İkinci Dünya Savaşı'nın,
Büyük Okyanus'taki (Pasific
Ocean) Midway Adaları dolaylarında, Japonların Pearl Harbor'a 7 Aralık 1941
tarihinde yaptığı saldırıdan altı ay sonra, Japon İmparatorluk ve Birleşik
Devletler Donanmaları arasında yapılan en büyük deniz savaşıdır. İkinci Dünya
Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olan Midway Savaşı'nda, Birleşik Devletler
donanması Japon İmparatorluk Donanması'nı kesin olarak yenmiş ve bu tarihten
sonra Japonların Büyük Okyanus'taki hava üstünlüğü oldukça azalmıştı. 4-7 Haziran 1942 tarihleri arasında yapılan Midway
Savaşı'nda; Japon
İmparatorluk Donanması'nın dört uçak gemisi, bir kruvazörü, batan uçak
gemilerindeki 248 uçağı imha edilmiş ve 3,057 denizci hayatını kaybetmişti. Midway
Savaşı aslında donanmalar arasında yapılan bir deniz savaşı gibi görünse de
gerçekte savaş tamamen iki donanmanın uçakları ile yapılmış ve savaşın kesin
sonucunu uçaklar belirlemişti. Bu nedenle, Midway Savaşı'nda uçak gemileri ve uçakların önemi bir kez daha anlaşılmıştır. |
2. MİDWAY ADALARI'NIN COĞRAFİ ÖZELLİĞİ: |
Büyük
Okyanus'un kuzeyinde yer
alan Midway Adaları,
Birleşik Devletlerin
batısındaki San Francisco'ya
5,200 kilometre (2,800 deniz
mili), Japonya'ya 4,100
kilometre (2,200 deniz mili)
uzaklıkta olan, toplam 623
hektar alana sahip, volkanik
özellikli adalar dizisidir.
|
|
|
Midway'in Büyük Okyanus'daki konumu |
Midway Adaları |
|
Sand ve Eastern Midway'in en büyük
iki adasıdır. Sand Adası 486 hektar, Eastern Adası 135 hektar büyüklüğünde
olup, her iki adada hava meydanı bulunmaktadır. En küçük boyutta olan Spit
Island iki hektar bir alana sahiptir. İkinci Dünya Savaşı'nda, üç küçük
adacıktan oluşan Midway'in Büyük Okyanus'taki coğrafi konumu ve özelliği hem
Japonlar, hem de Amerikalılar için askeri açıdan son derece önemliydi. |
3. MIDWAY SAVAŞI'NDAN ÖNCE TARAFLARIN DURUM DEĞERLENDİRMESİ: |
Japonlar, Birleşik
Devletlerin Pasifik
Donanması'nı saf dışı
bırakarak, Pasifik'teki
askeri faaliyetlerini
rahatça yürütmek için Pearl Harbor'a saldırmış ve bunda da başarılı olmuştu. Bu
saldırıdan sonra Japonlar Pasifikte tek etkili güç olmuşlardı. Japonların Pearl
Harbor'dan sonraki planı, Birleşik Devletlerin Pasifik Donanması'ndan kalan az
miktardaki gemisini kapana kıstırarak yok etmeyi içeriyordu. Ancak, Birleşik
Devletler şifre uzmanları Japon donanmasının şiflerini çözmüş, Japonların yapacağı saldırının tarihini ve pusu
kuracağı yeri belirleyerek, Amerikan donanmasını bu konuda uyarmıştı. |
Japonlar, Japonya'nın
güvenliğini sağlamak için
stratejik bir öneme sahip
bulunan Midway Adaları'nı
almayı ve birliklerini
burada konuşlandırarak olası
askeri bir harekata engel
olmayı planlamıştı. Bu
planlamanın yapılmasında;
Yarbay James "Jimmy" Doolitle'ın komutasındaki 16 adet
B-25B "Mitchell" bombardıman uçağının Hornet uçak gemisinden kalkarak
Japonya'nın en büyük adası olan Honshu'ya 18 Nisan 1942'de yaptığı saldırının da büyük etkisi
olmuştu.
Doolittle
Hava
Saldırısı için tıklayın. Ayrıca, Japonya'ya yakın konumdaki Fiji ve Samoa Adaları'ndan da benzer
hava saldırılarının yapılabileceği hesaba katılması gereken önemli diğer bir faktördü.
Bu nedenle, Midway Adalarının Japonlar tarafından ele geçirilmesi son derece
önemliydi. Amiral Yamoto'nun düşündüğü asıl mesele, Amerikalıların B-25 "Mitchell"
uçakları ile Japon ana karasına yaptığı hava saldırısı idi. Çünkü, saldırı
askeri sonuçları itibariyle başarılı olmasa da, Japonya'da büyük bir etki yapmış
ve Japon ana karasının etrafındaki savunma açıklarının varlığını ortaya çıkarmıştı. Japon kuvvetleri başarılı bir şekilde
Filipinlerin yönetimini ele geçirmiş, Malaya, Singapur ile zengin kaynaklara
sahip Java, Borneo ve Hollanda'ya ait Doğu Hint Adalarını (Günümüzde Endonezya)
işgal etmişti. 1942 yılı Ocak ayının ilk günlerinde harekatın ikinci aşamasının ön
hazırlığına başlanmıştı. |
|
|
Hornet Uçak Gemisinde B-25 Uçakları |
Hornet Uçak Gemisinden Havalanan B-25 Uçağı |
|
Amiral Yamamoto fazlasıyla karmaşık bir harekat
planı hazırlamıştı. Ek olarak, bu planlama yapılırken hatalı istihbarat
nedeniyle fazla iyimser davranılmıştı. Planlamada; 16 ncı Görev Gücü'nde sadece
USS Enterprise ve USS Hornet uçak gemilerinin görev alacağı kabul edilmişti.
Gerçekte, sadece USS Lexington uçak gemisi Mercan Denizi (Coral Sea) savaşında
Japonlar tarafından 8 Mayıs 1942'de batırılmıştı. Hasar gören USS Yorktown (Japonlar
battığına inanıyorlardı) ve bir Japon denizaltısından atılan torpille hasar
gören USS Saratoga uçak gemileri Amerikan ana karasında bakım ve onarım görmekteydi. |
Diğer önemli bir nokta ise,
Amiral Yamamoto'nun, Pearl
Harbor hava saldırısından sonra Amerikalıların moralinin bozulmuş olduğuna
inanmasıydı. |
Amiral Yamamoto, gemilerini Amerikan Donanması
tarafından keşfedilemeyecek şekilde planlamaya uygun olarak dağıtmıştı. Böyle
bir konuşlanmanın temel düşüncesi Amerikan Donanmasını bir tuzağın içine
çekmekti. Ancak, Amerikalılar Japon Donanması'nın şifreli haberleşmelerini
çözmüş olduklarından, yapılan bütün askeri faaliyet ve düzenlemelerden
haberdardı. Amiral Yamamoto ise şifrelerinin Amerikalılar tarafından çözüldüğünü
bilmiyordu. |
Amiral Chuichi Nagumo'nun uçak gemileri, muharebe
gemileri ve kruvazörler tarafından koruma amacıyla desteklenecekti.
|
Japonlar Alaska'nın güneyinde yer alan Aleutian
Adaları'nı Haziran 1942'de işgal etti. Bazı tarihçilere göre bu işgal, Amerikan
kuvvetlerini kuzeye çekmek ve Midway'de tasarlamış oldukları asıl amaçlarını
gizlemek için yapılmış bir aldatma harekatıydı. |
4. SAVAŞ ÖNCESİ KUVVETLERİN DURUMU: |
Pasifik Bölgesi Başkomutanı Büyükamiral Chester W.
Nimitz, Japonların dört veya beş uçak gemisi ile savaşacağını sezinlediği için
öncelikle uçak gemilerine gereksinim duyduğunu biliyordu. Koramiral William
Helsey'in komutasında USS Enterprise ve USS Hornet olmak üzere iki uçak gemisi
göreve hazırdı. Amiral Nimitz ayrıca, Güneybatı Pasifik Bölgesi Komutanı Amiral Raymond A. Spruance
komutasındaki görev gücünü acele olarak çağırmıştı. Mercan Denizi Savaşı'nda
ağır hasar gören USS Yorktown ile USS Saratoga Birleşik
Devletler batı kıyısında bakım ve onarım görüyorlardı. Güvertesi daha büyük ve
uçak asansörleri iyi durumda olan USS Yorktown'ın bakımının birkaç ay süreceği
tahmin ediliyordu. Bakım ve onarım gören her iki uçak gemisinin aktif duruma gelmesi
için yoğun bir çalışma yapılmaktaydı. |
|
Büyükamiral Chester W. Nimitz |
|
|
|
USS Enterprise (CV-6) Uçak Gemisi |
USS Yorktown (CV-5) Uçak Gemisi |
|
Midway Adası'nda
konuşlanmış, Birleşik
Devletler Kara Hava
Kuvvetlerine (United States Army Air Force "USAAF") ait dört
filoya ait; B-17 "Flying Fortress", birkaç B-26 "Maurauder" uçağı ile Deniz
Kuvvetlerine ait 19 A-24 "Dauntless" pike bombardıman, yedi F4F-3 "Wildcat",
17 SBU-3 "Vindicator", 21 F2A-3 "Buffalo" ve altı TBF-1 "Avenger"
torpido bombardıman uçağı bulunmaktaydı. |
|
|
|
B-17 "Flying Fortress" |
B-26 "Maurauder" |
A-24 "Dauntless" |
|
|
|
F4F-3 "Wildcat" |
F2A-3 "Buffalo" |
TBF-1 "Avenger" |
|
Japon uçak gemisi Zuikaku, hava grubunun değişimi
için Kure limanında bekliyordu. Mercan Denizi Savaşı'nda üç bomba isabetiyle
ağır hasar gören Shokaku uçak gemisi kuru havuzda bakım ve onarımdaydı. Geminin
kuru havuzda aylarca kalacağı bilinmekteydi. Sonuçta, Amiral Nagumo savaşa beş
uçak gemisi yerine, aktif durumda bulunan dört uçak gemisinden 1 nci Uçak Gemisi
Grubu'nda Kaga ve Akagi uçak gemileri, 2 nci Uçak Gemisi Grubu'nda Hiryu ve Soryu uçak gemileri ile
girmeyi planlamıştı. Japon uçak gemileri, Pearl Harbor'a 7 Aralık 1941'de, Avustralya'da Darwin'e
19 Şubat 1942'de ve Hind Okyanusu'ndaki Colombo'ya 10 Nisan 1942'de yapılan
saldırılara katılmıştı ve bu nedenle personel yorgundu.
Japonlar uzun menzilli keşif düzenlemesinde de karmaşıklık içindeydiler. Japon
denizaltıları da görev yerlerinde geç konumlanmış olduğu için, Birleşik
Devletler donanmasına ait uçak gemileri kuzeydoğuya herhangi bir tehdit altında olmadan ve
görülmeden kolayca ulaşmışlardı. Bundan dolayı, Japonlar Midway Savaşı'ndan önce
Amerikan uçak gemilerinin yerleri hakkında kesin bir bilgiye sahip
olamamışlardı. Ayrıca, Japonlar telsiz haberleşmesinin yoğunluğundan Amerikan
denizaltılarının faaliyetlerinde bir artış olduğunu tespit etmişlerdi. Savaş
başlamadan önce bu bilgiler Amiral Yamamoto tarafından bilinmekteydi. Buna
rağmen elde edilen bilgiler doğrultusunda planlamalarda bir değişikliğe
gidilmemişti. Amiral Yamamoto muharebe gemisi Yamato ile denizdeydi ve yerinin
belirleneceği kuşkusuyla elde ettiği bilgileri telsiz ile Amiral Nagumo'ya bildirmemişti.
Buna karşın Amiral Nagumo bu bilgileri kural dışı olsa da Tokyo'dan almıştı.
|
|
Soryu Uçak Gemisi |
|
|
Zuikaku Uçak Gemisi |
|
|
Yamato Muharebe Gemisi |
|
|
5. JAPON DONANMA
ŞİFRELERİNİN ÇÖZÜLMESİ: |
Japon donanma
gemilerinin
birbirleriyle ve Japon
ana karasıyla yaptıkları JN - 25 olarak tanımlanan şifreli haberleşmeleri,
Amerikan ve İngiliz şifre uzmanları tarafından çözülmüş, Amiral Nimitz'in eline
çok kıymetli bilgiler geçmişti. Hawaii'deki Hypo telsiz istasyonunda görev yapan
Joseph J. Rochefort komutasındaki ekip, Japonların şifreli
haberleşmelerini çözmüş, 4 veya 5 Haziran'da Midway Adası'na saldırı
yapılacağını ve Japon hazırlıklarının tamam olduğunu Amiral Nimitz'e
bildirmişti. Japon şifre kitabının uzun süre değiştirilmemesi, Amerikan şifre
uzmanlarının çok önemli bilgilere kolaylıkla ulaşmasını sağlamıştı.
|
Saldırıdan önce
Amerikalılar elde
ettikleri bilgilere göre
bütün hazırlıklarını
yapmışlardı. Örneğin;
Amiral Nimitz, Japon
donanmasının dört görev gücünden daha az olmadığını, uçak gemilerinden oluşan
ana görev gücüne sınırlı sayıda hızlı geminin eşlik ettiğini biliyordu. Bu durum
ise uçak gemilerinin uçaksavar savunmasının sınırlı olması demekti. Amiral
Nimitz savaşa, Japonların dört uçak gemisine karşılık, üç uçak gemisiyle girecek
ve kuvvet dengesini sağlamış olacaktı. Çünkü Amerikan uçak gemisi grubu
Japonlara göre daha büyüktü. Japonlar ise Amerikan Donanması'nın savaştan
önce yaptığı bütün bu hazırlıklarından ve kuvvetlerinin durumundan neredeyse
habersiz kalmıştı. |
İlk hava hücumu 4
Haziran 1942'de dokuz B-17 "Flying Fortress"in saat 12:30'da Midway Adası'ndan kalkışıyla başladı. B-17'ler dört saat sonra 570 mil batıda Japon nakliye filosunu bulmuş ve yoğun
uçaksavar ateşi altında bombalarını bırakmıştı. Bu saldırıda bombalardan
bazılarının isabet ettiği rapor edilmişse de, aslında hiç isabet kaydedilmemiş
ve hasar meydana gelmemişti. İlk isabet ertesi sabah erken saatlerde PBY "Catalina" uçağından atılan torpidonun Akebono Maru nakliye gemisinde patlamasıyla
oldu. Japonların ilk saldırısı Amiral Nagumo'nun emriyle 36 pike bombardıman, 36
torpido bombardıman, 36 av uçağının 04:30'da kalkışıyla başladı. Ayna zamanda
sekiz arama uçağını devriye görevi için kaldırdı. Kalkış önceliği diğer
uçaklarda olduğu için bu uçaklar bir saat 30 dakika geç havalanmıştı. |
|
PBY "Catalina" Devriye/Bombardıman Uçağı |
|
Japon keşif
düzenlemeleri,
görevlendirdiği bir kaç
uçakla araştırma
yapılacak bölgelerin
kapsanmasının zorluğu ve
görev gücünün kuzeydoğu
ve doğusundaki hava
durumunun iyi olmaması
nedeniyle yetersizdi.
Amiral Yamamoto'nun hatalı düzenlemeleri ciddi bir sorun olmuştu. |
Amerikan radarları
düşmanı bir kaç mil
mesafeden tespit ettiği
için uçaklarını çok kısa
bir süre içinde
kaldırıyordu. Saat
06:20'de, Japon uçak
gemilerinden kalkan
uçaklar Midway'de bulunan Amerikan
üssünü bombalayarak ağır hasar meydana getirdi. Midway'den saldırıdan az önce
havalanan deniz havacılığı pilotları neredeyse servisten kalkacak olan F4F-3 "Wildcat"
ve eskimiş F2A-3 "Buffalo" uçakları ile Japonları önlemiş ve ağır kayıplar
verdirmişti. Amerikalılar eskimiş uçaklarıyla Japonların dört bombardıman ve en
az üç "Zero" uçağını imha etmişti. Buna karşın havalanan Amerikan uçaklarının
bir kısmı muharebenin ilk dakikalarında düşmüş, birkaçı hasar görmüş, sadece
üssüne geri dönen iki uçak uçabilir durumdaydı.Toplam olarak üç F4F-3 "Wildcat"
ve 13 F2A-3 "Buffalo" uçağı Japonlar tarafından düşürülmüştü. Midway Adası'na
saldıran Japon uçaklarına açılan yoğun ve isabetli uçaksavar atışları ile birçok
Japon uçağına hasar verilmiş ve fazla sayıda uçak da yok edilmişti. Midway'in
savunmasının güçlenmemesi için, birliklerin 7 Haziran 1942 tarihinde adaya
gelmesinden önce başka Japon saldırıları beklenmekteydi. Amerikan bombardıman
uçakları üslendiği Midway'de yakıt ikmali yaparak Japon istila kuvvetlerine
karşı hücum ediyordu. |
Japon hava saldırılarına
karşı Midway'de
konuşlanan uçaklar birkaç saldırı ile cevap vermişti. Bu hava saldırısına
katılan altı TBF-1 "Avenger" uçağı ile Hornet uçak gemisinden ilk kez görev
uçuşuna çıkan VT-8 Torpido Filosu ve dört B-26 "Marauder" uçağının tamamı
torpido ile silahlandırıldı. Japonlar bu hava saldırısında neredeyse hiç kayıp
vermemiş, buna karşın bir TBF-1 ve iki B-26 dışında diğer Amerikan uçaklarını
düşürmüştü. |
Mevcut planlamaya göre
Amiral Nagumo mevcut
uçakların yarısını yedekte tutuyordu. Yedekte tutulan uçaklar, biri pike
bombardıman filosu, diğeri torpido bombardıman filosu olmak üzere toplam iki
filodan oluşmaktaydı. Torpido bombardıman uçakları Amerikan muharebe gemilerine
karşı kullanılacaktı. Pike bombardıman uçaklarına henüz silah yüklenmemişti.
Midway hava hücumuna katılan uçuş liderleri yaptığı değerlendirmede ikinci bir
hava saldırısının gerektiği sonucuna varmışlardı. Amiral Nagumo saat 07:15'de
yedekte tuttuğu uçaklara, yüzey hedeflerine temas ettiğinde patlayan genel
maksat bombalarının yüklenmesi emrini verdi. Yükleme 30 dakikadır devam
etmekteyken, saat 07:40'da Tone kruvazöründen kalkan keşif uçağının pilotu büyük
bir Amerikan savaş gemisi filosunun batıda bulunduğunu bildirdi. Amiral Nagumo
verdiği emri hemen iptal ederek, keşif pilotundan detaylı rapor istedi. Aradan
40 dakika geçtikten sonra keşif pilotu Amerikan savaş filosunda sadece bir uçak
gemisi bulunduğunu bildirdi. Pilot diğer uçak gemisini tespit edememişti. Amiral
Nagumo kararsız kalmıştı. 2 nci Uçak Gemisi Komutanı Amiral Tamon Yamaguchi,
Hiryu ve Soryu'da bulunan 18 "Val" uçağı ve yarısı hazır durumda bulunan av
uçakları ile acil olarak saldırılmasını Amiral Nagumo'ya önerdi. Amiral Nagumo
bu durumu bir fırsat olarak değerlendirmemişti, çünkü Midway'e giden uçaklar
kısa sürede dönecek ve hazırlanarak yeniden görevlendirilecekti. Bu esnada
önceki görevler için uçuş güvertesindeki faaliyet nedeniyle devriye
görevine çıkacak uçakların hazırlanması için başka silah seçeneği yoktu. Ayrıca,
uçağın uçak gemisinden kalkabilmesi için 30 ile 45 dakikalık bir zaman
gerekmekteydi. Amerikan uçak gemilerinin varlığına ait bir teyit alamayan Amiral
Nagumo, Japon planlarında kesin bilgiye göre hareket edilmesi istendiğinden
harekete geçmedi. Ayrıca, saat 07:53'te başlayan Amerikan hücumu nedeniyle
Midwey'e saldırının tekrarlanmasını gerektirmişti. Son değerlendirmelerde
ise başka bir değişiklik olmamıştı. Amiral Fletcher saat 07:00'da kalkışı
başlatmış ve uçakları Japonlara doğru yol almaya başlamıştı. Amiral Nagumo ise
harekete geçmemişti. Planlamalara sıkı sıkıya bağlı kalan Amiral Yamamoto
ölümcül bir hata yapmıştı. |
|
Oramiral İsoroku Yamamoto |
|
Bu arada Amerikan uçak
gemilerindeki uçaklar
zaten kalkış
yapmaktaydı. Sabahın
erken saatlerinde,
silahlı devriye görevi
yapan PBY bombardıman
uçağı Yorktown uçak
gemisinde bulunan filo
komutanı Amiral Fletcher'e düşmanın görüldüğünü rapor etmiş ve Amiral Spruance'a uçakların
Japonlara karşı tekrar kalkışı için emir vermişti. Yüzbaşı Miles Browning kalkış
emrinin ayrıntıları üzerinde çalışmaktaydı. |
Saat 07:00'den bir kaç
dakika sonra Enterprise ve
Hornet uçak gemilerindeki uçaklar kalkış yapmaya başlamıştı. Bu arada Amiral
Fletcher saat 08:00'da tamamlanan keşif uçuşlarını Yorktown'dan izlemişti. Bu
noktada, değişik tipte uçaklarla (Av, bombardıman, torpido) büyük hedef
topluluğuna saldırılacağı için Amiral Fletcher ikinci ve önemli emrini verdi. Bu
emre göre, farklı tipteki uçaklar azar, azar kalkış yapacak ve hedef üzerinde
aynı anda bulunacaktı. Bu uygulama Amerikan saldırısının
etkisini azaltmak ve kayıpları arttırmakla beraber, rastlantı eseri Japonların
karşı saldırısını zayıflatmış ve Japon uçak gemilerini korunmasız bırakmıştı. |
|
USS Hornet Uçak Gemisi |
|
Amerikan uçak
gemisindeki
uçakların,
Pasifik'in
büyüklüğü
nedeniyle
hedeflerin
yerini bulmada
güçlük çekmesine
rağmen, bu görev
onlara
verilmişti.
Sonunda Japon
uçak gemileri
bulunmuş, saat
09:20'de Hornet
ve saat 09:40'da Enterprise uçak gemilerinden TBD "Devastator" torpido
bombardıman uçakları kalkış yapmışlardı. Hornet uçak gemisinden kalkış yapan, av
uçaklarının eşlik etmediği VT-8 filosuna ait TBD uçaklarının tamamı düşürülmüş
ve sadece bir uçak geri dönebilmişti. Enterprise uçak gemisinden kalkış yapan VT-6 filosuna ait uçaklar da neredeyse aynı sonuçla karşılaşmışlar ve
torpidolarını da isabet ettirememişlerdi. |
|
|
Enterprise Uçak Gemisinde Kalkışa Hazırlanan
|
TBD "Devastator"
Uçakları |
|
Hornet Uçak Gemisinden
Kalkış Yapan |
Torpido Yüklü TBD "Devastator"
Uçağı |
|
|
Japon Mistubishi "Zero" av uçakları, av uçağı
korumasından yoksun, yavaş ve silahsız TBD "Devastator" uçaklarını kolaylıkla
düşürmüştü. VT-6 ve VT-8 filoları verdikleri kayıplara rağmen dolaylı olarak
üç önemli sonucu sağladılar. Birincisi; yapılan saldırıyla Japon uçak
gemilerinin karşı saldırı için kalkış öncesi yapılan hazırlıklarını ve uçakların
kalkışını geciktirdiler. İkincisi; saldırı nedeniyle Japon hava devriyelerinin
konumlarının değişmesini sağladılar. Üçüncüsü; birçok "Zero"nun silah ve
yakıtının bitmesine neden oldular. VT-3 filosunun torpido uçakları ile saat
10:00'da güneydoğu yönünden başlattığı saldırı, devriye uçuşunda olan Japon
uçaklarından önemli bir bölümünün yönünün değişmesine neden olmuştu. Aslında, Amiral Nagumo, çok iyi bir disipline sahip ve iyi uçan "Zero" pilotları ile
başarılı olabilirdi. |
Toplam üç
filodan oluşan SBD "Dauntless" pike
bombardıman uçakları iki gruba ayrılmış olarak Japon filosuna kuzeydoğu ve
güneybatı yönünden yaklaşmaktayken rastlantı eseri Japonlar tarafından
görülmüştü. Uzun süredir Japonları arayan bu uçakların yakıtı çok azalmıştı.
Buna rağmen filo komutanları aramayı devam ettirmiş ve Japon muhribi Arashi'yi
denizde bıraktığı izden bulmayı başarmışlardı. Japon muhribi, Amiral Nagumo'nun
uçak gemisi filosuna katılmak üzere son hızla seyretmekteydi. Amerikan
denizaltısı Nautilus, bulunduğu derinliğin saldırı için uygun olmamasına karşın
Japon muharebe gemisi Kirishima'ya başarısız bir saldırı yapmıştı. Amerikan pike
bombardıman uçakları Japon filosunun üzerine, saldırı için en mükemmel zamanda
gelmişti. Çünkü, Japon uçak gemilerinin güvertesi uçaklarla doluydu ve benzin
ikmali için kullanılan hortumlar uçuş güvertesinin her yerine dağılmış,
güvertede yığınlar halinde bombalar, torpidolar bulunmakta, telaşlı ve hareketli
çalışmayla uçaklara yükleme yapmaktaydılar. Japon uçak gemileri alışılmadık bir
şekilde savunmasız durumda yakalanmıştı. |
Enterprise'dan kalkan uçaklar saat 10:22'de uçak
gemisi Kaga'ya, güneyde bulunan Yorktown'dan kalkan uçaklar Soryu uçak gemisine,
dört dakika sonra Enterprise'den kalkan uçaklar Akagi uçak gemisine saldırdı.
Aynı zamanda VT-3 torpido bombardıman filosu Hiryu uçak gemisine saldırmış
ancak hiç bir torpido bombardıman uçağı torpidosunu isabet ettirememişti.
Bununla birlikte pike bombardıman uçakları çok şanslıydı. Japon uçak
gemilerine saldıran SBD pike bombardıman uçakları altı dakika içinde üç uçak
gemisine ağır hasar vermiş ve uçak gemileri alevler içinde kalmıştı. Akagi
uçak gemisinin uçuş güvertesine isabet eden bir bomba silah - benzin yüklenen
uçakların patlamasına ve alevler içinde kalmasına neden olmuştu. Uçuş
güvertesini ıskalayarak geminin yanından suya düşen bir bombanın su altında
patlamasıyla oluşan basınç, uçuş güvertesinin eğilmesine ve dümenin hasar
görmesine neden olmuştu. Soryu uçak gemisinin uçuş güvertesine üç bomba, Kaga
uçak gemisinin uçuş güvertesine en az dört hatta daha fazla bomba isabet
etmişti. Sonunda üç uçak gemisi de görev yapamaz duruma gelmiş ve mürettebat
gemileri terk etmek zorunda kalmıştı. |
Japonların karşı saldırısı: |
Saldırılardan
kurtulan Hiryu uçak gemisi,
Japonların gücü azalmış olsa da kısa sürede içerisinde karşı saldırıyı başlattı.
İlk dalgayla gelen Japon pike bombardıman uçakları Yorktown uçak gemisine iki
bomba isabet ettirerek çok ağır hasar meydana getirdiyse de, hasar gören güverte
kısa bir sürede onarıldı. İkinci dalga ile gemiye saldırı için gelen Japon
torpido bombardıman uçaklarının pilotları gemiyi bozulmamış halde görünce
şaşırmışlardı. Japonlar iki saldırıyla iki uçak gemisinin görev yapamaz duruma
geldiklerini umuyorlardı. Japonlar iki uçak gemisinin görev yapamaz durumda
olduklarını düşünseler de, Yorktown her iki Japon saldırısına da karşı koymuştu.
Yorktown uçak gemisi iki torpido isabeti daha alarak kullanılamaz duruma
gelmiş, bunun üzerine Amiral Fletcher ve kurmay subayları ağır kruvazör USS
Astoria'ya geçmişlerdi. 16 ncı Görev Gücü'nde hasar görmemiş iki uçak gemisi
bulunmaktaydı. |
|
|
Yorktown Uçak
Gemisinin Uçaktan Atılan |
Torpidoyla
Vuruluş Anı |
|
Yorktown Uçak Gemisine Yardım Eden
|
Hammann
Muhribinin Japon I-168 |
Denizaltısından Atılan Torpille Batışı |
|
|
İki Amerikan uçak
gemisinin
batırıldığı
haberleri Japon 1
nci Uçak Gemisi
Grubu personelinin
moralini
yükseltmişti. |
Gemileri batan bütün
uçaklar Hiryu uçak gemisine
inmiş ve Amerikalıların sadece tek bir uçak gemisinin kaldığına inanarak,
saldırı için hazırlanmaya başlamışlardı. |
Öğleden sonra keşif
uçakları uçak gemisi Hiryu'nun yerini belirlediğinde, Enterprise uçak gemisindeki pike bombardıman
uçakları kalkmış, bir düzine "Zero" devriye uçaklarıyla iyi korunan uçak
gemisini alevler içinde bırakmıştı. Amiral Yamaguchi, Japonya'nın belki de en
iyi uçak gemisi denizcileriyle birlikte batan gemide can vermişti. İletişim
hatasından dolayı Hornet uçak gemisinden geç kalkış yapan uçaklar, Hiryu uçak
gemisinin battığını öğrenince etraftaki diğer gemilere saldırmışlar, fakat
herhangi bir isabetli atış yapmayı başaramamışlardı. |
|
|
Saldırı Anında Hiryu Uçak Gemisi |
Hiryu
Uçak Gemisi
|
Batışından Kısa Süre Önce
|
|
|
Gün batımından
sonra, her iki taraf
ertesi gün harekata
devam edebilmek için
stoklarını kontrol
ederek, planlar
üzerinde
çalışmışlardı.
Yorktown uçak
gemisini terk ederek
ağır kruvazör Astoria'ya geçen
Amiral Fletcher, Astoria kruvazörünün planlama için yeterli olmayacağını
düşündüğünden komutayı Amiral Spruance'ye bırakmıştı. Amiral Spruance büyük bir
zafer kazandıklarını biliyordu ancak, Japon kuvvetlerinden geriye kalanlar
hakkında kesin bir bilgiye sahip olmadığından kendi uçak gemilerinin ve
Midway'in korunmasına karar verdi. Amerikalı havacılar, en uç noktalara kritik
yakıt seviyesinde ulaşmışlar ve gün batımına kadar ısrarlı bir şekilde uçarak
Amiral Nagumo'nun kuvvetlerini sıkıştırmışlardı. Gece Japon satıh kuvvetleriyle
karşılaşmaktan çekinen Amiral Spruance, gece yarısı doğuya olan seyir yönünü
batıya çevirerek Japonlara doğru yönelmişti. |
Amiral Yamamoto geriye kalan satıh kuvvetlerini
Amerikan uçak gemilerini aramak üzere doğu yönüne doğru ve aynı anda adayı
bombalamak üzere bir kruvazörü göndermişti. Japon satıh kuvvetlerinin,
Amiral Spruance'nin emriyle doğu yönüne giden Amerikan uçak gemileri ile temas
kuramaması üzerine, Amiral Yamamoto bütün kuvvetlerini batıya yönlendirmişti. |
Amerikan uçakları, 5
Haziran 1942'de
yaptıkları göz
keşfinde Japon görev
gücünü
bulamamışlardı.
Akşamüstü geç
saatlerde Amiral Yamamoto'nan ana görev gücünün yeri bulunmuş ve bir muhribe yapılan düzensiz
atışlarda isabet kaydedilememişti. Saldırıya katılan uçaklar gün batımında uçak
gemisine dönebilmiş, Enterprise ve Hornet uçak gemilerindeki ışıldakların
yardımıyla iniş yapabilmişlerdi. |
5 Haziran'ı 6
Haziran'a bağlayan
gece saat 02.15'te
USS Tambor (SS-198) denizaltısının komutanı Midway'in 90 mil
batısında savaşın sonucuna etki edeceğini düşündüren kesin tanımlayamadığı bir
kaç gemi gördüğünü rapor etti. Gemilerin dost olabileceği düşünülerek ateş
edilmemiş, ancak raporda rotaları belirtilmemişti. Bu rapor önce Pasifik Filosu
denizaltı komutanı Amiral Robert English'e buradan da Amiral Nimitz'e ve Amiral
Spruance'e gitmişti. Amiral Yamamoto'nun ana kuvvetlerinin yerini (Keşif yapan
PBY uçakları Japonların yerini tespit etmişti) tam olarak bilmeyen Amiral
Spruance, bu gemilerin adaya çıkarma yapmak için geldiklerini düşünmüştü. Midway'in 100 deniz mili kuzeybatısında bulunan Japon filosuna karşı harekete
geçilmiş, ancak gece boyunca iki kuvvet arasında bir temas olmamıştı. |
Gerçekten de dört
kruvazör ve iki
muhripten oluşan bu
filo Amiral Yamamoto'nun gemileriydi ve saat 02:55'de bulundukları
yerde beklemeleri emredilmişti. Mogami ve Mikuma kruvazörlerinin etrafında
dikkatli bir şekilde dolaşan USS Tambor denizaltısı, Mogami kruvazörünü burun
kısmından torpilleyerek ciddi hasar verdirmişti. Yaklaşık 18 Amerikan
denizaltısı savaşın kazanılması için civarda mevzilenmişti. Saat 04:12'de
gökyüzünün parlaklığı Japon gemilerini tanımak için yeterliydi, USS Tambor
denizaltısı uygun uzaklıkta tehlikeyi göze alarak satıhta kalmış, saldırı
yapacağı zaman hedefine yaklaşmak için dalmıştı. Saat 06:00'da verilen raporda
Mogami sınıfı iki kruvazörün batıya doğru yol aldığı ve Amiral Spruance'in
konumlandığı yerden en az 100 deniz mili uzaklaştığı belirtilmekteydi. Amiral
Spruance gemileri takip etmediği için şanslıydılar. Çünkü, takip edilmiş
olsalardı Amiral Yamamoto'nun Yamato muharebe gemisi dahil diğer savaş gemileri
ile savaşılacak ve yenilmeleriyle uçak gemileri savunmasız kalacaktı. İkinci
Dünya Savaşı'nda sadece İngiliz uçak gemilerindeki uçaklar gece uçuşu
yapıyorlardı. |
İzleyen iki gün
içinde önce Midway
sonra Amiral Spruance'nin uçak gemilerinden kalkan uçaklar düzenli olarak saldırı
yapmışlardı. Mikuma kruvazörü sonunda batırılmış, ağır hasar gören Mogami
kruvazörü kurtularak Japon ana karasına onarım için dönebilmişti. |
|
Batışından Kısa Süre Önce Mikuma Kruvazörü |
|
Japon
denizaltısı I-168 tarafından
torpillenen USS
Yorktown uçak
gemisi,
kurtarılması
için büyük çaba
gösterilmesine
rağmen
mürettebatı
tahliye
edildikten sonra
7 Haziran
1942'de
batmıştı. USS
Yorktown uçak
gemisine yardım
etmek için
yanaşan USS Hammann muhribi iki torpil
isabetiyle ikiye ayrılarak kısa sürede batmış ve 80 denizci hayatını
kaybetmişti. Gemi batmadan önce mürettebat gemiyi boşaltmıştı. Can kaybı, gemiye
su altında isabet ederek patlayan torpil nedeniyle meydana gelmişti. |
4 - 7
Haziran 1942'de
Midway Adaları
yakınında
yapılan savaşta
Birleşik
Devletler ve
Japon
İmparatorluğu
aşağıdaki
tabloda görülen
kayıpları
vermişti. |
|
Birleşik Devletler |
Japon İmparatorluğu |
Uçak gemisi |
1 |
4 |
Kruvazör |
- |
1 |
Muhrip |
1 |
- |
Uçak |
98 |
248 |
Personel |
307 |
3,057 |
|
Amerikalıların
kesin zaferinden
sonra, Wake Adası
yakınlarına kadar Japon tehlikesi kalkmış ve Amerikan Donanması rahatlamıştı.
Japon Donanması; altı uçak gemisinden dördünü bir ağır kruvazörünü, eğitim
seviyesi yüksek denizcilerini kaybetmiş ve Japonların Büyük Okyanus'taki
genişlemesi durmuştu. Savunmaları için sadece Zuikaku ve Shokaku uçak gemileri
kalmıştı. Japon Donanması'nın diğer uçak gemilerinden Ryujo, Junyo ve Hiyo
ikinci derecede ve etkinlikleri fazla olmayan gemilerdi. 10 Haziran 1942'de
yapılan toplantıda, Japon Deniz Kuvvetleri Midway Savaşı'nın sonucunu eksik
bilgilerle diğer askeri yetkililere aktarmıştı. Uçak gemileri ve pilot
kayıplarının sayısını doğru olarak sadece İmparator Hirohito biliyordu ve Kara
Kuvvetlerini bu konuda bilgilendirmek için acele etmemişti. Bu nedenle, Kara
Kuvvetleri filonun kısa zamanda eski gücüne kavuşacağına inanıyorlardı. |
Midway Savaşı
Japonların Büyük
Okyanus'taki
etkinliğini
azaltmış olup,
İkinci Dünya
Savaşı'nın dönüm
noktalarından
biri olarak
kabul
edilmektedir. |
Hazırlayan: Ercan ÇETİNERLER |
Kaynak: Kaynaklar / Yurdışı / Sıra No.. 16, 24
ve 41 |
|
|