Ben Kimim

 
 
 

APOLLO PROGRAMI UZAY UÇUŞLARI

 

1. GİRİŞ:

Apollo, Birleşik Devletlerin Mercury ve Gemini'den sonra Ay'a insanlı gidiş-dönüş için 1961-1975 yılları arasında sürdürmüş olduğu üçüncü uzay programıdır. Hedeflenen amaca  16 Temmuz 1969'da Saturn V roketi ile fırlatıldığı ve 20 Temmuz 1969'da Ay'a inişin yapıldığı Apollo 11 görevi ile ulaşılmıştır. Astronot  Neil Armstorg'un Ay'a indikten sonra  söylediği ilk söz "Bu insan için küçük bir adım, insanlık için dev bir sıçrama." olmuştu.

Apollo Programı Peçi

2. APOLLO PROGRAMI:

Sovyetler Birliği 12 Nisan 1961'de Yuri Gagarin'i uzaya göndermişti. Soğuk savaşın zirvede olduğu bir dönemde Sovyetler Birliği'nin uzaya insan gönderen ilk ülke olması, Ruslarla teknolojik yarışma halinde olan Amerikalılar üzerinde çok olumsuz etki yaratmıştı. Bu olaydan sonra Birleşik Devletler Temsilciler Meclisi Bilim ve Uzay Komitesinde yapılan bir toplantıda çok sayıda üye Amerika'nın Ruslardan geri kalmaması için hazırlanacak uzay programına destek olacağı sözünü vermişti. Başkan John F. Kennedy 20 Nisan 1961'de NASA'nın uzay çalışmalarındaki son durumu hakkında bilgi alması ve çalışmaların hızlandırılması için yardımcısı Lyndon Johnson ile bir bildiri gönderdi. Yaklaşık bir hafta sonra yardımcısından sonuçları alan Başkan Kennedy 25 Mayıs 1961'de yapılan Kongre toplantısında "Bu ülkenin önümüzdeki 10 yılda  Ay'a insan göndererek, Dünya'ya güvenle geri getirme hedefine ulaşacağına inanıyorum." demişti.

NASA, Başkan Kennedy'nin bu konuşmasından sadece bir ay kadar önce uzay uçuşu yapmış, Dünya yörüngesine henüz astronot göndermemişti. Hatta bazı NASA çalışanları Başkan Kennedy'nin öngördüğü süre içinde bu hedefe ulaşılamayacağını düşünüyordu.

Apollo programının ilk adımı Mercury programı uçuşlarında, 4 Aralık 1959 tarihinde Little Joe roketi ile uzaya gönderilen Sam ismindeki erkek maymunla atılmıştı. Apollo programının gerçekleşmesi için uygulanan Mercury ve Gemini programlarında uzun süreli uzay ortamında bulunan insanın yetenekleri ile malzemenin dayanıklılığına ait bilimsel araştırmalar yapılmıştı.

Apollo programının hedefleri şunlardı:

-  Ülkenin uzaydaki ve diğer ulusal çıkarlarını korumak için uygun teknolojinin kurulması,

-  Amerika Birleşik Devletlerinin uzayda üstün duruma gelmesinin sağlanması,
-  Ay'ın bilimsel keşfi için bir program hazırlanması,

-  Ay ortamında görev yapabilmesi için astronotların yeteneklerinin geliştirilmesi.

 
Başkan Kennedy'nin 25 Mayıs 1961 Tarihinde Yaptığı Konuşması
Fotoğraf: NASA

3. AY'A GİDİŞ, İNİŞ VE DÖNÜŞ YÖNTEMİNİN BELİRLENMESİ ÇALIŞMALARI:

Apollo program hedefinin belirlenmesinden sonra tasarımcılar mevcut teknolojiyi kullanarak insan hayatını en az düzeyde riske atacak, planlanan amaca uygun ve astronotların yeteneklerine cevap verebilecek uzay aracı yapmakla karşı karşıya kalmışlardı. Ay'a gidiş, iniş ve dönüş için dört yöntem ortaya çıkmıştı.

Ay'a Doğrudan Gidiş:

Uzay aracının doğrudan Ay'a giderek inmesi ve geri dönmesi. Bu düşünce çok güçlü Nova roketinin tasarımıyla gerçekleştirilebilirdi.

Dünya Yörüngesinde Buluşma:

Fırlatmada fazla sayıda roket kullanılacak, her rokette uzay aracının dünya yörüngesinden çıkarıp Ay'a giderek inmesini sağlamak için birçok parça gerekli olacaktı. Dünya yörüngesindeki bu işlemlerden sonra uzay aracının Ay'a inmesi mümkün olacaktı.

Ay Yörüngesinde Buluşma:

Birkaç parçadan oluşan uzay aracı bir bütün halinde Saturn V roketi ile fırlatılacaktı. Komuta kapsülü Ay yörüngesinde kalacak, iniş kapsülü ile birleşik iki parça halinde Ay'a inilecek ve görevin tamamlanmasından sonra dönüş kapsülü ile Ay yörüngesinde bekleyen komuta kapsülü ile buluşulacaktı. Dönüş esnasında iniş aracının küçük bir bölümü Ay'da bırakılacaktı.

Ay Yüzeyinde Buluşma:

Ay yüzeyinde buluşma için iki uzay aracının fırlatılması gerekecekti. Önce Ay'a geri dönüş için uzay aracı gönderilecek, daha sonra insanlı uzay aracıyla Ay'a gidilecekti. Astronotlar Ay'a inip araştırmalarını yaptıktan önceden gönderilen uzay aracı ile Dünya'ya döneceklerdi.

NASA, 1961 yılının ilk aylarında Ay'a doğrudan gidilmesi yöntemini benimsemişti. Birçok mühendis Dünya yörüngesinde zorlukla yapılan uzay araçları birleşmesinin Ay yörüngesinde çok güç olacağı bir yana gerçekleştirilmesinin mümkün olamayacağından korkuyordu. Ancak, Langley Araştırma Merkezi'nde John Houbolt dahil olmak üzere karşı düşüncede olan mühendisler Ay yörüngesinden Ay'a inişte önemli ölçüde ağırlığa gerek duyulmayacağını düşünüyordu. Houbolt, 1961 yılı süresince Ay yörüngesinden Ay'a inişin daha kolay ve uygun bir yol olduğunu tanıtmak için kampanya başlattı. Temmuz 1961'de NASA'nın Ay'a gidiş yönteminde karar verilmesi için Golovin komitesini kurması bir dönüm noktası oldu. Golovin komitesinin yaptığı kapsamlı çalışmalar sonucunda NASA 11 Temmuz 1962 tarihinde Ay'a inişin Ay yörüngesinden yapılması yönteminin benimsendiği kararını resmi olarak açıkladı.

4. KOMUTA/GÖREV KAPSÜLÜNÜN GELİŞİM SÜRECİ:

Ay'a gidiş, iniş ve dönüş yöntemi kararının resmileşmesinden sonra mürettebatın doğrudan Ay yüzeyine ineceği ve dönüş yapacağı komuta/görev kapsülünün tasarım çalışmalarına başlandı. Değişik görüşlerin tartışıldığı çalışmaların sonunda Ay'a gidiş, iniş ve dönüş için komuta/görev kapsülünün tasarımı son şeklini almış oldu.

Komuta/Görev Kapsülü komuta/görev, Ay'a iniş ve Dünya'ya dönüş kapsüllerinin birleşmesinden oluşmuş bir uzay aracıydı.  North American Aviation firması tarafından NASA için üretilmişti.

NASA 1964 yılında komuta/görev kapsülünün iki ayrı modelini üretmeye karar verdi.

- Block I: Dünya yörüngesi için sadece test uçuşlarında kullanılacaktı. Bu modelde Ay kapsülü ile buluşma ve kenetlenme yeteneği bulunmuyordu.

- Block II: Bu model Ay'a gidiş ve Dünya'ya dönüş için gerekli olan buluşma ve kenetlenme yeteneğine sahipti.

Block I uzay aracı Saturn 1B ve Saturn V roketleriyle tüm insansız deneme uçuşlarında kullanılmıştı. Başlangıçta iki insanlı görev planlanmışsa da 1966 yılı sonlarında bire indirilmişti. Fırlatılması 21 Şubat 1967 olarak planlanmış ve AS-204 olarak tanımlanan bu görevin ismi uçuşu yapacak ekip tarafından Apollo 1 olarak değiştirilmişti. Ancak, 27 Ocak 1967'de uzay elbiselerinin denenmesi için yapılan prova çalışması sırasında, saf oksijen sızıntısı nedeniyle çıkan yangında, kabinde bulunan Virgil I. Grissom, Edward H. White II ve Roger Chaffee hayatlarını kaybetmişti. Bu kazadan sonra Block I'deki yapım ve bakım eksikliklerinin birçoğu Block II'de giderilmişti.

5. KOMUTA/GÖREV KAPSÜLÜ:

Dünya'dan Ay'a giderek dönüş yapacak olan Komuta/Görev Kapsülü; komuta kapsülü, Ay'a iniş kapsülü ve Dünya'ya iniş kapsülü olmak üzere üç ana bölümden oluşmuştu.

Komuta Kapsülü:

Komuta kapsülü, Ay yörüngesinde dönüş yapan ve görevin tamamlanmasından sonra  mürettebatın Dünya'ya dönmesini sağlayacak ve 3 astronot taşımak üzere tasarlanmış bölümdü. Bu kapsülde reaksiyon kontrol motorları, bir kenetlenme tüneli, yönlendirme ve seyrüsefer sistemi ile Apollo güdüm bilgisayarı bulunuyordu.

Komuta kapsülünün silindirik kısmında ayrıca Ay ve Dünya arasında iletişimi sağlayacak güçlendirilmiş S bandı antenleri ve cihazı, su, oksijen depolama tankları, ana hareket motoru ile dört manevra motoru bulunuyordu.

 
Apollo 15 Komuta/Görev Kapsülü
 Ay Yörüngesinde
Fotoğraf: NASA

Ay Kapsülü:

İki astronotun görev yapacağı Ay kapsülünün komuta/görev kapsülünden ayrılarak Ay yüzeyine inmesini ve araştırmaların tamamlanmasından sonra geri dönmesini sağlamak üzere tasarlanmıştı. Atmosfer olmayan bir ortamda kullanılacağı için ısı kalkanı bulunmuyordu ve aerodinamik bir yapısı yoktu. Bu nedenle ağırlığı oldukça azalmıştı. Ay kapsülü biri iniş, diğeri dönüş için kullanılan iki bölümden oluşmuştu. Ay kapsülünün tasarım ve üretimi Grumman Aircraft Engineering firması tarafından yapılmıştı.

 
Apollo 11 Ay Kapsülü Ay Yörüngesinde   Ay Kapsülü Ay Yüzeyine İndikten Sonra
Fotoğraflar: NASA

İniş bölümünde iniş takımları, Ay'a iniş motorları, yakıt, iniş radarı ve Ay yüzeyine inmek için bir merdiven ile yük bölümlerinde taşınabilir hayatı idame bataryaları ve Lityum Hidroksit bidonları bulunmaktaydı.

Dönüş bölümünde mürettebat bölümü, yaşam kontrolü sistemi, gösterge paneli, komuta/görev kapsülü ile buluşma radarı, VHF-S bandı iletişim cihazları-antenleri, güdüm ve seyrüsefer sistemleri, sıcaklık kontrol sistemi, 16 adet reaksiyon kontrol sistemi gibi hayati öneme sahip cihazlar vardı. Ayrıca kapsülün Ay yüzeyinden ayrılarak Ay yörüngesindeki komuta/görev kapsülüyle buluşmasını sağlamak için yükseltici motor, yeterli miktarda yakıt, soğutma suyu ve astronotların soluması için oksijen ile Ay'dan alınacak örneklerin konulacağı bir bölme vardı.

Kapsül Ay yüzeyinden Ay yörüngesindeki komuta/görev kapsülüyle buluşmak için havalandığında iniş takımlarının bulunduğu alt kısmını Ay'da bırakacak şekilde tasarlanmıştı.

 
Ay Kapsülü Komuta/Görev Kapsülüne Yaklaşırken   Ay Kapsülünün Kokpiti
Fotoğraflar: NASA

Dünya'ya Dönüş Kapsülü:

Dünya'ya dönüş kapsülü;  3.2 metre (10 feet, 7 inch) boyunda,  3.9 metre (12 feet, 10 inch) çapında ve kesik konu şeklindeydi. Dünya atmosferine girişinde oluşacak yüksek ısıdan korunması için ısı kalkanlarıyla donatılmıştı. Komuta kapsülünün ön bölümünde iki adet reaksiyon kontrol motoru ve birleşme tüneli ile Dünya'ya iniş kontrol sistemi bulunmaktaydı. Arka bölümünde 10 adet reaksiyon kontrol motoru, tatlı su tankları ve tüm sistemin ana kabloları yer alıyordu. Dünya'ya iniş sisteminde üç pilot paraşüt, üç ana paraşüt, iki paraşüt açma motoru ve iniş yerini belli eden boya bölmesi bulunuyordu.

 
Kapsülün Paraşütlü Denize İnişi   Kapsül Denize İndikten Sonra
Fotoğraflar: NASA

 UZAY ARACININ TEKNİK VE GÖREV ÖZELLİKLERİ (APOLLO 11)

Uzay aracının toplam ağırlığı 43.895 kilogram (96.771 libre)
Komuta kapsülünün ağırlığı 5.560 kilogram (12.250 libre)
Görev kapsülünün ağırlığı 23.243 kilogram (51.243 libre)
Ay kapsülünün ağırlığı 15.095 kilogram (33.278 libre)
Ay kapsülünün boyutları
Yüksekliği : 5.5 metre (17.9 feet)
Genişliği : 4.3 metre (14 feet)
Kokpit hacmi : 6.7 metreküp (235 feetküp)
Mürettebat 3
Çağrı ismi Komuta/Görev Kapsülü: Columbia
Ay Kapsülü: Eagle (Kartal)
Fırlatma roketi Saturn V
Fırlatıldığı yer Kennedy Uzay Merkezi / Florida
Fırlatıldığı tarih 16 Temmuz 1969 / 13:32 UTC
Ay'a indiği tarih

20 Temmuz 1969 / 20:17.40 UTC

Ay yüzeyinde çalışma süresi

2 saat, 36 dakika, 40 saniye

Ay yüzeyinde kalma süresi 21 saat, 31 dakika, 40 saniye
Ay'dan alınan örnek ağırlığı 21,55 kilogram (47.5 libre)
Ay yörüngesinde dönüş sayısı 30
Ay yörüngesinde kalış süresi 59 saat, 30 dakika, 25 saniye
Dünya'ya indiği tarih 24 Temmuz 1969 / 16:50 UTC
İndiği yer Büyük Okyanus Kuzeyi
Toplam görev süresi 8 gün, 3 saat, 18 dakika, 3 saniye

6. FIRLATMA ARAÇLARI:

Apollo programı ile ilgili çalışmalar başladığında Wernher von Braun (23 Mart 1912 - 16 Temmuz 1977) ve mühendislerden oluşan grup, programda hangi roketin kullanılacağı konusunda henüz bir karara varmamışlardı. Yapılan çalışmalardan sonra NASA Apollo programı için Saturn I, Saturn IB ve Saturn V roketlerinin uygun olduğunu ve bu roketlerin geliştirilmesine karar verdi. Apollo programının 6 görevinde Saturn IB ve 13 görevinde Saturn V roketi kullanılmıştır.

 
Saturn IB Roketi   Saturn V Roketi
Fotoğraflar: NASA

SATURN IB ROKETİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Yapımcı firmalar
Chrysler (1 nci kademe) / Birleşik Devletler
Douglas (2 nci kademe) / Birleşik Devletler
Ölçüleri
Yüksekliği : 43.2 metre (141.6 feet)
Çapı : 6.61 metre (21.67 feet)
Ağırlığı : 589.770 kilogram (1.300.220 libre)
Kademe adedi : 2
1 nci kademe (S-IB)
Motor adedi : 8xH-1
Motor gücü : 1.600.000 libre.kuvvet (7.100 kN)
Yanma süresi : 150 saniye
Yakıt : Petroleum 1 / Sıvı oksijen
2 nci kademe (S-IVB)
Motor adedi : 1xRocketdyne J-2
Motor gücü : 200.000 libre.kuvvet (890 kN)
Yanma süresi : 480 saniye
Yakıt : Petroleum 1 / Sıvı oksijen
İlk fırlatıldığı tarih 26 Şubat 1966
Son fırlatıldığı tarih 15 Temmuz 1975
Toplam fırlatma 9
Başarılı fırlatma 9
Fırlatıldığı yer
Cape Canaveral / Florida
Kennedy Uzay Merkezi / Florida

SATURN V ROKETİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Yapımcı firmalar
Boeing (1 nci kademe) / Birleşik Devletler
North American (2 nci kademe) / Birleşik Devletler
Douglas (3 ncü kademe / Birleşik Devletler
Ölçüleri
Yüksekliği : 110.6 metre (363 feet)
Çapı : 10.1 metre (33 feet)
Ağırlığı : 3.039 ton (6.699.000 libre)
Kademe adedi : 3
1 nci kademe (S-IC)
Motor adedi : 5xRocketdyne F-1
Motor gücü
: 7.648.000 libre.kuvvet (34.020
   kN)
Etkili itme süresi : 263 saniye
Yakıt : Petroleum 1 / Sıvı oksijen
2 nci kademe (S-II)
Motor adedi : 5xRocketdyne J-2
Motor gücü : 1.000.000 libre.kuvvet (4.400 kN)
Etkili itme süresi : 421 saniye
Yakıt : Sıvı hidrojen / Sıvı oksijen
3 ncü kademe (S-IVB)
Motor adedi : 1xRocketdyne J-2
Motor gücü : 225.000 libre.kuvvet (1.000 kN)
Etkili itme süresi : 421 saniye
Yakıt : Sıvı hidrojen / Sıvı oksijen
İlk fırlatıldığı tarih 9 Kasım 1967
Son fırlatıldığı tarih 14 Mayıs 1973
Toplam fırlatma 13
Başarılı fırlatma 13
Fırlatıldığı yer Kennedy Uzay Merkezi / Florida
 
Apollo 11 Uzay Aracının
 Saturn V Roketi İle Fırlatılışı
 
Saturn V Roketi
1 nci Kademesinin Ayrılışı
Fotoğraflar: NASA

7. APOLLO PROGRAMINDA YAPILAN İNSANSIZ VE İNSANLI UÇUŞLAR:

Apollo programının insanlı ilk uçuşuna kadar uzay aracının ve fırlatma roketlerinin geliştirilmesi, üretilmesi ve denenmeleri için altı yıldan fazla bir süre çalışılması gerekmişti. Saturn I roketinin deneme uçuşları Ekim 1961 başlamış ve 1964 yılının Eylül ayına kadar sürmüştü. Üçten fazla Saturn I roketi Komuta/Görev kapsülündeki Dünya'ya dönüş kapsülünün deneme uçuşlarında kullanılmıştı. Kalkıştan vazgeçilmesi halinde kullanılacak Fırlatma Kurtarma Sisteminin denenmesi çalışmaları 1963 ve 1965 yılları arasında yapılmıştı.

İnsansız uçuşlar:

Saturn IB roketiyle yapılan insansız uçuşlar AS-201, AS-202 ve AS-203 olarak isimlendirilmişti.  Saturn IB roketi ile gerçekleştirilecek AS-204'ün ismi, uçuşu yapacak astronotlar tarafından Apollo 1 olarak değiştirilmişti. Apollo programında sadece Apollo 4, Apollo 5 ve Apollo 6 görevleri insansız olarak yapılmıştı.

İnsansız uçuşlar Block I olarak adlandırılan uzay aracının Saturn IB roketi kullanılarak 26 Şubat 1966'da uzaya gönderilmesiyle başlamıştı.

İnsanlı uçuşlar:

İnsanlı Ay uçuşlarında Görev Komutanı, Komuta/Görev Kapsülü pilotu ve Ay Kapsülü pilotu olmak üzere toplam 3 astronotun görev yapması planlanmıştı. Görev Komutanı olan astronot aynı zamanda Komuta/Görev Kapsülü ile Ay Kapsülünü de kullanacak, diğerleri yardımcı pilot olarak görev yapacaktı. Ay'a kapsülünde görev komutanı ile Ay kapsülü pilotu Ay'a iniş yapacak, diğer pilot Komuta/Görev kapsülünde kalacaktı. Ay kapsülünde yardımcı olarak görev yapan pilot her iki uzay aracını izleyecekti. Ay yüzeyine önce komutan pilot daha sonra yarımcı pilot inecekti. İnsanlı olarak son Apollo uçuşunu yapan Apollo 17'de uzman jeolog olan Dr. Harrison Schmitt görev yapmıştı.

İnsanlı uçuşlardan sadece Apollo 7'de Saturn IB roketi kullanılmıştı. Programın diğer insanlı uçuşları Saturn V roketi ile yapılmıştı. Apollo programının insanlı uçuşları 11 Ekim 1968'de Apollo 7 görevi ile başlamıştı.

8. APOLLO PROGRAMINDA GÖREV YAPAN ASTRONOTLAR VE YAPILAN UÇUŞLAR:

Apollo programında 6'sı insansız, 12'si insanlı olmak üzere toplam 18 uçuş yapılmıştı. İnsanlı uzay uçuşlarında görev alan astronotların uçuş miktarları ve yapılan uçuşlar aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

GÖREV YAPAN ASTRONOTLAR
Görev
Görev
Komutanı
Görev
sayısı
Komuta/Görev
kapsülü pilotu
Görev
sayısı
Ay kapsülü
pilotu
Görev
sayısı
Apollo   1 Grissom  (3) White (2) Chaffee  (1)
Apollo   7 Schirra 3 Eisele 1 Cunnigham 1
Apollo   8 Borman 2 Lovell 3 Anders 1
Apollo   9 McDivitt 2 Scott 2 Schweickart 1
Apollo 10 Stafford 3 Young 3 Cernan 2
Apollo 11 Armstrong 2 Collins 2 Aldrin 2
Apollo 12 Conrad 3 Gordon 2 Bean 1
Apollo 13 Lovell 4 Swigert 1 Haise 1
Apollo 14 Shepard 2 Roosa 1 Mitchell 1
Apollo 15 Scott 3 Worden 1 Irwin 1
Apollo 16 Young 4 Mattingly 1 Duke 1
Apollo 17 Cernan 3 Evans 1 Schmitt 1

APOLLO PROGRAMINDA YAPILAN İNSANLI VE İNSANSIZ YAPILAN UÇUŞLAR

Uçuş Roket Mürettebat Fırlatılış tarihi Düşünceler

AS-201

Saturn IB

İnsansız

26 Şubat 1966

Block I komuta/görev kapsülünün Saturn IB roketi ile ilk fırlatılışı. Yakıt basınç kaybı nedeniyle kapsülün motorları erken durdu.

AS-203

Saturn IB

İnsansız

5 Temmuz 1966

Saturn V roketi 3 ncü kademesi test esnasında yanlışlıkla imha edildi.

AS-202

Saturn IB

İnsansız

25 Ağustos 1966

Dünya'ya iniş kapsülünün ısı kalkanı ve denize inişi başarıyla tamamlandı.

AS-204

(Apollo 1)

Saturn IB

Virgil I. Grissom
Edward White
Roger B. Chaffee

Görev yapılmadı

Fırlatılışı 21 Şubat 1967 olarak planlanmıştı. 27 Ocak'ta yapılan prova çalışmalarında, kabine sızan saf oksijen nedeniyle çıkan yangında üç astronot hayatını kaybetti.

Apollo 4

Saturn V

İnsansız

9 Kasım 1967

Saturn V roketinin 3 ncü kademesi ve ısı kalkanları denemesi başarılı olarak yapıldı.

Apollo 5

Saturn IB

İnsansız

22 Ocak 1968

Alçalma ve yükselme motorlarının deneme çalışmaları başarıyla tamamlandı.

Apollo 6

Saturn V

İnsansız

4 Nisan 1968

Roketin 2 nci kademesindeki aşırı titreşim motorun erken durmasına neden oldu. Bu nedenle 3 ncü kademe ateşlenemedi.

Apollo 7

Saturn IB

Walter M. Schirra
Donn Eisele
Walter Cunningham

11 Ekim 1968

Dünya yörüngesinde  11 gün süren uçuş başarıyla tamamlandı. Dünya yörüngesinden ilk kez canlı televizyon yayını yapıldı.

Apollo 8

Saturn V

Frank Borman
Jim Lovell
William A. Anders

21 Aralık 1968

İlk insanlı ay uçuşu. Ay yörüngesinde 10 dönüş yapıldı ve insan Dünya'yı ilk kez Ay uzaklığından gördü. Ay yörüngesinden Dünya'ya canlı televizyon yayını yapıldı.

Apollo 9

Saturn V

James McDivitt
David Scott
Russell L. Schweickart

3 Mart 1969

Ay yörüngesinde ilk kez Ay kapsülü ile  komuta/görev kapsülünün buluşması ve kilitlenmesi başarıyla yapıldı. Taşınabilir hayatı idame sisteminin denemesi yapıldı.

Apollo 10

Saturn V

Thomas P. Stafford
John W. Young
Eugene Ceman

18 Mayıs 1969

Ay kapsülü Ay yüzeyine iniş yapmaksızın 15.6 kilometre (8.4 Nautical Miles) mesafeye kadar alçaldı.

Apollo 11

Saturn V

Neil Armstrong
Michael Collins
Edwin E. Aldrin

16 Temmuz 1969

Astronot Neil Armstrong ve Edwin E. Aldrin 20 Temmuz 1969'da Ay yüzeyine indi. 2 astronot kapsülden çıkarak 2 saat 36 dakika 40 saniye Ay yüzeyinde araştırma yaptı.

Apollo 12

Saturn V

Charles Conrad
Richard Gordon
Alan Bean

14 Kasım 1969

Survoyor-3 araştırma cihazının yanına başarılı iniş yapıldı. Bu cihazdan alınan parçalar Dünya'ya getirildi. Yanlışlıkla güneş ışını gören televizyon kamerası çalışamaz duruma geldi.

Apollo 13

Saturn V

Jim Lovell
Jack Swigert
Fred Haise

11 Nisan 1970

Komutan/Görev kapsülündeki oksijen sızıntısından kaynaklanan patlama nedeniyle Ay'a iniş iptal edildi. Astronotlar Ay kapsülünü kullanarak Dünya'ya dönmeyi başardı.

Apollo 14

Saturn V

Alan B. Shepard
Stuart Roosa
Edgar Mitchell

31 Ocak 1971

Apollo 13 görevi bu fırlatmada yerine getirildi. Ay'a inişte kilitlenme problemi, iniş radarının arızalanmasına rağmen görev başarıyla tamamlandı.

Apollo 15

Saturn V

David Scott
Alfred Worden
James Irwin

26 Temmuz 1971

Astronotlar Ay yüzeyinde 3 gün kaldı. Ay'da ilk kez hareketli araç kullanılarak 27.8 km. (17.25 mil) gidildi ve kapsamlı jeolojik araştırmalar yapıldı.

Apollo 16

Saturn V

John W. Young
Ken Mattingly
Charles Duke

16 Nisan 1972

Komuta/Görev kapsülünün "yaw" hareketini kontrol eden sistemin arızalanması sonucu iniş iptal edildi ve Ay yörüngesinde kalındı.

Apollo 17

Saturn V

Eugene Cernan
Ronald Evans
Harrison H. Schmitt

7 Aralık 1972

Son insanlı Ay'a uçuşu. Ay yüzeyinde 3 jeolojik araştırma ve ek olarak uzay derinliklerinin incelemesi yapıldı.

 

Apollo Programı Peçleri İçin tıklayın

 
 
Ay Ufkundan Yükselen Dünya'nın Görünüşü   Ay'dan Dönüşte Dünya'nın Görünüşü
Apollo 11 Görevinde 20 Temmuz 1969'da  Çekildi   Apollo 17 Görevinde 7 Aralık 1972'de Çekildi
Fotoğraflar: NASA

9. AY'DAN GETİRİLEN ÖRNEKLER:

Apollo programında Ay'dan toplam olarak 381.7 kilogram (841.5 libre) taş ve diğer örnekler getirilmiştir. Ay'dan getirilen örnekler Houston'daki bir laboratuarda incelenmişti. Radyoaktif tarih belirleme yöntemiyle yapılan çalışmalarda Ay'dan getirilen bazalt örneklerin 3.2 milyar ile 4.6 milyar  yaşında olduğu saptanmıştır. Bu ölçümle Ay'dan getirilen örneklerin güneş sisteminin çok erken bir dönemini temsil ettiği anlaşılmıştır.

Hemen hemen tüm kaya örneklerinde çarpışmadan kaynaklanan etkilenmeye ait kanıtlar bulunmuştur. Ayrıca örneklerde yüksek basınçtan dolayı şok dalgalarının etkisi altında kaldığının izleri görülmüştür. Çarpışmanın oluşturduğu krater yakınından alınan örneklerde erime izlerine rastlanmıştır.

Apollo 15 Uçuşunda Astronot Jim Irwin'in
 Hareketli Ay Aracı İle Numune Toplaması
Fotoğraf: NASA

AYDAN GETİRİLEN ÖRNEKLER

Ay Görevi

Örnek Miktarı

Apollo 11  22 kilogram
Apollo 12  34 kilogram
Apollo 14  43 kilogram
Apollo 15  77 kilogram
Apollo 16  95 kilogram
Apollo 17 111 kilogram
 
Apollo 15 Uçuşunda Getirilen
Genesis Kaya Örneği
 
Apollo 16 Uçuşunda Getirilen
 Demirli Anorthosite Kaya Örneği
Fotoğraflar: NASA

10. SONUÇ:

Apollo Programı'nda uygulanan uçuşlarda ilk kez Ay'a insanlı iniş yapılmış, uzayın derinlikleri gözlemlenmişti. Ay'dan getirilen örnekler üzerinde yapılan bilimsel araştırmalarda Ay'ın yapısına ait bilinmeyen birçok konu aydınlatılmış, Güneş sistemi hakkında kuramsal olarak ileri sürülen tezlerin bir bölümüne açıklık getirilmiştir.

Apollo programının uygulanmasında harcanan toplam miktarın 25.4 milyar dolar olduğu 1973 yılında  Birleşik Devletler Kongresi'ne bir raporla bildirilmişti.

 
Hazırlayan: Ercan ÇETİNERLER
Kaynaklar: Yurtdışı Sıra No.: 24 ve 42