı karşıya
kalmışlardı. Ay'a gidiş, iniş ve dönüş için dört yöntem ortaya
çıkmıştı. |
|
Uzay aracının
doğrudan Ay'a giderek inmesi ve geri
dönmesi. Bu düşünce çok güçlü Nova
roketinin tasarımıyla
gerçekleştirilebilirdi. |
|
Dünya Yörüngesinde Buluşma: |
|
Fırlatmada
fazla sayıda roket kullanılacak, her
rokette uzay aracının dünya
yörüngesinden çıkarıp Ay'a giderek
inmesini sağlamak için birçok parça
gerekli olacaktı. Dünya yörüngesindeki
bu işlemlerden sonra uzay aracının Ay'a
inmesi mümkün olacaktı. |
|
Birkaç parçadan
oluşan uzay aracı bir bütün halinde Saturn V roketi ile fırlatılacaktı.
Komuta kapsülü Ay yörüngesinde kalacak,
iniş kapsülü ile birleşik iki parça
halinde Ay'a inilecek ve görevin
tamamlanmasından sonra dönüş kapsülü ile
Ay yörüngesinde bekleyen komuta kapsülü
ile buluşulacaktı. Dönüş esnasında iniş
aracının küçük bir bölümü Ay'da
bırakılacaktı. |
|
Ay yüzeyinde
buluşma için iki uzay aracının
fırlatılması gerekecekti. Önce Ay'a geri
dönüş için uzay aracı gönderilecek, daha
sonra insanlı uzay aracıyla Ay'a
gidilecekti. Astronotlar Ay'a inip
araştırmalarını yaptıktan önceden
gönderilen uzay aracı ile Dünya'ya
döneceklerdi. |
|
NASA, 1961 yılının ilk aylarında Ay'a
doğrudan gidilmesi yöntemini
benimsemişti. Birçok mühendis Dünya
yörüngesinde zorlukla yapılan uzay
araçları birleşmesinin Ay yörüngesinde
çok güç olacağı bir yana
gerçekleştirilmesinin mümkün
olamayacağından korkuyordu. Ancak, Langley Araştırma Merkezi'nde John
Houbolt dahil olmak üzere karşı
düşüncede olan mühendisler Ay
yörüngesinden Ay'a inişte önemli ölçüde
ağırlığa gerek duyulmayacağını
düşünüyordu. Houbolt, 1961 yılı
süresince Ay yörüngesinden Ay'a inişin
daha kolay ve uygun bir yol olduğunu
tanıtmak için kampanya başlattı. Temmuz
1961'de NASA'nın Ay'a gidiş yönteminde
karar verilmesi için Golovin komitesini
kurması bir dönüm noktası oldu. Golovin komitesinin yaptığı kapsamlı
çalışmalar sonucunda NASA 11 Temmuz 1962
tarihinde Ay'a inişin Ay yörüngesinden
yapılması yönteminin benimsendiği
kararını resmi olarak açıkladı. |
|
4. KOMUTA/GÖREV KAPSÜLÜNÜN GELİŞİM
SÜRECİ: |
|
Ay'a gidiş, iniş ve dönüş yöntemi
kararının resmileşmesinden sonra
mürettebatın doğrudan Ay yüzeyine
ineceği ve dönüş yapacağı komuta/görev
kapsülünün tasarım çalışmalarına
başlandı. Değişik görüşlerin
tartışıldığı çalışmaların sonunda Ay'a
gidiş, iniş ve dönüş için komuta/görev
kapsülünün tasarımı son şeklini almış
oldu. |
|
Komuta/Görev Kapsülü komuta/görev,
Ay'a iniş ve Dünya'ya dönüş kapsüllerinin birleşmesinden
oluşmuş bir uzay aracıydı. North
American Aviation firması tarafından
NASA için üretilmişti. |
|
NASA 1964 yılında komuta/görev
kapsülünün iki ayrı modelini üretmeye
karar verdi. |
|
- Block I: Dünya yörüngesi için sadece
test uçuşlarında kullanılacaktı. Bu
modelde Ay kapsülü ile buluşma ve
kenetlenme yeteneği bulunmuyordu. |
|
- Block II: Bu model Ay'a gidiş ve
Dünya'ya dönüş için gerekli olan buluşma
ve kenetlenme yeteneğine sahipti. |
|
Block I uzay aracı Saturn 1B ve Saturn V
roketleriyle tüm insansız deneme
uçuşlarında kullanılmıştı. Başlangıçta
iki insanlı görev planlanmışsa da 1966
yılı sonlarında bire indirilmişti.
Fırlatılması 21 Şubat 1967 olarak
planlanmış ve AS-204 olarak tanımlanan
bu görevin ismi uçuşu yapacak ekip
tarafından Apollo 1 olarak
değiştirilmişti. Ancak, 27 Ocak 1967'de
uzay elbiselerinin denenmesi için
yapılan prova çalışması sırasında, saf
oksijen sızıntısı nedeniyle çıkan yangında,
kabinde bulunan Virgil I. Grissom,
Edward H. White II ve Roger Chaffee
hayatlarını kaybetmişti. Bu kazadan
sonra Block I'deki
yapım ve bakım eksikliklerinin birçoğu
Block II'de giderilmişti. |
|
Dünya'dan Ay'a giderek
dönüş yapacak olan
Komuta/Görev Kapsülü;
komuta kapsülü, Ay'a
iniş kapsülü ve Dünya'ya
iniş kapsülü olmak üzere
üç ana bölümden
oluşmuştu. |
|
Komuta kapsülü, Ay
yörüngesinde dönüş yapan
ve görevin
tamamlanmasından sonra
mürettebatın Dünya'ya
dönmesini sağlayacak ve
3 astronot taşımak üzere
tasarlanmış bölümdü. Bu
kapsülde reaksiyon
kontrol motorları, bir
kenetlenme tüneli,
yönlendirme ve
seyrüsefer sistemi ile
Apollo güdüm bilgisayarı
bulunuyordu. |
|
Komuta kapsülünün silindirik
kısmında ayrıca Ay ve Dünya arasında
iletişimi sağlayacak güçlendirilmiş S
bandı antenleri ve cihazı, su, oksijen
depolama tankları, ana hareket motoru
ile
dört manevra motoru bulunuyordu. |
 |
|
Apollo
15
Komuta/Görev
Kapsülü |
|
Ay Yörüngesinde |
|
|
Fotoğraf: NASA |
|
|
İki astronotun görev yapacağı
Ay kapsülünün komuta/görev kapsülünden
ayrılarak Ay yüzeyine inmesini ve
araştırmaların tamamlanmasından sonra
geri dönmesini sağlamak üzere
tasarlanmıştı. Atmosfer olmayan bir
ortamda kullanılacağı için ısı kalkanı
bulunmuyordu ve aerodinamik bir yapısı
yoktu. Bu nedenle ağırlığı oldukça azalmıştı. Ay
kapsülü biri iniş, diğeri dönüş için
kullanılan iki bölümden oluşmuştu. Ay
kapsülünün tasarım ve üretimi Grumman
Aircraft Engineering firması tarafından
yapılmıştı. |
 |
|
 |
|
Apollo 11 Ay Kapsülü Ay
Yörüngesinde |
|
Ay Kapsülü Ay Yüzeyine İndikten
Sonra |
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
İniş bölümünde iniş takımları, Ay'a iniş
motorları, yakıt, iniş radarı ve Ay
yüzeyine inmek için bir merdiven ile yük
bölümlerinde taşınabilir hayatı idame
bataryaları ve Lityum Hidroksit
bidonları bulunmaktaydı. |
|
Dönüş
bölümünde mürettebat bölümü, yaşam
kontrolü sistemi, gösterge paneli,
komuta/görev kapsülü ile buluşma radarı,
VHF-S bandı iletişim
cihazları-antenleri, güdüm ve seyrüsefer
sistemleri, sıcaklık kontrol sistemi, 16
adet reaksiyon kontrol sistemi gibi
hayati öneme sahip cihazlar vardı.
Ayrıca kapsülün Ay yüzeyinden ayrılarak
Ay yörüngesindeki komuta/görev
kapsülüyle buluşmasını sağlamak için
yükseltici motor, yeterli miktarda
yakıt, soğutma suyu ve astronotların
soluması için oksijen ile Ay'dan
alınacak örneklerin konulacağı bir bölme
vardı. |
|
Kapsül
Ay yüzeyinden Ay yörüngesindeki
komuta/görev kapsülüyle buluşmak için
havalandığında iniş takımlarının
bulunduğu alt kısmını Ay'da bırakacak
şekilde tasarlanmıştı. |
 |
|
 |
|
Ay Kapsülü Komuta/Görev
Kapsülüne Yaklaşırken |
|
Ay Kapsülünün Kokpiti |
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
Dünya'ya dönüş kapsülü; 3.2 metre
(10 feet, 7 inch) boyunda, 3.9
metre (12 feet, 10 inch) çapında ve
kesik konu şeklindeydi. Dünya
atmosferine girişinde oluşacak yüksek
ısıdan korunması için ısı kalkanlarıyla
donatılmıştı. Komuta
kapsülünün ön bölümünde iki adet
reaksiyon kontrol motoru ve birleşme
tüneli ile Dünya'ya iniş kontrol sistemi
bulunmaktaydı. Arka bölümünde 10 adet
reaksiyon kontrol
motoru, tatlı su tankları ve tüm
sistemin ana kabloları yer alıyordu.
Dünya'ya iniş sisteminde üç pilot
paraşüt, üç ana paraşüt, iki paraşüt açma
motoru ve iniş yerini belli eden boya
bölmesi bulunuyordu. |
 |
|
 |
|
Kapsülün Paraşütlü Denize İnişi |
|
Kapsül Denize İndikten Sonra |
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
UZAY
ARACININ TEKNİK VE GÖREV
ÖZELLİKLERİ (APOLLO 11) |
|
Uzay aracının toplam
ağırlığı |
43.895 kilogram (96.771
libre) |
|
Komuta kapsülünün
ağırlığı |
5.560 kilogram (12.250
libre) |
|
Görev kapsülünün
ağırlığı |
23.243 kilogram (51.243
libre) |
|
Ay kapsülünün ağırlığı |
15.095 kilogram (33.278
libre) |
|
Ay kapsülünün boyutları |
| Yüksekliği |
: 5.5 metre
(17.9 feet) |
|
| Genişliği |
: 4.3 metre
(14 feet) |
|
| Kokpit hacmi |
: 6.7
metreküp
(235
feetküp) |
|
|
Mürettebat |
3 |
|
Çağrı ismi |
Komuta/Görev Kapsülü:
Columbia |
|
Ay Kapsülü: Eagle
(Kartal) |
|
Fırlatma roketi |
Saturn V |
|
Fırlatıldığı yer |
Kennedy Uzay Merkezi /
Florida |
|
Fırlatıldığı tarih |
16 Temmuz 1969 / 13:32
UTC |
|
Ay'a indiği tarih |
20 Temmuz 1969 /
20:17.40 UTC |
|
Ay yüzeyinde çalışma
süresi |
2 saat, 36 dakika, 40
saniye |
|
Ay yüzeyinde kalma
süresi |
21 saat, 31 dakika, 40
saniye |
|
Ay'dan alınan örnek
ağırlığı |
21,55 kilogram (47.5
libre) |
|
Ay yörüngesinde dönüş
sayısı |
30 |
|
Ay yörüngesinde kalış
süresi |
59 saat, 30 dakika, 25
saniye |
|
Dünya'ya indiği tarih |
24 Temmuz 1969 /
16:50 UTC |
|
İndiği yer |
Büyük Okyanus Kuzeyi |
|
Toplam görev süresi |
8 gün, 3 saat, 18
dakika, 3 saniye |
|
|
Apollo
programı ile ilgili çalışmalar
başladığında Wernher von Braun (23 Mart
1912 - 16 Temmuz 1977) ve mühendislerden
oluşan grup, programda hangi roketin
kullanılacağı konusunda henüz bir karara
varmamışlardı. Yapılan çalışmalardan
sonra NASA Apollo programı için Saturn
I, Saturn IB ve Saturn V roketlerinin
uygun olduğunu ve bu roketlerin
geliştirilmesine karar verdi. Apollo
programının 6 görevinde Saturn IB ve 13
görevinde Saturn V roketi
kullanılmıştır. |
 |
|
 |
|
Saturn IB Roketi |
|
Saturn V Roketi |
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
SATURN IB ROKETİNİN
TEKNİK ÖZELLİKLERİ |
|
Yapımcı firmalar |
| Chrysler (1
nci kademe)
/ Birleşik
Devletler |
| Douglas (2
nci kademe)
/ Birleşik
Devletler |
|
|
Ölçüleri |
| Yüksekliği |
: 43.2 metre
(141.6 feet) |
| Çapı |
: 6.61 metre
(21.67 feet) |
| Ağırlığı |
: 589.770
kilogram
(1.300.220
libre) |
| Kademe adedi |
: 2 |
|
|
1 nci kademe (S-IB) |
| Motor adedi |
: 8xH-1 |
| Motor gücü |
: 1.600.000
libre.kuvvet
(7.100 kN) |
| Yanma süresi |
: 150 saniye |
| Yakıt |
: Petroleum
1 / Sıvı
oksijen |
|
|
2 nci kademe (S-IVB) |
| Motor adedi |
:
1xRocketdyne
J-2 |
| Motor gücü |
: 200.000
libre.kuvvet
(890 kN) |
| Yanma süresi |
: 480 saniye |
| Yakıt |
: Petroleum
1 / Sıvı
oksijen |
|
|
İlk fırlatıldığı tarih |
26 Şubat 1966 |
|
Son fırlatıldığı tarih |
15 Temmuz 1975 |
|
Toplam fırlatma |
9 |
|
Başarılı fırlatma |
9 |
|
Fırlatıldığı yer |
| Cape Canaveral /
Florida |
| Kennedy Uzay
Merkezi /
Florida |
|
|
|
SATURN V ROKETİNİN
TEKNİK ÖZELLİKLERİ |
|
Yapımcı firmalar |
| Boeing (1
nci kademe)
/ Birleşik
Devletler |
| North
American (2
nci kademe)
/ Birleşik
Devletler |
| Douglas (3
ncü kademe /
Birleşik
Devletler |
|
|
Ölçüleri |
| Yüksekliği |
: 110.6
metre (363
feet) |
| Çapı |
: 10.1 metre
(33 feet) |
| Ağırlığı |
: 3.039 ton
(6.699.000
libre) |
| Kademe adedi |
: 3 |
|
|
1 nci kademe (S-IC) |
| Motor adedi |
:
5xRocketdyne
F-1 |
| Motor gücü |
| : 7.648.000
libre.kuvvet
(34.020 |
| kN) |
|
| Etkili itme
süresi |
: 263 saniye
|
| Yakıt |
: Petroleum
1 / Sıvı
oksijen |
|
|
2 nci kademe (S-II) |
| Motor adedi |
:
5xRocketdyne
J-2 |
| Motor gücü |
: 1.000.000
libre.kuvvet
(4.400 kN) |
| Etkili itme
süresi |
: 421 saniye |
| Yakıt |
: Sıvı
hidrojen /
Sıvı oksijen |
|
|
3 ncü kademe (S-IVB) |
| Motor adedi |
:
1xRocketdyne
J-2 |
| Motor gücü |
: 225.000
libre.kuvvet
(1.000 kN) |
| Etkili itme
süresi |
: 421 saniye
|
| Yakıt |
: Sıvı
hidrojen /
Sıvı oksijen |
|
|
İlk fırlatıldığı tarih |
9 Kasım 1967 |
|
Son fırlatıldığı tarih |
14 Mayıs 1973 |
|
Toplam fırlatma |
13 |
|
Başarılı fırlatma |
13 |
|
Fırlatıldığı yer |
Kennedy Uzay Merkezi /
Florida |
|
 |
|
 |
| Apollo
11 Uzay
Aracının
|
| Saturn
V Roketi
İle
Fırlatılışı |
|
|
| Saturn V
Roketi |
| 1 nci
Kademesinin
Ayrılışı |
|
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
7. APOLLO PROGRAMINDA YAPILAN
İNSANSIZ VE İNSANLI UÇUŞLAR: |
|
Apollo programının insanlı ilk uçuşuna
kadar uzay aracının ve fırlatma
roketlerinin geliştirilmesi, üretilmesi
ve denenmeleri için altı yıldan fazla
bir süre çalışılması gerekmişti. Saturn
I roketinin deneme uçuşları Ekim 1961
başlamış ve 1964 yılının Eylül ayına
kadar sürmüştü. Üçten fazla Saturn I
roketi Komuta/Görev kapsülündeki
Dünya'ya dönüş kapsülünün deneme
uçuşlarında kullanılmıştı. Kalkıştan
vazgeçilmesi halinde kullanılacak
Fırlatma Kurtarma Sisteminin denenmesi
çalışmaları 1963 ve 1965 yılları
arasında yapılmıştı. |
|
Saturn
IB roketiyle yapılan insansız uçuşlar
AS-201, AS-202 ve AS-203 olarak
isimlendirilmişti. Saturn IB
roketi ile gerçekleştirilecek AS-204'ün
ismi, uçuşu yapacak astronotlar
tarafından Apollo 1 olarak
değiştirilmişti. Apollo programında
sadece Apollo 4, Apollo 5 ve Apollo 6
görevleri insansız olarak yapılmıştı. |
|
İnsansız uçuşlar Block I olarak
adlandırılan uzay aracının Saturn IB
roketi kullanılarak 26 Şubat 1966'da
uzaya gönderilmesiyle başlamıştı. |
|
İnsanlı Ay uçuşlarında Görev Komutanı,
Komuta/Görev Kapsülü pilotu ve Ay
Kapsülü pilotu olmak üzere toplam 3
astronotun görev yapması planlanmıştı.
Görev Komutanı olan astronot aynı
zamanda Komuta/Görev Kapsülü ile Ay
Kapsülünü de kullanacak, diğerleri
yardımcı pilot olarak görev yapacaktı.
Ay'a kapsülünde görev komutanı ile Ay
kapsülü pilotu Ay'a iniş yapacak, diğer
pilot Komuta/Görev kapsülünde kalacaktı.
Ay kapsülünde yardımcı olarak görev
yapan pilot her iki uzay aracını
izleyecekti. Ay yüzeyine önce komutan
pilot daha sonra yarımcı pilot inecekti.
İnsanlı olarak son Apollo uçuşunu yapan
Apollo 17'de uzman jeolog olan Dr.
Harrison Schmitt görev yapmıştı. |
|
İnsanlı uçuşlardan sadece Apollo 7'de
Saturn IB roketi kullanılmıştı.
Programın diğer insanlı uçuşları Saturn
V roketi ile yapılmıştı. Apollo
programının insanlı uçuşları 11 Ekim
1968'de Apollo 7 görevi ile başlamıştı. |
|
8. APOLLO PROGRAMINDA GÖREV YAPAN
ASTRONOTLAR VE YAPILAN UÇUŞLAR: |
|
Apollo
programında 6'sı insansız, 12'si insanlı
olmak üzere toplam 18 uçuş yapılmıştı.
İnsanlı uzay uçuşlarında görev alan
astronotların uçuş miktarları ve yapılan
uçuşlar aşağıdaki tablolarda
gösterilmiştir. |
|
GÖREV YAPAN ASTRONOTLAR |
|
Görev |
|
|
|
Komuta/Görev |
|
kapsülü pilotu |
|
|
|
|
|
Apollo 1 |
Grissom |
(3) |
White |
(2) |
Chaffee |
(1) |
|
Apollo 7 |
Schirra |
3 |
Eisele |
1 |
Cunnigham |
1 |
|
Apollo 8 |
Borman |
2 |
Lovell |
3 |
Anders |
1 |
|
Apollo 9 |
McDivitt |
2 |
Scott |
2 |
Schweickart |
1 |
|
Apollo 10 |
Stafford |
3 |
Young |
3 |
Cernan |
2 |
|
Apollo 11 |
Armstrong |
2 |
Collins |
2 |
Aldrin |
2 |
|
Apollo 12 |
Conrad |
3 |
Gordon |
2 |
Bean |
1 |
|
Apollo 13 |
Lovell |
4 |
Swigert |
1 |
Haise |
1 |
|
Apollo 14 |
Shepard |
2 |
Roosa |
1 |
Mitchell |
1 |
|
Apollo 15 |
Scott |
3 |
Worden |
1 |
Irwin |
1 |
|
Apollo 16 |
Young |
4 |
Mattingly |
1 |
Duke |
1 |
|
Apollo 17 |
Cernan |
3 |
Evans |
1 |
Schmitt |
1 |
|
|
APOLLO PROGRAMINDA YAPILAN
İNSANLI VE İNSANSIZ YAPILAN UÇUŞLAR |
|
Uçuş |
Roket |
Mürettebat |
Fırlatılış tarihi |
Düşünceler |
|
AS-201 |
Saturn IB |
İnsansız |
26 Şubat 1966 |
|
Block I komuta/görev
kapsülünün Saturn IB
roketi ile ilk
fırlatılışı. Yakıt
basınç kaybı
nedeniyle kapsülün
motorları erken
durdu. |
|
|
AS-203 |
Saturn IB |
İnsansız |
5 Temmuz 1966 |
|
Saturn V roketi 3
ncü kademesi test
esnasında
yanlışlıkla imha
edildi. |
|
|
AS-202 |
Saturn IB |
İnsansız |
25 Ağustos 1966 |
|
Dünya'ya iniş
kapsülünün ısı
kalkanı ve denize
inişi başarıyla
tamamlandı. |
|
|
|
Saturn IB |
|
Virgil I. Grissom |
|
Edward White |
|
Roger B. Chaffee |
|
Görev yapılmadı |
|
Fırlatılışı 21 Şubat
1967 olarak
planlanmıştı. 27
Ocak'ta yapılan
prova
çalışmalarında,
kabine sızan saf
oksijen nedeniyle
çıkan yangında üç
astronot hayatını
kaybetti.
|
|
|
Apollo 4 |
Saturn V |
İnsansız |
9 Kasım 1967 |
|
Saturn V roketinin 3
ncü kademesi ve ısı
kalkanları denemesi
başarılı olarak
yapıldı. |
|
|
Apollo 5 |
Saturn IB |
İnsansız |
22 Ocak 1968 |
|
Alçalma ve yükselme
motorlarının deneme
çalışmaları
başarıyla
tamamlandı. |
|
|
Apollo 6 |
Saturn V |
İnsansız |
4 Nisan 1968 |
|
Roketin 2 nci
kademesindeki aşırı
titreşim motorun
erken durmasına
neden oldu. Bu
nedenle 3 ncü kademe
ateşlenemedi. |
|
|
Apollo 7 |
Saturn IB |
|
Walter M. Schirra |
|
Donn Eisele |
|
Walter Cunningham |
|
11 Ekim 1968 |
|
Dünya yörüngesinde
11 gün süren uçuş
başarıyla
tamamlandı. Dünya
yörüngesinden ilk
kez canlı televizyon
yayını yapıldı. |
|
|
Apollo 8 |
Saturn V |
|
Frank Borman |
|
Jim Lovell |
|
William A. Anders |
|
21 Aralık 1968 |
|
İlk insanlı ay
uçuşu. Ay
yörüngesinde 10
dönüş yapıldı ve
insan Dünya'yı ilk
kez Ay uzaklığından
gördü. Ay
yörüngesinden
Dünya'ya canlı
televizyon yayını
yapıldı. |
|
|
Apollo 9 |
Saturn V |
|
James McDivitt |
|
David Scott |
|
Russell L.
Schweickart |
|
3 Mart 1969 |
|
Ay yörüngesinde ilk
kez Ay kapsülü ile
komuta/görev
kapsülünün buluşması
ve kilitlenmesi
başarıyla yapıldı.
Taşınabilir hayatı
idame sisteminin
denemesi yapıldı. |
|
|
Apollo 10 |
Saturn V |
|
Thomas P. Stafford |
|
John W. Young |
|
Eugene Ceman |
|
18 Mayıs 1969 |
|
Ay kapsülü Ay
yüzeyine iniş
yapmaksızın 15.6
kilometre (8.4
Nautical Miles)
mesafeye kadar
alçaldı. |
|
|
Apollo 11 |
Saturn V |
|
Neil Armstrong |
|
Michael Collins |
|
Edwin E. Aldrin |
|
16 Temmuz 1969 |
|
Astronot Neil
Armstrong ve Edwin
E. Aldrin 20 Temmuz
1969'da Ay yüzeyine
indi. 2 astronot
kapsülden çıkarak 2
saat 36 dakika 40
saniye Ay yüzeyinde
araştırma yaptı. |
|
|
Apollo 12 |
Saturn V |
|
Charles Conrad |
|
Richard Gordon |
|
Alan Bean |
|
14 Kasım 1969 |
|
Survoyor-3 araştırma
cihazının yanına
başarılı iniş
yapıldı. Bu cihazdan
alınan parçalar
Dünya'ya getirildi.
Yanlışlıkla güneş
ışını gören
televizyon kamerası
çalışamaz duruma
geldi. |
|
|
Apollo 13 |
Saturn V |
|
Jim Lovell |
|
Jack Swigert |
|
Fred Haise |
|
11 Nisan 1970 |
|
Komutan/Görev
kapsülündeki oksijen
sızıntısından
kaynaklanan patlama
nedeniyle Ay'a iniş
iptal edildi.
Astronotlar Ay
kapsülünü kullanarak
Dünya'ya dönmeyi
başardı. |
|
|
Apollo 14 |
Saturn V |
|
Alan B. Shepard |
|
Stuart Roosa |
|
Edgar Mitchell |
|
31 Ocak 1971 |
|
Apollo 13 görevi bu
fırlatmada yerine
getirildi. Ay'a
inişte kilitlenme
problemi, iniş
radarının
arızalanmasına
rağmen görev
başarıyla
tamamlandı. |
|
|
Apollo 15 |
Saturn V |
|
David Scott |
|
Alfred Worden |
|
James Irwin |
|
26 Temmuz 1971 |
|
Astronotlar Ay
yüzeyinde 3 gün
kaldı. Ay'da ilk kez
hareketli araç
kullanılarak 27.8
km. (17.25 mil)
gidildi ve kapsamlı
jeolojik
araştırmalar
yapıldı. |
|
|
Apollo 16 |
Saturn V |
|
John W. Young |
|
Ken Mattingly |
|
Charles Duke |
|
16 Nisan 1972 |
|
Komuta/Görev
kapsülünün "yaw"
hareketini kontrol
eden sistemin
arızalanması sonucu
iniş iptal edildi ve
Ay yörüngesinde
kalındı. |
|
|
Apollo 17 |
Saturn V |
|
Eugene Cernan |
|
Ronald Evans |
|
Harrison H. Schmitt |
|
7 Aralık 1972 |
|
Son insanlı Ay'a
uçuşu. Ay yüzeyinde
3 jeolojik araştırma
ve ek olarak uzay
derinliklerinin
incelemesi yapıldı. |
|
|
 |
|
 |
|
Ay Ufkundan Yükselen
Dünya'nın Görünüşü |
|
Ay'dan Dönüşte Dünya'nın
Görünüşü |
|
Apollo 11 Görevinde 20
Temmuz 1969'da Çekildi |
|
Apollo 17 Görevinde 7 Aralık
1972'de Çekildi |
|
Fotoğraflar: NASA |
|
|
9. AY'DAN GETİRİLEN ÖRNEKLER: |
|
Apollo programında Ay'dan toplam olarak
381.7 kilogram (841.5 libre) taş ve
diğer örnekler getirilmiştir. Ay'dan
getirilen örnekler Houston'daki bir
laboratuarda incelenmişti. Radyoaktif
tarih belirleme yöntemiyle yapılan
çalışmalarda Ay'dan getirilen bazalt
örneklerin 3.2 milyar ile 4.6 milyar
yaşında olduğu saptanmıştır. Bu ölçümle
Ay'dan getirilen örneklerin güneş
sisteminin çok erken bir dönemini temsil
ettiği anlaşılmıştır. |
|
Hemen hemen tüm kaya örneklerinde
çarpışmadan kaynaklanan etkilenmeye ait
kanıtlar bulunmuştur. Ayrıca örneklerde
yüksek basınçtan dolayı şok dalgalarının
etkisi altında kaldığının izleri
görülmüştür. Çarpışmanın oluşturduğu
krater yakınından alınan örneklerde
erime izlerine rastlanmıştır. |
 |
|
Apollo
15
Uçuşunda
Astronot
Jim
Irwin'in |
|
Hareketli
Ay Aracı
İle
Numune
Toplaması |
|
|
|
Fotoğraf: NASA |
|
|
AYDAN GETİRİLEN ÖRNEKLER |
|
Ay Görevi |
Örnek Miktarı |
| Apollo 11 |
22
kilogram |
| Apollo 12 |
34
kilogram |
| Apollo 14 |
43
kilogram |
| Apollo 15 |
77
kilogram |
| Apollo 16 |
95
kilogram |
| Apollo 17 |
111 kilogram |
|
 |
|
 |
| Apollo 15 Uçuşunda Getirilen |
| Genesis Kaya Örneği |
|
|
| Apollo 16 Uçuşunda Getirilen |
| Demirli
Anorthosite Kaya Örneği |
|
| Fotoğraflar: NASA |
|
|
Apollo
Programı'nda
uygulanan
uçuşlarda
ilk kez
Ay'a
insanlı
iniş
yapılmış,
uzayın
derinlikleri
gözlemlenmişti.
Ay'dan
getirilen
örnekler
üzerinde
yapılan
bilimsel
araştırmalarda
Ay'ın
yapısına
ait
bilinmeyen
birçok
konu
aydınlatılmış,
Güneş
sistemi
hakkında
kuramsal
olarak
ileri
sürülen
tezlerin
bir
bölümüne
açıklık
getirilmiştir. |
|
Apollo
programının uygulanmasında harcanan
toplam miktarın 25.4 milyar dolar olduğu
1973 yılında Birleşik Devletler
Kongresi'ne bir raporla bildirilmişti. |
|
Hazırlayan: Ercan ÇETİNERLER |
|
Kaynaklar: Yurtdışı Sıra
No.: 24 ve 42 |
|
|
